دنیای امروز با تهدید جدی ویروس کرونا روبهرو است که هر فرد بر روی کره زمین را تحت تأثیر قرار داده است. بسیاری از کارهای عادی و روزمره مختل شده است. بسیاری احساس شکست یا دلسردی دارند. اکنون شرایط برای مشاغل دشوار است و شرکتهای مختلف در سراسر جهان تحت فشارهای مالی و اقتصادی جدیدی قرار دارند. اما حقیقت این است که تمام این اختلالات و دگرگونیهای بزرگ به معنای فرصتهای واقعی برای کارآفرینان باهوش و زیرک است.
شیوع ویروس کرونا، زنگهای خطر را برای یک بحران مالی دیگر به صدا درآورده است. بسیاری انتظار دارند که جهان پساکرونا برای همیشه تغییر کند. این موضوع شاید به معنای فرصتهای بیشتر برای کارآفرینانی باشد که میخواهند با ایدههایشان به مردم کمک کرده و جامعه را با روندهای جدید سازگار کنند. در طی ماههای گذشته جامعه از ابزارهای دورکاری مانند زوم (Zoom)، اسلک (Slack)، اسکای روم و تسکولو، خدمات خرید آنلاین مانند آمازون و دیجیکالا، مشاوره آنلاین پزشکی و روانشناسی مانند اسنپدکتر و منابع آموزش آنلاین استقبال خوبی کرده است. روندهایی که احتمال دارد در آینده نیز ادامه داشته باشند.
رکود اقتصادی و بازارهای متلاطم، زمان مناسبی را برای ظهور گروهی دیگر از کارآفرینان سرسخت فراهم کرده است تا سفر پر پیچوخم خود را در راهاندازی یک کسبوکار شروع کنند. کارآفرینان بزرگ همواره از فرصتهای پیشآمده برمیخیزند و راههای جدیدی را برای زندگی و پیشرفت بشریت طراحی میکنند. در زمان وقوع بحرانهای مالی، اطمینان درباره بقا و رشد کسبوکارها کاهش مییابد. با این وجود، استارتاپها و شرکتهای فناوریمحور با ارائه کارایی بالا، صرفهجویی در هزینه و قیمتهای شفاف، کسبوکارهایی با پتانسیل پیشرفت بالا هستند که میتوانند از بحرانهای مالی جان سالم به در ببرند. با نفوذ فناوری به تاروپود جامعه، هیچگاه فرصتی بهتر از امروز برای استارتاپها وجود نداشته است تا با حل مشکلات واقعی و تغییر جهان، زندگی بهتری را برای جامعه فراهم کنند.
برای اثبات این ادعا که کارآفرینان و کسبوکارها از دوران سخت اقتصادی متولد میشوند، استارتاپهای فناوریمحوری را که در طی دوران بحران مالی ۲۰۰۸ و پس از آن شروع به کار کردهاند، بهعنوان مثال با هم مرور خواهیم کرد. بسیاری از شرکتهایی که در دوران رکود بزرگ شروع به کار کردهاند، در حال حاضر از رهبران بازار خود محسوب میشوند. البته نکتهای که نباید از چشممان دور بماند، این است که مثالهای زیر نمونههای موفقی هستند که توجه همه را به خود جلب کردهاند. قطع به یقین تعداد بسیار زیادی استارتاپ در این دوران تأسیس شده و شکست خوردهاند. بنابراین، چنین نمونههای موفقی نباید ما را گمراه کند که همواره احتمال موفقیت کسبوکار در دوران بحران اقتصادی بالا خواهد بود. در حقیقت، بحرانهای اقتصادی، زمان مناسبی برای شناسایی نیاز بازار و ارائه راهحلهای متناسب با وضعیت جامعه است.
بحران مالی ۲۰۰۸-۲۰۰۷
در سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹، بحران مالی شدیدی در سراسر جهان رخ داد. این بحران مالی به حدی فاجعهآمیز بود که اقتصاددانان از آن بهعنوان بدترین بحران مالی از زمان رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ نام میبرند. بحران اقتصادی که در آمریکا و ورشکستگی بانک لیمن برادرز (Lehman Brothers) در سپتامبر ۲۰۰۸ آغاز شد، بهسرعت به سایر کشورها با نام بحران بدهی سرایت کرد و خیلی زود با ورود به یونان، کل اروپا را فراگرفت.
در سال ۲۰۰۸ ایرلند، ژاپن، سوئد، هنگکنگ، سنگاپور، ایتالیا، فرانسه، آلمان، آمریکا، انگلستان و اسپانیا وارد بحران شدند. نرخ بیکاری در فرانسه از رقم ۸٪ در سال ۲۰۰۸ به ۱۰٪ در سال ۲۰۰۹ رسید. همچنین نرخ بیکاری در آمریکا نیز از ۵٪ در سال ۲۰۰۹ به ۱۰٪ در سال ۲۰۰۹ رسید. در اثر این بحران مالی، تولید کشورها در سال ۲۰۰۹ کاهش قابل توجهی داشت؛ بهعنوان مثال، تولید ناخالص داخلی آلمان ۶٪، ژاپن ۵٪، انگلستان ۴٪، فرانسه ۳٪ و آمریکا ۳٪ کاهش یافت.
واتساپ (WhatsApp)
جان کوم (Jan Koum) و برایان اکتون (Brian Acton) دو کارمند سابق یاهو در سال ۲۰۰۹ پیامرسان رمزگذاری شده واتساپ را ایجاد کردند. واتساپ به کاربران این امکان را میدهد تا پیامهای متنی و صوتی خود را ارسال کرده، تماس صوتی و تصویری برقرار کنند و تصاویر، اسناد، مکان جغرافیایی و سایر رسانهها را به اشتراک بگذارند.
واتساپ در سال ۲۰۱۴ با ارزش ۱۹ میلیارد دلار توسط فیسبوک خریداری شد و بهطور رسمی به محبوبترین نرمافزار پیامرسان در جهان تبدیل شد. در حال حاضر واتساپ در ۱۸۰ کشور بیش از ۲ میلیارد کاربر فعال ماهانه دارد.
اینستاگرام (Instagram)
دو مهندس به نام کوین سیستروم (Kevin Systrom) و مایک کرایگر (Mike Krieger)، اینستاگرام را در سال ۲۰۱۰ بهعنوان شبکه اجتماعی به اشتراکگذاری عکس و فیلم راهاندازی کردند (کوین سیستروم کارمند سابق گوگل بود). اینستاگرام در ابتدا یک برنامه عکاسی با گوشی همراه بود که شباهت زیادی به فوراسکوئر (Foursquare) داشت و پس از مدتی بر روی به اشتراکگذاری عکس تمرکز کرد. نام این برنامه ترکیبی از دو کلمه دوربین فوری (Instant Camera) و تلگرام (Telegram) است.
اینستاگرام توسط رقیب خود، فیسبوک، در سال ۲۰۱۲ با قیمت تقریبی ۱ میلیارد دلار خریداری شد. قیمتی که در آن زمان بهطور گسترده مورد انتقاد قرار گرفت؛ اما در حال حاضر بسیاری آن را یک معامله ارزان میدانند. هماکنون اینستاگرام بیش از ۱ میلیارد کاربر فعال ماهانه دارد.
پینترست (Pinterest)

پینترست (Pinterest)
پینترست در سال ۲۰۰۹ توسط بن سیلبرمن (Ben Silbermann)، کارمند سابق بخش بازاریابی گوگل، ایوان شارپ، (Evan Sharp)، طراح محصول سابق فیسبوک، پل اشیارا (Paul Sciarra)، کارمند سابق سرمایهگذاری خطرپذیر Radius Ventures، تأسیس شد. یک شبکه اجتماعی رایگان که به کاربران این امکان را میدهد تا تصاویر و سایر محتوای رسانهای را از طریق مجموعههایی به نام Pinboard بارگذاری، ذخیره، مرتب و مدیریت کنند. Board به معنای آلبوم است و Pin نیز همان کار لایک را انجام میدهد.
سهام پینترست در سال ۲۰۱۹ و با ارزش اولیه ۱۳ میلیارد دلار در بورس نیویورک عرضه اولیه شد. ارزش حال حاضر این استارتاپ تقریباً ۲۵ میلیارد دلار است. این استارتاپ در سال ۲۰۲۰ طبق آخرین آمار نزدیک به ۴۲۰ میلیون کاربر فعال ماهانه دارد.
داکداکگو (DuckDuckGo)
داکداکگو در سال ۲۰۰۸ توسط گبریل وینبرگ (Gabriel Weinberg) راهاندازی شد. این استارتاپ در حوره حریم خصوصی اینترنت شروع به کار کرد و به کاربران این امکان را داد تا اطلاعات شخصی خود را در فضای آنلاین کنترل کنند. داکداکگو، ابزارهای حریم خصوصی را ارائه میدهد که شامل گزینه جستجوی غیرقابلردیابی در گوگل، مرورگر محرمانه تلفن همراه و افزونه مرورگر دسکتاپ است تا امکان جستجو بدون ردیابی در اختیار کاربران قرار بگیرد. بهطور خلاصه، سیاست حفظ حریم خصوصی، رویکرد اصلی این استارتاپ است.
در سال ۲۰۱۴ اپل اعلام کرد که داکداکگو بهعنوان یکی از ابزارهای جستجو در مرورگر سافاری در دسترس است. همچنین موزیلا آن را بهعنوان افزونه جستجو به مرورگرهای فایرفاکس اضافه کرد. ارزش این استارتاپ بر اساس سرمایهگذاری ۱۰ میلیون دلاری در سال ۲۰۱۸ تا ۵۰ میلیون دلار تخمین زده میشود. تعداد کاربرانی که در سال ۲۰۲۰ از این ابزار برای جستجو استفاده میکنند به ۶۰ میلیون نفر رسیده است.
بیاند میت (Beyond Meat)
این استارتاپ در سال ۲۰۰۹ توسط ایتن براون (Ethan Brown) تأسیس شد و اولین محصول آن در سال ۲۰۱۰ در آمریکا در دسترس قرار گرفت. با هدف پرداختن به چهار موضوع جهانیِ سلامت انسان، تغییرات آبوهوا، محدودیت منابع طبیعی و رفاه حیوانات، ایده بیاند میت شکل گرفت. هدف اصلی این استارتاپ عرضه همبرگرهای گیاهی، سوسیس، گوشت آسیاب شده و موارد دیگر برای تغذیه بهتر ساکنین کره زمین است.
بیاند میت در سال ۲۰۱۹ و با ارزش ۱/۵ میلیارد دلاری وارد بورس نزدک شد و در حال حاضر ارزشی بیش از ۱۰ میلیارد دلار دارد. طبق تجزیه و تحلیل انجام شده توسط دانشگاه میشیگان در تولید همبرگر گیاهخواران این استارتاپ در مقایسه با همبرگر گوشت معمولی، ۹۹٪ آب کمتر، ۹۳٪ زمین کمتر، ۹۰٪ انتشار گازهای گلخانهای کمتر و ۴۶٪ انرژی کمتری استفاده میشود.
ونمو (Venmo)
دو دوست دوران دانشگاه، آندره کورتینا (Andrew Kortina) و ایکرام مگدان ایسمایل (Iqram Magdon-Ismail)، برنامه پرداخت دیجیتال ونمو را در سال ۲۰۰۹ راهاندازی کردند. ونمو به شما این امکان را میدهد تا هزینه اجاره، آب و برق، شام، نوشیدنی، فیلم، بلیت کنسرت، تولد و هر چیز دیگری را پرداخت کرده یا با دوستان خود تقسیم کنید. هزینه پرداخت دیجیتال با کارت اعتباری یا حساب بانکی رایگان است.
برینتری (Braintree) در سال ۲۰۱۲ ونوم را به قیمت ۲۶ میلیون دلار خریداری کرد و سپس پیپل، غول پرداخت دیجیتال، برینتری را با قیمت ۸۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۳ تصاحب کرد. در پایان سال ۲۰۱۹ ونمو دارای ۵۲ میلیون کاربر فعال بوده است.
اوبر (Uber)
دو بازرگان به نامهای تریویس کلنیک (Travis Kalanick) و گریت کمپ (Garrett Camp) در سال ۲۰۰۹ پس از اینکه نتوانستند در یک شب سرد در پاریس یک تاکسی پیدا کنند، اوبر را تأسیس کردند. غول تاکسی اینترنتی از آن زمان، گستره فعالیت خود را در زمینههای مختلفی از جمله خدمات تحویل غذا، لجستیک و حملونقل گسترش داده است.
این استارتاپ که انقلابی در صنعت تاکسی به وجود آورد در گزارش خود ادعا کرده است که ۶۵٪ سهم بازار تاکسی اینترنتی را در آمریکا، کانادا، اروپا، استرالیا و خاورمیانه در پایان سال ۲۰۱۹ در اختیار داشته است. همچنین ۲۳٪ سهم بازار تحویل غذا در آمریکا در سال ۲۰۲۰ در تصاحب اوبر بوده است.
سهام این استارتاپ در سال ۲۰۱۹ با ارزش اولیه ۸۲ میلیارد دلار در بورس نیویورک عرضه اولیه شد و در حال حاضر تقریباً ۶۲ میلیارد دلار ارزش دارد. این استارتاپ با فعالیت در ۹۰ کشور و بیش از ۹۰۰ شهر، در پایان سال ۲۰۱۹ حدود ۱۱۱ میلیون کاربر فعال ماهانه داشته است.
ایربیانبی (Airbnb)
برایان چسکی (Brian Chesky)، جو گبیا (Joe Gebbia) و ناتان بلکارچیک (Nathan Blecharczyk) در سال ۲۰۰۸ برای تأمین پول اجاره خانه خود در سانفرانسیسکو تصمیم گرفتند تشکهای بادی آپارتمان خود را به شرکتکنندگان کنفرانس SF اجاره دهند و به این صورت ایربیانبی را راه انداختند. ایربیانبی، انقلابی در صنعت اقامتگاههای مسافرتی ایجاد کرد و به مردم این امکان را داد تا اتاق خوابهای بلااستفاده خود را به اقامتگاههای موقت صبحانه تبدیل کرده و از آنها درآمد کسب کنند.
تعداد کاربران ایربیانبی در سال ۲۰۱۹، بیش از ۱۵۰ میلیون نفر تخمین زده شده است. این استارتاپ، اقامتگاههای اجارهای ۱۹۰ کشور و ۸۰ هزار شهر را در خود جای داده است. این استارتاپ اخیراً یک میلیارد دلار از Silver Lake and Sixth Street Partners جذب سرمایه کرده و ۲۶ میلیارد دلار ارزشگذاری شده است.
کانوین (Convene)
هنگامی که رکود اقتصادی بزرگ ۲۰۰۸ رخ داد، دو جوان ۲۷ ساله به نام کریستوف کلی (Christopher Kelly) و رایان سیمونتی (Ryan Simonetti) فرصتی را در فضاهای کاری انعطافپذیر و خدمات کنفرانس دیدند و کانوین را در سال ۲۰۰۹ تأسیس کردند. کانوین مکانهای برتر کاری، برگزاری جلسات و رویدادها را طراحی کرده و خدمات مربوط به این حوزه را ارائه میدهد. این استارتاپ از طریق شرکای استراتژیک خود که مالکان تجاری برجستهای هستند، شبکهای از ساختمانهای درجه یک اداری شهرهای اصلی آمریکا را اداره میکند. همچنین این استارتاپ با ساخت، سرویسدهی و پشتیبانی از تمامی وسایل صوتی و تصویری، امور مربوط به فناوری ساختمانها را نیز مدیریت میکند.
این استارتاپ توسط مجله فوربز جزو ۱۰۰ شرکت آیندهدار آمریکا شناخته شده و تا به امروز نزدیک به ۲۸۰ میلیون دلار سرمایه جذب کرده است. کانوین تا پایان سال ۲۰۱۸، ۲۳ مکان به مساحت ۶۵ هزار متر مربع را در اختیار داشته است. ارزش این استارتاپ ۵۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد دلار تخمین زده میشود.
گروپون (Groupon)
آندره میسون (Andrew Mason)، کارآفرین، برد کیول (bradley keywell)، همبنیانگذار ۷ شرکت فناوریمحور، به همراه اریک لفکوفسکی (Eric Lefkofsky)، سرمایهگذار در حوزه فناوری، در اواسط رکود سال ۲۰۰۸ گروپون را تأسیس کردند. گروپون بهعنوان یک پلتفرم تجارت الکترونیک، امکان جستجو و خرید انواع کالاها و خدمات را با تخفیف اعجابانگیز در اختیار مصرفکنندگان نهایی قرار میدهد. این استارتاپ به کسبوکارها کمک میکند تا به کمک بازاریابی مبتنی بر عملکرد و با ارائه تخفیف در فروش خدمات و محصولات خود در معرض دید مصرفکنندگان قرار بگیرند و هزینههای بازاریابی خود را کاهش دهند.
سهام گروپون با ارزش اولیه ۱۲/۷ میلیارد دلار در بورس نزدک عرضه اولیه شد و در حال حاضر بیش از ۶۰۰ میلیون دلار ارزش دارد. سایت گروپون در پایان سال ۲۰۱۹ بیش از ۴۳ میلیون بازدیدکننده داشته و با بیش از ۱ میلیون کسبوکار همکاری کرده است.
اسکوئر (Square)
جک دورسی (Jack Dorsey)، بنیانگذار توییتر و جیم مکلوی (Jim McKelvey)، سرمایهگذار، کار بر روی اسکوئر را در سال ۲۰۰۹ آغاز کردند. هنگامی که جیم نتوانست پول فروش محصول خود را از مشتری به دلیل عدم دسترسی به کارتهای اعتباری دریافت کند، دوستش جک به فرصتی در حوزه پرداخت پول پی برد. اولین محصول این شرکت Square Reader نام داشت؛ یک سختافزار کوچک که با اتصال به فیش صوتی تلفن همراه، پرداخت کارت اعتباری را امکانپذیر میکرد.
اسکوئر نیازهای مالی مختلف کسبوکارها از پذیرش کارتهای اعتباری، پیگیری فروش و موجودی انبار تا نیازهای مالی کسبوکارهای کوچیک را تأمین میکند. مشتریان نیز از Square Cash، سادهترین راه ارسال و دریافت پول و از Square Order برای پیشسفارش غذا و نوشیدنی استفاده میکنند.
این استارتاپ در سال ۲۰۱۵ موفق به عرضه اولیه سهام خود در نزدک به ارزش ۲/۹ میلیارد دلار شد. ارزش فعلی این استارتاپ تقریباً ۷۳ میلیارد دلار است. طبق آمار، این استارتاپ در سال ۲۰۱۹ تقریباً ۲۴ میلیون کاربر فعال ماهانه داشته است.
آسانا (Asana)
در سال ۲۰۰۹ داستین موسکوویتز (Dustin Moskovitz) و جاستین روزنستاین (Justin Rosenstein) از فیسبوک استعفا دادند تا آسانا را راهاندازی کنند. آسانا یک نرمافزار سازمانی برای مدیریت و بهرهوری کارها است. آسانا برای کمک به تیمها در سازماندهی، پیگیری و مدیریت کارها در دو نسخه وب و اپلیکیشن طراحی شده است.
در سال ۲۰۱۸، این استارتاپ با جذب سرمایه ۲۳۱ میلیون دلاری، ۱/۵ میلیارد دلار ارزشگذاری شد. تا پایان سال ۲۰۱۸ این استارتاپ بیش از ۱/۲ میلیون کاربر داشته است که برای استفاده از آسانا حق عضویت پرداخت میکنند.
اسلک (Slack)
استوارت باترفیلد (Stewart Butterfield)، همبنیانگذار فلیکر، اریک کاستلو (Eric Costello)، کارمند سابق فلیکر، کال هندرسون (Cal Henderson)، کارمند سابق یاهو و فلیکر و سرگئی موراچف (Serguei Mourachov)، اسلک را در سال ۲۰۰۹ پایهگذاری کردند. اسلک یک نرمافزار سازمانی است که به کسبوکارها و تیمها امکان برقراری ارتباط مؤثر را میدهد. مهم نیست که اندازه تیم یا کسبوکار شما چقدر است؛ به کمک اسلک اعضای تیم میتوانند در اتاقهای گفتگوی آنلاین به تفکیک موضوع، گروههای خصوصی و پیام خصوصی با هم در ارتباط باشند.
اسلک بهتازگی و در سال ۲۰۱۹ موفق به عرضه اولیه سهام خود در بورس نیویورک شد و ارزش اولیه ۲۳ میلیارد دلار را به نام خود ثبت کرد. ارزش فعلی این استارتاپ بیش از ۱۵ میلیارد دلار است. این استارتاپ ۱۲ میلیون کاربر فعال دارد و در حال همکاری با ۷۵۰ هزار شرکت است.
کلاودرا (Cloudera)
جف همربچر (Jeff Hammerbacher)، تحلیلگر داده سابق فیسبوک و وال استریت، کریستوف بیسکیگلیا (Christophe Bisciglia)، مهندس سابق گوگل، عمر عوض الله (Amr Awadallah)، مهندس سابق یاهو و مایک اولسون (Mike Olson)، معاون فناوری سابق اوراکل، کلاودرا را در سال ۲۰۰۸ ایجاد کردند. کلاودرا یک نرمافزار سازمانی ارائه میدهد که بستری برای مهندسی داده، انبار داده، یادگیری ماشین و تجزیه و تحلیل در فضای ابری یا محلی (On-premises software) است.
این استارتاپ با ارزش اولیه ۱/۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ وارد بورس نیویورک شد و در حال حاضر بیش از ۳ میلیارد دلار ارزش دارد. طبق گزارش نیمسال اول ۲۰۲۰، کلاودرا بیش از ۱۰۰۰ مشتری و ۷۳۹ میلیون دلار درآمد داشته است.
اینجللیست (AngelList)
در سال ۲۰۱۰ بابک نیوی (Babak Nivi)، کارآفرین، نیول راویکانت (Naval Ravikant)، سرمایهگذار فرشته و جیسون راندولف (Jason Randolph)، مشاور بازاریابی و استراتژی، اینجللیست را راهاندازی کردند. اینجللیست سایتی برای استارتاپها، سرمایهگذاران فرشته و افراد جویای کار است که بهدنبال جذب سرمایه، سرمایهگذاری یا کار در استارتاپها هستند.
طبق آمار منتشر شده در سایت اینجل لیست در سال ۲۰۱۹، ارزش دارایی تحت مدیریت این سایت به بیش از ۱/۸ میلیارد دلار رسیده است. ۱۶۵۷ استارتاپ با همکاری این سایت موفق شدهاند که از ۳۳۵ سرمایهگذار فرشته و خطرپذیر جذب سرمایه داشته باشند. همچنین به ۳/۵ میلیون کاندید کمک کرده تا بتوانند به جستجوی شغل بپردازند.
گوفاندمی (GoFundMe)
اندرو بالستر (Andrew Ballester) و برد دامفوس (Brad Damphousse)، بنیانگذاران Paygr، در سال ۲۰۰۸ کریتاِفاند (CreateAFund) را راهانداری کردند و دو سال بعد نام آن را به گوفاندمی (GoFundMe) تغییر دادند. گوفاندمی پلتفرم رایگان جمعآوری کمکهای مالی اجتماعی است که افراد را قادر میسازد تا برای رویدادها و اهداف مختلفی پول جمع کنند.
در سال ۲۰۱۹، بیش از ۹ میلیارد دلار از طریق ۷۰ میلیون اهداکننده از ۹۵ کشور در این بستر جمعآوری شده است.
جیوی (GV)
بیل ماریس (Bill Maris)، کارآفرین و سرمایهگذار خطرپذیر، به همراه وسلی چان (Wesley Chan)، بنیانگذار گوگل آنالیتیکس و گوگل وویس، جیوی (Google Ventures) را در سال ۲۰۰۹ تأسیس کردند. جیوی بازوی سرمایهگذاری خطرپذیر آلفابت (Alphabet)، شرکت مادر گوگل، است. این شرکت در زمینههای علوم زیستی، بهداشت، هوش مصنوعی، رباتیک، حملونقل، امنیت سایبری و کشاورزی با هدف بهبود زندگی و تغییر صنایع سرمایهگذاری میکند.
جیوی در تعدادی از استارتاپهایی که در زمان رکود اقتصادی ۲۰۰۸ یا بعد از آن راهاندازی شدهاند، سرمایهگذاری کرده است؛ از جمله اوبر، اسلک و کلاودرا. بر اساس آمار منتشر شده در سایت این شرکت، جیوی در بیش از ۳۰۰ استارتاپ و شرکت به ارزش بیش از ۵ میلیارد دلار سرمایهگذاری کرده است.