در عصر دیجیتال امروز، پلتفرم‌های سایت‌ساز به عنوان ابزارهایی کلیدی برای حضور آنلاین کسب‌وکارها شناخته می‌شوند. این پلتفرم‌ها با فراهم آوردن امکان طراحی وب‌سایت بدون نیاز به کدنویسی، رشد اقتصاد دیجیتال را تسهیل کرده و مسیر ورود به فضای آنلاین را برای اشخاص حقیقی و کسب‌وکارها را هموار می‌سازند.
این مقاله، بر پایه فصل «پلتفرم سایت‌ساز» از گزارش «تکنولوژی بازاریابی ایران ۱۴۰۳» تهیه شده است. هدف این مقاله ارائه تصویری جامع از وضعیت بازار، رقابت میان بازیگران، روندهای نوین، به همراه شناسایی فرصت‌های رشد و توسعه این صنعت است.
دانلود گزارش تکنولوژی‌های بازاریابی ایران ۱۴۰۳
از CMS تا سایت‌ساز: روایت متفاوت بازیگران صنعت طراحی سایت
در صنعت طراحی سایت، بازیگران به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: ارائه‌کنندگان پلتفرم و ارائه‌کنندگان خدمات. ارائه‌کنندگان خدمات شامل پلتفرم‌های برون‌سپاری، فروشندگان قالب و آژانس‌های تبلیغاتی هستند که در زمینه طراحی سفارشی، فروش قالب‌های آماده و تسهیل ارتباط مشتریان با فریلنسرهای طراحی سایت را ممکن می‌سازند.
ارائه‌کنندگان پلتفرم شامل سیستم‌های مدیریت محتوا (CMS)، فروشگاه‌سازها و سایت‌سازها هستند. CMSها مانند وردپرس و جوملا، ابزارهای پیچیده‌ای هستند که نیازمند دانش فنی می‌باشند و بیشتر برای سایت‌های با محتوای گسترده کاربرد دارند. فروشگاه‌سازها با تمرکز بر فروش آنلاین، راه‌حل‌های اختصاصی برای کسب‌وکارهایی ارائه می‌دهند که می‌خواهند به سرعت فروشگاه آنلاین خود را راه‌اندازی کنند. در مقابل، سایت‌سازها امکان طراحی و ساخت وب‌سایت بدون نیاز به کدنویسی را برای اشخاص و کسب‌وکارها فراهم می‌کنند تا حضوری حرفه‌ای در فضای وب داشته باشند.
سجاد زارع، همبنیانگذار سی‌فایو
برخی از بازیگران فعلی به دلیل جذابیت بالای بازار ارائه خدمات و وجود تقاضا از سمت مدیران کسب‌وکارهای کوچک و متوسط که تمایلی به کار با سایت‌سازها ندارند، خدمات طراحی سایت متناسب با نیازها و انتظارات کارفرما را نیز ارائه می‌کنند. یکی از مزیت‌های اصلی «ارائه‌کنندگان پلتفرم» در مقایسه با «ارائه‌کنندگان خدمات»، راه‌اندازی سایت در کمتر از ۱۰ روز با هزینه کمتر است.
سایت‌سازها ابزارهایی را در اختیار کسب‌وکارها و اشخاص قرار می‌دهند تا به سرعت و با صرف هزینه کم، وب‌سایتی برای معرفی خود ایجاد کنند. این ابزارها به کسب‌وکارها امکان ساخت صفحات فرود، بهبود سئو و جذب سرنخ‌های مشتری را می‌دهند و بیشتر در مراحل ابتدایی قیف بازاریابی کاربرد دارند.
لنداسکیپ بازیگران؛ چند بازیگر ایرانی بدون حضور خارجی
در بازار ایران، تنها ۱۰ بازیگر ایرانی به‌عنوان ارائه‌کننده پلتفرم سایت‌ساز فعال هستند. یکی از ویژگی‌های مهم این بازار، عدم حضور بازیگران خارجی به دلیل چالش‌های پرداخت‌های ارزی و تحریم‌ها است. این امر فرصتی برای بازیگران داخلی فراهم کرده تا با ارائه راه‌حل‌های متناسب با شرایط محلی، سهم بیشتری از بازار را به دست آورند.
یکی از نقاط تمایز اصلی بازیگران فعال در ایران، شیوه توسعه پلتفرم است. برخی بازیگران، پلتفرم‌های اختصاصی سایت‌ساز را خودشان توسعه می‌دهند، در حالی که برخی دیگر از بستر وردپرس بهره می‌گیرند. قابلیت جدید پلتفرم‌های مبتنی بر وردپرس، امکان انتقال سایت طراحی‌شده در وردپرس به سایت‌سازها را فراهم کرده که این ویژگی، زمینه رشد بیشتر بازار سایت‌سازها را ایجاد می‌کند.
مرتضی زرین‌درفش، مدیرعامل مانا اندیشه
ارائه امکانات و قابلیت‌های متنوع و پیشرفته در کنار سهولت راه‌اندازی بیشتر در مقایسه با وردپرس، نقطه قوت «پلتفرم‌های سایت‌ساز مبتنی بر وردپرس» در مقایسه با «پلتفرم‌های اختصاصی» است. البته پیچیدگی کمتر و سهولت استفاده «پلتفرم‌های اختصاصی» به دلیل امکانات و قابلیت‌های محدودتر اما منطبق با نیاز مشتریان، نقطه قوت آن‌ها محسوب می‌شود.
از قالب‌های قابل‌ویرایش تا تجارت الکترونیکی
هسته پلتفرم‌های سایت‌ساز حول دو محصول سایت‌ساز و فروشگاه‌ساز شکل می‌گیرد. سایت‌ساز با ارائه قالب‌های قابل‌ویرایش و پنل Drag & Drop، ورود کسب‌وکارها را سریع و مقرون به‌صرفه می‌کند. فروشگاه‌ساز، با ادغام امکانات تجارت الکترونیکی مانند مدیریت سفارشات و درگاه پرداخت، راه‌اندازی فروشگاه آنلاین را تسهیل می‌کند. همچنین، سایت رزرو آنلاین خدماتی نظیر مدیریت تقویم و نوبت‌دهی را ارائه می‌دهد.
معیارهای انتخاب پلتفرم شامل شخصی‌سازی، مقیاس‌پذیری، سهولت استفاده، تنوع خدمات و محصولات و پشتیبانی مشتریان است. شخصی‌سازی امکان تطبیق دقیق با نیازهای کسب‌وکار را فراهم می‌کند؛ مقیاس‌پذیری رشد آتی را تضمین می‌کند؛ سهولت استفاده زمان یادگیری را کاهش می‌دهد؛ تنوع خدمات انعطاف در ارائه امکانات را افزایش می‌دهد؛ و پشتیبانی مشتریان، رفع سریع مشکلات را تضمین می‌کند.
بر اساس تحقیقات، اشخاص حقیقی و کسب‌وکارهای کوچک بیش از ۸۰٪ مشتریان سایت‌سازها را تشکیل می‌دهند. با این حال، در چند سال اخیر، تمایل کسب‌وکارهای متوسط و بزرگ به استفاده از سایت‌سازها نیز رو به افزایش است. مشتریان از این پلتفرم‌ها در حوزه‌های فریلنسری (برای ایجاد وب‌سایت شخصی و برندینگ)، شرکت‌های B2B (برای معرفی خدمات و جذب سرنخ) و استارتاپ‌ها و برندهای نوپا (برای توسعه سریع و بهینه وب‌سایت با هزینه کمتر) بهره می‌برند.
محسن طباطبائی، بنیان‌گذار پرتال
بسیاری از فریلنسرها برای برندسازی شخصی از سایت‌سازها استفاده می‌کنند. در سمت دیگر، رفتار مشترک و قابل‌توجه شرکت‌ها به‌ویژه در حوزه B2B، این است که از سایت‌سازها به‌عنوان کاتالوگ آنلاین معرفی خدمات و محصولات استفاده می‌کنند و از فروشگاه‌سازها با هدف فروش آنلاین بهره می‌برند.
سهم ۳۰٪ سایت‌سازهای غیرفروشگاهی از بازار پلتفرم‌های سایت‌ساز
اندازه بازار سایت‌سازهای ایران در سال ۱۴۰۲ بین ۶۰ تا ۷۵ میلیارد تومان تخمین زده می‌شود. یافته‌های کلیدی نشان می‌دهد که حدود ۳۰٪ تا ۴۰٪ از رشد بازار ناشی از افزایش قیمت اشتراک سالانه مطابق با نرخ تورم است و حدود ۴۰٪ تا ۵۰٪ رشد، به افزایش تعداد مشتریان سایت‌سازها برمی‌گردد. همچنین، از نظر اندازه بازار، کمتر از ۳۰٪ سایت‌ها به صورت غیرفروشگاهی ساخته می‌شوند؛ نکته‌ای که نشان‌دهنده تمرکز بیشتر فعالیت‌ها بر حوزه فروش آنلاین است.
در مقایسه با بازار سایت‌سازها، فروشگاه‌سازها رشد سریع‌تری را تجربه کرده‌اند که تغییر رفتار مشتریان و گرایش فزاینده به سمت فروش آنلاین، نقش مهمی در افزایش تقاضا داشته است. کسب‌وکارهای کوچک، فروشگاه‌های محلی و حتی اینستاگرامی، به دنبال راه‌حل‌های سریع و مقرون‌به‌صرفه برای راه‌اندازی فروشگاه دیجیتال خود هستند.
رسول زارع، همبنیانگذار سی‌فایو
جذابیت پایین بازار سایت‌سازها باعث شد تا تمامی بازیگران محصول فروشگاه‌ساز را ارائه کنند. تمایل کسب‌وکارها به ایجاد کانال فروش اختصاصی در کنار فعالیت در پلتفرم‌های خرده‌فروشی آنلاین و تغییر رفتار آن‌ها از ایجاد کاتالوگ آنلاین با سایت شرکتی به جذب سرنخ و فروش آنلاین با سایت فروشگاهی از دلایل اصلی رشد سریع‌تر بازار فروشگاه‌سازها است.
تحلیل‌های بازار نشان می‌دهد که سه بازیگر وبزی، سی‌فایو و پرتال تقریباً ۸۰٪ از بازار را در اختیار دارند، که این امر نشان‌دهنده تمرکز در بازار پلتفرم‌های سایت‌ساز است. این تمرکز بالا، احتمال ورود رقبا را به دلیل اندازه محدود بازار کاهش داده است.
تسلط وردپرس و کاهش شدت رقابت در بازار
در بازار پلتفرم‌های سایت‌ساز، رقابت به دلیل تسلط وردپرس که بیش از ۹۵٪ سهم بازار را در اختیار دارد، نسبتاً پایین است. انعطاف‌پذیری بالا، گستردگی افزونه‌ها و مدل رایگان و متن‌باز وردپرس، از عوامل کلیدی جذب کاربران و توسعه‌دهندگان هستند. علاوه بر این، تصاحب عمده بازار توسط چند بازیگر انگشت‌شمار و عدم‌ورود بازیگران جدید به دلیل اندازه کوچک بازار نسبت به بازار فروشگاه‌سازها، از دلایل کاهش شدت رقابت در این بخش محسوب می‌شود.
مسعود صباغی، مدیرعامل وبزی
بیش از ۹۵٪ سایت‌های ایرانی با استفاده از وردپرس راه‌اندازی شده‌اند که سهم پلتفرم‌های سایت‌ساز کمتر از ۵٪ است. پتانسیل رشد ۶ برابری سهم بازار سایت‌سازها تا حدود ۳۰٪ وجود دارد.
وضعیت غیرقابل پیش‌بینی اینترنت مهم‌ترین تهدید سایت‌سازها
عوامل کلان مؤثر بر بازار پلتفرم‌های سایت‌ساز به دو دسته تهدیدها و فرصت‌ها تقسیم می‌شوند. از یک سو، تهدیدها شامل وضعیت غیرقابل پیش‌بینی اینترنت است که موجب نارضایتی کاربران به دلیل کاهش پهنای باند، کاهش سرعت اینترنت و قطع دسترسی به سایت‌هایی با سرور خارجی (Iran Access) شده است.
این مسائل ریسک ورود کسب‌وکارها به حوزه دیجیتال را افزایش داده و تقاضا برای پلتفرم‌های سایت‌ساز را کاهش می‌دهد. همچنین، رکود اقتصادی منجر به اتخاذ سیاست‌های کاهش هزینه یا توقف فعالیت کسب‌وکارها شده که به‌طور مستقیم بر کاهش تقاضا تأثیر می‌گذارد.
از سوی دیگر، فرصت‌ها عمدتاً ناشی از رشد اقتصاد دیجیتال است. رونق کسب‌وکارهای فعال در بستر آنلاین و افزایش جلب توجه کسب‌وکارهای آفلاین به فضای دیجیتال، تقاضا برای سایت‌سازها را افزایش داده است.
هوش مصنوعی و تمرکز بر بازارهای خاص: ترندهای سایت‌سازها در ایران
در سال‌های آتی، تمرکز بر بازارهای هدف خاص و توسعه محصولات تخصصی متناسب با نیازهایی مانند پزشکان، کلینیک‌های زیبایی و خدمات گردشگری شاهد رشد خواهد بود. استفاده از هوش مصنوعی در طراحی سایت‌های شخصی‌سازی‌شده، امکان ارائه وب‌سایت‌های حرفه‌ای در کمترین زمان ممکن را فراهم می‌کند.
همچنین، ارائه ابزارهای تولید محتوا مبتنی بر هوش مصنوعی توسط سایت‌سازها به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا محتواهای خود را به‌صورت خودکار و با کیفیت بالا تولید کنند.
پلتفرم‌های سایت‌ساز می‌توانند نقشی کلیدی در رشد و توسعه اقتصاد دیجیتال ایفا کنند. با وجود تسلط وردپرس بر بخش بزرگی از بازار، پتانسیل رشد شگرف برای سایت‌سازها وجود دارد که می‌تواند تا ۶ برابر سهم بازار فعلی افزایش یابد.
قدردانی از همراهان گزارش
از دوستان‌مان در «اسمارتک» و «کاوه‌نگار» که با پشتیبانی و حضور مؤثر خود در تهیه گزارش جامع «تکنولوژی‌های بازاریابی ایران ۱۴۰۳» همراه ما بودند، قدردانی می‌کنیم.
درباره تکراسا اینسایت
تکراسا اینسایت به‌عنوان یک کسب‌وکار اجتماعی، با هدف رفع کمبود داده و اینسایت قابل دسترس در اقتصاد دیجیتال ایران، گزارش‌های جامعی را منتشر می‌کند. گزارش «۱۴۰۳ تکنولوژی‌های بازاریابی ایران»، که توسط تکراسا اینسایت در آذر ۱۴۰۳ رونمایی شد، تلاش دارد تا تصویری جامع از وضعیت تکنولوژی‌های بازاریابی در ایران ارائه دهد. می‌توانید تکراسا اینسایت را از طریق شبکه‌های اجتماعی زیر دنبال کنید:
