یکی از مهم‌ترین مشکلات کسبوکارها در ایران، مشکلات مدیریت مالی و تعاملات پولی با همکاران و مشتریان خود بوده است. سیستم سنتی پرداخت کشور باعث شده تا شرکت‌ها هزینه و زمان زیادی را برای مسائل مالی خود بپردازند.
بانک آینده مدتی است که روی وب‌سایت خود، وندار را به‌عنوان ارائه‌دهنده درگاه پرداخت اینترنتی برای مشتریانش تعیین کرده است. وندار پرداخت‌یاری مدعی ارائه خدمات پرداخت مانند سرویس برداشت مستقیم از حساب (Direct debit) و دستگاه کارتخوان است.
در این مقاله قصد داریم تا داستان این شرکت فعال در حوزه پرداخت الکترونیک و خدمات آن را بررسی کنیم.
داستان شکل‌گیری وندار
سرمایه‌گذار اصلی وندار، شرکت تجارت الکترونیکی ارتباط فردا است. گفتگوهای نخستین میان بنیان‌گذاران وندار با این شرکت در مهر ماه سال ۱۳۹۷ آغاز شد و پس از چند ماه، توافق صورت گرفت. نکته جالب توجه، جذب سرمایه پیش از ساختن نمونه محصول اولیه (MVP) است.
مهدی عبادی، هم‌بنیان‌گذار وندار در این باره می‌گوید: «به بنده پیشنهاد شغلی از سمت شرکت ارتباط فردا ارائه شد، اما دیگر قصد نداشتم به‌عنوان یک کارمند، زندگی خود را ادامه دهم. بنابراین به شرکت ارتباط فردا پیشنهاد دادم که ایده‌ای دارم و می‌خواهم آن را عملی کنم. آن‌ها هم قبول کردند که با یکدیگر همکاری کنیم.»
در این زمان هم‌بنیان‌گذاران دور هم جمع شدند و روی محصولی قابل ارائه کار کردند. علاوه بر مهدی عبادی، محمد مقصودی و آرش گیتی، دو هم‌بنیان‌گذار دیگر وندار هستند.
اولین بار در بهمن ۹۷، نمونه محصول اولیه وندار در نمایشگاه نظام‌های پرداخت به نمایش درآمد و پس از اصلاحاتی که تیم وندار روی محصول اولیه انجام داد، در فروردین ۹۸ جذب مشتریان آغاز شد.
وندار تاکنون حدود ۱۰ هزار مشتری جذب کرده است که از بزرگ‌ترین آن‌ها میتوان به الوپیک، لندو (ایران رنتر) و شیپور اشاره کرد. موفقیت وندار و تراکنش‌های بالای مالی مشتریانش باعث شد تا این مجموعه بتواند با بانک آینده و شرکت پرداخت الکترونیک سامان همکاری نزدیکی را آغاز کند.
مدل ایرانی استرایپ (Stripe)
وندار مدل ایرانی استارتاپی به نام استرایپ است. اما استرایپ به‌عنوان استارتاپی در صنعت پرداخت دقیقاً چه تفاوتی با پی‌پل (PayPal)، غول بزرگ این صنعت دارد؟
بیشتر تمرکز شرکت پی‌پل روی لایه سوم مشتریان است. به طور مثال کسی که خریدهای خود را اینترنتی انجام می‌دهد، نیاز دارد تا در هر فروشگاه حساب بسازد و آدرس و اطلاعات خود را وارد کند. راه‌حل این مشکل، ساخت یک حساب در پی‌پل است تا پس از این مشتریان دیگر نیاز نداشته باشند در فروشگاه‌های مختلف اطلاعات خود را دوباره وارد کنند.
استرایپ برخلاف پی‌پل تمرکز خود را روی لایه دوم مشتریان، یعنی کسب‌وکارهای آنلاین و به‌خصوص برنامه‌نویسان قرار داد. در این راستا استرایپ تصمیم گرفت تمامی خدمات خود را بر بستر رابط برنامه‌نویسی (API) ارائه کند. در این مدل، برنامه‌نویسان نیازی ندارند برای هر عمل مالی به حساب خود وارد شوند؛ بلکه با فراخوانی رابط‌های برنامه‌نویسی استرایپ در بک‌آفیس (Back Office) خود، کار می‌کنند. این مدل کمک کرد تا فرآیند‌های مالی پرداخت، خودکار (Automation) شوند و سیستم بهصورت خودکار برخی از پرداخت‌ها را برای برنامه‌نویسان انجام دهد.
مزیت‌های استرایپ برای برنامه‌نویسان نسبت به پی‌پل سبب شد تا بسیاری از شرکت‌ها بنا به درخواست برنامه‌نویسان، از خدمات استرایپ استفاده کنند. این موضوع حتی باعث شد تا پی‌پل تلاش کند تا به‌سرعت مدلی همانند استرایپ را پیاده‌سازی کرده و گسترش دهد.
مشکل، سیستم سنتی بانکی برای کسب‌وکارهای نوآور
پرداخت الکترونیک از سال ۱۳۸۳ به‌طور گسترده‌ای در ایران توسعه پیدا کرد. غیر از اپلیکیشن‌های این حوزه، سایر خدمات بانکی اعم از دستگاه‌های کارتخوان، درگاه پرداخت و … از آن سال تاکنون تغییری نکرده‌اند. بنابراین استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوآور شکل گرفته در سالیان اخیر که خدمات خود را در بستر الکترونیک و فناوری ارائه می‌دهند با مشکلات زیادی روبه‌رو شده‌اند. نیازهای آن‌ها بسیار گسترده و بر پایه فناوری بوده و به فرآیند‌های خودکار و شکلی از اتوماسیون نیاز دارند. این مشکلات عمدتاً شامل موارد زیر می‌شوند:
- عملکرد کند و سنتی سیستم بانکی در پرداخت‌ها
- نبود امکان تنظیم سریع گزارش‌ها و اسناد مالی و حسابداری
- نبود امکان مدیریت ساده و خودکار جریان‌های مالی
- تسهیم وجه بین ذی‌نفعان متعدد
- کاهش اختلال و در دسترس نبودن درگاه پرداخت برای کسبوکارها (با جابه‌جایی بین درگاه‌های مختلف)
- آسیب‌پذیری در برابر فیشینگ (Phishing) و خرید با کارت‌های بانکی دزدی
راه‌حل، میز کار و رابط برنامه‌نویسی (API) وندار
وندار با ارائه مجموعه ابزارهای مدیریت مالی، پرداخت و دریافت پول را برای کسبوکارها ساده و امن کرده است. کسبوکارها با استفاده از این خدمات، هزینه کارهای اجرایی خود را پایین آورده و سریع‌تر پیشرفت خواهند کرد. محصولات اصلی وندار شامل موارد زیر می‌شوند:
درگاه پرداخت اینترنتی
وندار برای کسب‌وکارهای فضای آنلاین، درگاه پرداخت اینترنتی امن و سریعی را آماده می‌کند. این درگاه به پشتوانه مجوز بانک مرکزی و همکاری با بانک آینده، امنیت بالایی در نگهداری از پول و اطلاعات کسبوکارها دارد. همچنین نوع ویژه‌ای از این درگاه با داشتن کنترل‌گر دو مرحله‌ای، از فیشینگ و خرید با کارت‌های بانکی دزدی جلوگیری می‌کند.
قابلیت جلوگیری از فیشینگ سبب شده است تا کسب‌وکارهای پرخطری مانند فعالین حوزه رمزارزها از این درگاه دومرحله‌ای استقبال کنند.
برداشت خودکار اشتراک
بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین مانند سرویس‌های خرید اینترنت یا تماشای فیلم و سریال، از مدل دریافتی حق اشتراک استفاده می‌کنند. یکی از مشکلات این کسبوکارها و مشتریان آن‌ها، تمدید اشتراک یا پرداخت مجدد حق اشتراک است. وندار به این کسبوکارها امکان برداشت خودکار پول از حساب مشتریان (Direct Debit) و تمدید اشتراک آن‌ها را می‌دهد.
این خدمات می‌تواند سوددهی کسب‌وکارهای این حوزه را افزایش دهد و در وقت مشتریان صرفه‌جویی کند. لازم به ذکر است که وندار در خدمت برداشت مستقیم با حدود ۱۶ بانک همکاری می‌کند.
فرم پرداخت
کسب‌وکارهای حقیقی یا حقوقی و حتی اشخاص می‌توانند حتی بدون داشتن وب‌سایت از خدمات پرداخت الکترونیکِ وندار استفاده کنند. فرم پرداخت، یک درگاه پرداخت شخصی بدون نیاز به وب‌سایت است که ساخت آن به‌سادگی ساخت یک ایمیل بوده و با استفاده از آن، دریافت پول راحت و امن شده و افراد و کسبوکارها مطمئن خواهند بود که دقیقاً مبلغ موردنظر خود را از مشتری دریافت می‌کنند.
رابط برنامه‌نویسی
مشابه مدل استرایپ، همه امکانات میز کار وندار با رابط‌های برنامه‌نویسی در دسترس هستند. این موضوع باعث می‌شود مدیریت امور مالی کسب‌وکار در سیستم‌های نرم‌افزاری داخلی خود شرکت انجام شود. به این ترتیب، یکپارچگی داده‌های مالی و داده‌های کسب‌وکار محفوظ خواهد ماند. علاوه بر این، سیستم بهصورت خودکار بسیاری از عملیات‌های مالی مانند پرداخت، تسویه حساب و تنظیم سندهای حسابداری را انجام می‌دهد.
کسب‌وکارهای دو وجهی (Two Sided Platform) دو دسته کاربر متفاوت دارند. از یک دسته پول دریافت و به دسته دیگر پول پرداخت می‌کنند. نمونه‌ای از این نوع کسبوکارها، تاکسی‌های آنلاین هستند. این کسبوکارها می‌توانند با استفاده از این ویژگی وندار، پرداخت‌های خود را در تعداد و حجم بالا بهصورت خودکار و در سیستم‌های نرم‌افزاری خودشان مدیریت کنند.
مدیریت مالی
در وندار تمامی جریان‌های مالی قابل پیگیری و مشاهده است. رابط کاربری ساده و زیبای وندار هم این کار را راحت‌تر خواهد کرد.
در حال حاضر برای دریافت پول و صدور سند حسابداری، کسبوکارها مجبور هستند بهصورت دستی اسناد دریافت‌ها را وارد کنند. بعدها نیز اگر نیاز به اعمال مالیات باشد، لازم است این روند دوباره تکرار شود. اما با استفاده از خدمات وندار به محض دریافت یا پرداخت پول، سند حسابداری بهصورت خودکار صادر می‌شود. همچنین میتوان سیستم حسابداری شرکت را به وندار متصل نمود تا این اسناد بهصورت خودکار در سیستم وارد شوند.
برای یک کسب‌وکار کوچک، انجام دادن هوشمندی کسب‌وکار (BI) به تنهایی دشوار است و نیاز به استفاده از خدماتی در این حوزه دارد.
مزیت‌های رقابتی
از مزیت‌های اصلی وندار نسبت به سایر مدل‌های مشابه، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
رابط برنامه‌نویسی
در وندار برای هر عمل مالی، یک رابط برنامه‌نویسی دارید و نیازی ندارید برای هر کاری به میز کار خود مراجعه کنید. با فراخوانی یک رابط برنامه‌نویسی می‌توانید سریعاً آن کار را انجام دهید. این ویژگی باعث می‌شود تا زمان و هزینه کارهای اجرایی به‌شدت کاهش پیدا کند.
تسهیم پول
پرداخت‌یارها به کسبوکارها کمک می‌کنند تا دریافتی‌های خود را مدیریت کنند. اما ابزار تسویه و تسهیم وندار این امکان را می‌دهد که علاوه بر دریافتی‌ها، پرداخت‌های خود را نیز به‌سادگی مدیریت کنند. علاوه بر این، روی میز کار و در APIهای وندار، امکان مشاهده تمامی جریان‌ها و نمودارهای مالی نیز وجود دارد.
سطوح دسترسی متفاوت
در بسیاری از کسبوکارها، تنها یک نفر مسئول مالی نیست و ممکن است بسیاری از اعضا با مسائل مالی شرکت درگیر باشند. برای حل این مشکل در مدل‌های دیگر، صاحب کسب‌وکار حسابی را ایجاد کرده و با اعضای شرکت اطلاعات ورود آن را به اشتراک می‌گذارد. در این مدل‌ها، همه کاربران تقریباً سطح دسترسی یکسانی دارند. اما در وندار میتوان به اعضای مختلف سطوح دسترسی متفاوتی را اعطا کرد و دیگر لازم نیست صاحب کسب‌وکار اطلاعات حسابش را در اختیار دیگران قرار دهد.
مدیریت چند کسب‌وکار به طور هم‌زمان
همچنین ممکن است یک نفر، مدیریت چندین کسب‌وکار را داشته باشد. این افراد می‌توانند به طور هم‌زمان تمامی گزارش‌ها و جریان‌های مالی خود را در وندار مدیریت کنند.
چالش‌های پیش‌روی وندار
به گفته مهدی عبادی، مهم‌ترین چالش کسب‌وکارهای فناوری مالی (Fintech) در ایران، رگولاتوری (Regulator) یا همان مقررات تنظیم و هماهنگی با نهادهای نظارتی است.
مجموعه سیستم بانکی، پلیس فتا و قوه قضاییه وظیفه نظارت و جلوگیری از جرائم مالی و سایبری را دارند. اما متأسفانه سازوکارهای تصمیم‌گیری و نظارتی این مجموعه متناسب با فناوری روز رشد نکرده و عملکردهای آن‌ها در بسیاری از موارد کُند است.
این موضوع سبب می‌شود تا کسب‌وکارهای حوزه فناوری مالی مانند وندار که جریان‌های مالی بسیار سریعی دارند، در همکاری با این مجموعه نهادهای نظارتی دچار مشکل شوند.
البته مهدی عبادی می‌افزاید: «تمام تلاش مجموعه وندار این است که از خطرات فیشینگ، دزدی و سایر موارد خلاف قانون جلوگیری کند.»
چشم‌انداز
وندار به‌سرعت در حال پیشرفت است. علاوه بر این، وندار هر یک یا دو ماه ویژگی جدیدی را به خدمات پیشین خود می‌افزاید. خدمتی که قرار است به‌زودی معرفی شود، سرویس «کردار» است. این خدمت، یک هوش تجاری مشابه سرویس سیگمای استرایپ است. این ابزار به کسب‌وکارهای مشتریِ وندار کمک می‌کند تا توسعه بیشتر و پایدارتری را داشته باشند.
وندار قصد دارد تا در آینده تبدیل به یک نئوبانک (بانک تمام دیجیتال) شود. به گفته مهدی عبادی، وندار به حداقل ۴ یا ۵ سال زمان برای تبدیل شدن به یک نئوبانک نیاز دارد.
