با گسترش نفوذ اینترنت در بین جوامع، سبک زندگی مردم هم تغییراتی کرده است. یکی از روزمرگی‌ها و نیازهای مردم، خرید لوازم و کالاهای مختلف است. سال‌ها است که فروشگاه‌های اینترنتی مانند آمازون (Amazon) و علی‌بابا (Alibaba) بر پا شده‌اند و به اکثر نقاط جهان کالا ارسال می‌کنند. مدتی بود که تصور می‌شد دیگر رقیبی برای این غول‌های تجارت الکترونیک پیدا نخواهد شد. تا اینکه در سال ۲۰۱۵، استارتاپی به نام پیندودو (Pindoudou) در چین راه‌اندازی شد.
بازار تجارت اجتماعی در چین
توسعه فناوری موبایل در چین روند روبهرشدی را داشته است. این موضوع باعث شده تا صنعت تجارت اجتماعی (Social Commerce)، با بهره‌گیری از مزیت ایجاد کانال در شبکه‌های اجتماعی مانند وی‌چت (WeChat)، رشد قابل‌توجهی را کسب کند. در سال ۲۰۱۸، اندازه بازار تجارت اجتماعی چین به ۱۶۰ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال قبل، ۶۷٪ افزایش داشته است.
مقاله پیشنهادی: نقش مهم شرکت‌های خصوصی و کارآفرینان در اقتصاد چین
با وجود کسب‌وکارهای تجارت اجتماعی مانند پیندودو، یونجی (Yunji) و بیدین (Beidian)، پیش‌بینی می‌شود صنعت تجارت اجتماعی چین به ۴۲۰ میلیارد دلار برسد. انتظار رشد عظیم بازار در آینده نشان می‌دهد که این بازار می‌تواند زمینه‌های اقتصادی جدیدی و فرصت‌های شغلی بالا ایجاد کند.
صنعت تجارت الکترونیک چین مدت زمان طولانی است که تحت سلطه شرکت‌های بزرگی مانند تیمال (Tmall)، تائوبائو (Taobao) و جی‌دی (JD) قرار گرفته است. البته استارتاپ پیندودو با رشد بالای خود توانسته است بعد از تائوبائو به دومین اپلیکیشن خرده‌فروشی آنلاین از لحاظ تعداد کاربر فعال تبدیل شود.
تأثیرات پیندودو
پیندودو در سال ۲۰۱۵ توسط کالین هوانگ ژنگ (Colin Huang Zheng)، مهندس سابق گوگل در شانگهای چین تأسیس شد. این استارتاپ در مدت زمان كوتاهی، یعنی دو سال بعد از زمان تأسیس خود، ۲۰۰ میلیون کاربر را جذب کرد و هم‌اکنون تعداد کاربران فعال آن به بیش از ۵۸۵ میلیون کاربر رسیده است. پیندودو در جولای ۲۰۱۸، در بورس نزدک (NASDAQ) آمریکا عرضه عمومی اولیه (IPO) شد. در سال ۲۰۱۹، یعنی تنها پس از یک سال از عرضه اولیه، با ارزش بیش از ۷۹ میلیارد دلار به باارزش‌ترین استارتاپ حاضر در این بورس تبدیل شد.
چنین رشدی بدون شک بیشترین میزان رشد در بین شرکت‌های برجسته تجارت الکترونیکی محسوب می‌شود. این حجم از موفقیت پیندودو سبب گردید تا جی‌دی و تائوبائو (متعلق به مجموعه علی‌بابا)، به ترتیب اپلیکیشین‌های ژینگ‌سی (Jingxi) و تائوبائو تجیا (Tejia) را راه‌اندازی کنند. این دو اپلیکیشن بخش خریدهای تیمی این دو خرده‌فروشی آنلاین هستند که برای رقابت با پیندودو روانه بازار شده‌اند.
همچنین شرکت آمازون (Amazon) در سال ۲۰۱۹ یک فروشگاه آنلاین موقت (Pop-Up Store) در پیندودو راه‌اندازی کرد. آمازون پیش از این نتوانسته بود با حضور رقیبانی همچون علی‌بابا و جی‌دی، بازار خود را در چین پیدا کند. اما رشد سریع پیندودو سبب شد تا آمازون با آن همکاری کند. به گفته سخنگوی شرکت آمازون، این فروشگاه موقت شامل بیش از ۱۰۰۰ محصول خارجی با قیمت مناسب است.
حال سؤال اصلی این است که تجارت اجتماعی و روش خرید تیمی چه چیزهایی هستند و پیندودو چگونه با استفاده از این روش، به رشد و موفقیتی چشمگیر رسیده است.
پیندودو، تجارت اجتماعی و خرید تیمی
غول‌های تجارت الکترونیک مانند آمازون، علی‌بابا و جی‌دی، بیشتر بر افزایش تنوع محصولات، افزایش تکرار خرید کاربران و بهینه‌سازی فرایند تأمین، فروش و ارسال کالا تمرکز کرده‌اند. در حالی که خرید کردن نوعی فعالیت یا تجربه اجتماعی است؛ یعنی در دنیای فیزیکی افراد با دوستان یا خانواده خود به خرید می‌روند، در مراکز خرید چرخ می‌زنند، سرگرم می‌شوند، صحبت می‌کنند، به یکدیگر پیشنهاد خرید می‌دهند یا حتی بازی می‌کنند. اما در پلتفرم‌هایی مانند آمازون یا علی‌بابا، این ویژگی‌های اجتماعی در خرید دیده نمی‌شد و همین عامل فرصتی را برای ظهور پلتفرم‌های «تجارت اجتماعی» مانند پیندودو پدید آورد.
خرید تیمی به معنای خرید محصولات با قیمتی کمتر از حالت معمول است؛ به شرط اینکه حداقل تعداد مشخصی از افراد (حداقل دو نفر) با هم تشکیل تیم داده و آن را بخرند.
خرید تیمی و خرید گروهی شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارند که در قسمت بعدی همین مقاله به تفصیل به آن‌ها خواهیم پرداخت. اما روشی که پیندودو استفاده می‌کند، روش خرید تیمی است. خریداران در پیندودو محصول مدنظر خود را به دوستان، فامیل و سایر آشنایان معرفی می‌کنند تا یک تیم را تشکیل داده و با قیمت پایین‌تر محصول را خریداری کنند.
روند خرید تیمی در پیندودو
ابزار ارتباطی پیندودو با مشتریان تنها از طریق اپلیکیشن گوشی‌های همراه است. علاوه بر این، یک افزونه در وی‌چت، پرمخاطب‌ترین پیام‌رسان چینی، نیز دارد. در هر دو حالت خریداران می‌توانند یک محصول را انفرادی خرید کنند یا برای خرید به یک تیم بپیوندند.
برای شروع خرید تیمی، خریداران باید یک پرداخت اولیه انجام دهند. سپس می‌توانند اطلاعات و لینک خرید محصول را از طریق شبکه‌های اجتماعی مختلف (خصوصاً وی‌چت) برای دوستان خود ارسال کنند. اگر تعداد خریداران به حد نصاب (حداقل دو نفر) برسد، خرید انجام می‌پذیرد. در غیر این صورت پس از ۲۴ ساعت، خرید لغو شده و مبلغ اولیه به حساب خریدار بازگشت داده می‌شود. لازم به ذکر است که با افزایش تعداد خریداران میزان تخفیف افزایش می‌یابد.
تصویر زیر فرآیند کامل خرید تیمی در پیندودو را نشان می‌دهد.
اکنون نوبت آن است تا به مدل کسب‌وکار پیندودو بپردازیم تا بیشتر متوجه نحوه عملکرد آن شویم. در این مقاله به مشخصات و رفتار مشتریان و رقیبان چینی پیندودو می‌پردازیم. در مقاله بعدی به تحلیل این موارد و مقایسه آن با بازار ایران خواهیم پرداخت.
رفتار مشتریان پیندودو
در بین کاربران فعال در هر ماه، بیشتر خریداران بین ۲۵ تا ۴۰ سال سن دارند. کاربران کمتر از ۲۵ سال نیز از پلتفرم استفاده می‌کنند؛ اما میانگین تکرار خرید پایینی دارند.
در مقایسه جنسیت کاربران، زنان نسبت به مردان خرید بیشتری در پیندودو دارند.
مشتریان در پیندودو به دنبال تخفیف بیشتر هستند. آن‌ها یک جنس گران را که تخفیف خیلی خوبی دارد به یک جنس ارزان که تخفیفی ندارد، ترجیح می‌دهند.
مسئله قیمت ارزان‌تر و دعوت از دیگران، مهم‌ترین مشوق‌های کاربران در خرید از طریق پیندودو است.
جالب است که ۴۱/۳٪ از خریداران، کالاهایی را از پیندودو می‌خرند که قبلاً از تائوبائو می‌خریدند.
یکی از اصلی‌ترین دلایل رشد پیندودو، ویژگی‌های اجتماعی آن است.
رقیبان چینی پیندودو
علی‌بابا، جی‌دی و پیندودو به ترتیب ۵۵/۹٪، ۱۶.۷٪ و ۷/۳٪ از بازار خرده‌فروشی آنلاین چین را در اختیار دارند. البته پیندودو از لحاظ ارزش سهامی، بالاتر از جی‌دی قرار دارد و دومین اپلیکیشن باارزش خرده‌فروشی آنلاین در چین محسوب می‌شود.
پیندودو به واسطه ارائه تخفیف و کاهش قیمت تمام شده کالا برای مشتری توانسته سهم بازار خوبی را در اقشار ضعیف‌تر جامعه کسب کند. این موضوع از طرفی نزدیک به نمونه‌های خرید گروهی بین‌المللی است و از طرف دیگر به دلیل تمرکز بر روی کالا و تولیدکننده‌ها، مشابه رقیب خود یعنی علی‌بابا است.
رقبای پیندودو در مدل کسب‌وکار خرید تیمی در چین، تائوبائو، جی‌دی و ویپ‌شاپ هستند. نقطه تمایز پیندودو با رقبای دیگر آن، حجم ترافیک و فروش موفق آن بر روی وی‌چت است که با فاصله زیادی رتبه اول استفاده از شبکه‌های اجتماعی در چین را دارد.
تعداد کاربران فعال پلتفرم‌های تجارت الکترونیکی چین به میلیون در اپلیکیشن و شبکه اجتماعی وی‌چت
همان طور که مشاهده شد، بعد از اپلیکیشن تائوبائو، اپلیکیشن پیندودو در جایگاه دوم اپلیکیشن‌های تجارت الکترونیک چین از لحاظ تعداد کاربر قرار دارد.
مشخصات مشتریان پیندودو در مقایسه با رقیبان چینی
جالب است که ۷۰٪ مشتریان پیندودو را زنان تشکیل می‌دهند. حدود ۶۰٪ کل مشتریان نیز در شهرهای درجه ۳ (Tier 3) و کوچک چین زندگی می‌کنند. البته از لحاظ توزیع سنی، مشتریان پیندودو تقریباً مشابه سایر مشتریان خرده‌فروشی‌های آنلاین هستند.
از لحاظ تحصیلی، مخاطبان پیندودو ضعیف‌تر از مخاطبان تائوبائو هستند. بیش از ۴۲٪ مشتریان پیندودو مدرک دانشگاهی ندارند.
بیشتر خریداران پیندودو را زنانی با سن بالای ۲۵ سال و ساکن در شهرهای درجه ۳ چین تشکیل می‌دهند. برای آن‌ها، تخفیف مناسب و ویژگی‌های اجتماعی مانند استفاده از شبکه اجتماعی پرطرفدار وی‌چت و هم‌تیمی شدن با دوستان و آشنایان، مهم‌ترین دلایل استفاده و خرید از طریق پیندودو است.
در مقاله بعدی، موارد فوق و مدل کسب‌وکار پیندودو را به طور کامل تحلیل کرده و روش‌های خرید گروهی و تیمی را در بازار ایران بررسی خواهیم کرد.
برای مطالعه بیشتر و دقیق‌تر، می‌توانید به گزارش جامع تهیه شده توسط تکراسا و استارتاپ تیماپ، استارتاپ ایرانی بر پایه روش خرید تیمی، مراجعه کنید.
گزارش تجارت اجتماعی، بررسی موردی پیندودو و مدل «خرید تیمی» در ایران
این تحقیق با همکاری و استفاده از دانش استارتاپ تیماپ تدوین و تهیه شده است. مجموعه تکراسا از حمایت و پشتیبانی استارتاپ تیماپ، به عنوان یاور تحقیقاتی، کمال تشکر و قدردانی را دارد.
