طی سال‌های گذشته شرکت‌های بسیاری به‌دنبال پیاده‌سازی کش‌بک بوده‌اند؛ اما موفقیت چشم‌گیری نداشتند. کش‌بک را می‌توان به شکل‌های مختلفی پیاده‌سازی کرد. کیف پول بومرنگ در پی پیاده‌سازی کش‌بک به روشی نوین در ایران است.
یکی از چالش‌های نظام بانکی و شرکت‌های فعال در حوزه پرداخت، هزینه سربار حاصل از کارمزدهای بانکی در هنگام پرداخت‌های خرد است. بومرنگ با هدف کنترل و همکاری مستقیم با بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت در این حوزه و نیز حذف هزینه‌های سربار و سرویس‌دهی مناسب به مشتریان، راهکاری را به نام اپلیکیشن بومرنگ ارائه می‌دهد.
کش‌بک چیست؟ چه تفاوتی با تخفیف دارد؟
کش‌بک یک ایده در تجارت الکترونیک است که از نظر مفهومی شبیه به تخفیف گرفتن است؛ اما به شکل‌های مختلفی ارائه می‌شود. در کش‌بک، درصدی از مبلغ کل خرید به‌عنوان جایزه (Reward) به حساب فرد یا کارت اعتباری او بازگردانده می‌شود و آن فرد می‌تواند در خریدهای بعدی از این اعتبار استفاده کرده یا آن را به‌طور نقدی دریافت کند. در حقیقت، کش‌بک یا بازگشت بخشی از مبلغ خرید با هدف تشویق مشتریان به خریدهای بیشتر و افزایش میزان فروش تولیدکننده‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی انجام می‌شود.
ارزش کش‌بک بسیار بیشتر از تخفیف است. برخی از دلایل آن عبارت‌اند از:
۱) معمولاً می‌توانید از کش‌بک در خریدهای بعدی نیز استفاده کنید؛ اما در تخفیف، خریدار تنها در همان خرید اول می‌تواند از منافع کاهش قیمت اولیه کالا برخوردار شود. در کش‌بک، راهکارهای ارزان‌قیمت‌تری ارائه می‌شود. برای مثال، شما می‌توانید از ۲۰ هزار تومان کش‌بک صورت گرفته در مصارف دیگری مانند پرداخت اکانت‌های تماشای فیلم، شارژ و … استفاده کنید.
۲) رفتار کاربران در کش‌بک با کاربران تخفیف‌بگیر تفاوت دارد. مصرف‌کننده کش‌بک می‌تواند با مبالغ بازگشت شده درآمدزایی کند و از آنها به‌عنوان پاداش نقدی در بخش‌های مختلف استفاده کند.
۳) در زمان خرید، تنها خود کاربر یا مصرف‌کننده از کش‌بک آگاه می‌شود. به‌عبارت دیگر، پذیرنده یا فروشنده در محل خرید متوجه بازگشت پول یا تخفیف نمی‌شود.
۴) تولیدکنندگان نیز می‌توانند از طریق کش‌بک به آن دسته از مشتریان و کاربرانی که می‌خواهند برسند و کالاهای بیشتری بفروشند. در واقع این امر به تولیدکننده‌ها کمک می‌کند تا از هر فروشگاهی با مصرف‌کنندگان ارتباط برقرار کرده و کالاهای خود را توزیع کنند. فرایند کش‌بک به‌گونه‌ای است که مصرف‌کنندگان را به خرید کالا و انتخاب برند‌های مورد نظرشان سوق می‌دهد.
دسته‌ها و انواع مختلف کش‌بک
به‌طور کلی، در دنیا ۳ روش برای ارائه کش‌بک وجود دارد که عبارت‌اند از:
۱) کش‌بک بر روی میزان یا حجم (Volume) خرید: در این روش، اگر به میزان معینی (مثلاً ۱۰۰ هزار تومان) خرید انجام دهید، کش‌بک دریافت می‌کنید. این روش با ۲ انحصار انجام می‌شود. در نوع اول، کش‌بک تنها برای فروشگاه‌های ویژه‌ای صورت می‌گیرد. برای مثال، برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای کارتهای مخصوصی دارند که دارندگان آن کارت‌ها پس از هر میزان خریدی تنها در آن فروشگاه می‌توانند کش‌بک دریافت کنند.
نوع بعدیِ این دسته از کش‌بک بر روی کارتهای اعتباری و به‌صورت عمومی انجام می‌شود. برای مثال، اگر فرد این نوع کارتهای اعتباری را داشته باشد، پس از هر خرید با این کارت در هر فروشگاهی، مبلغی از پول به‌عنوان کش‌بک بازگردانده می‌شود.
۲) کش‌بک بر روی محصولات: به این معنی که تنها با خرید کالای به خصوصی (کالایی که کشبکدار است) مبلغی از پول به‌عنوان کش‌بک بازمی‌گردد. تاکنون این مدل در کشورهای خارجی موفقیت بیشتری داشته است. البته این کار در برخی کشورها مانند هند (دارای سیستم Paytm) به این صورت انجام می‌شود که لوگوی Paytm بر روی بسته‌بندی برخی از برند‌ها یا محصولات نوشته می‌شود.
۳) کش‌بک در فضای آفلاین: در این حالت، افراد صرفاً محدود به خریدهای آنلاین نیستند. سایت‌های مختلفی در جهان برای این روش وجود دارند. در واقع هر شخص می‌تواند با مراجعه به هر فروشگاهی و اسکن از رسید یا فاکتور خرید خود و ارسال آن برای سایت مذکور، کش‌بک خود را در حسابش دریافت کند.
وضعیت کش‌بک در ایران
تاکنون بیشتر کسب‌وکارها و استارتاپ‌هایی که قصد فعالیت در این حوزه را داشتند، در بستر آنلاین صورت گرفتند؛ مانند کشینه، سود تو، کش‌بک تخفیفان، پس‌بگیر و پیش‌کش. ایران کارت بانک آینده نیز در ابتدا بسیار موفق‌تر از دیگر استارتاپ‌ها بود که هم‌اکنون نیز با کارت فیزیکی ارائه می‌شود. به‌طور کلی، در ایران کش‌بکی که از جنس محصول باشد و در فضای آفلاین صورت بگیرد، وجود ندارد.
درباره بنیان‌گذاران بومرنگ
نوید میرزایی، قائم‌مقام و مدیرعامل بخش مارکتینگ و توسعه بازار بومرنگ است. او فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی در رشته مکانیک از دانشگاه علوم تحقیقات و مقطع کارشناسی ارشد M.B.A از دانشگاه تهران است. نوید برای مدتی مسئول بخش سفارش‌دهی و بازارپردازی نیک اسپرت بود. در شرکت مهراب اکسیر نیز به‌مدت ۲ سال، مکاتبات خارجی و خرید مواد اولیه رنگ و رزین را به‌عهده داشت. سپس به‌مدت ۳ سال به‌عنوان مدیر تبلیغات در آژانس مجله خانه نو فعالیت کرد. همچنین بین ۶ تا ۹ ماه در راکت اینترنت، مدیر ارشد بازاریابی اسنپ‌فود به‌شمار می‌رفت. او بعد از مدتی استارتاپ شخصی خود را به نام ویژوال (سفارش اینترنتی لباس) راه انداخت. اما هم‌اکنون با ۳۱ سال سن در تیم بومرنگ مشغول به کار است.
نوید میرزایی، قائم‌مقام و مدیرعامل بخش مارکتینگ و توسعه بازار بومرنگ
پرهام حقیقت، بنیان‌گذار و مدیرعامل بومرنگ، فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی در رشته برق از دانشگاه صنعتی شریف است. او بعد از فارغ‌ا‌لتحصیلی برای یک دوره M.B.A به دانشگاه استیونز (Stevens) آمریکا رفت. اما بعد از بازگشت به ایران، به مدت ۲ سال کسب‌وکار خانوادگی‌اش را در بخش تولیدی مواد غذایی به راه انداخت. پرهام هم‌اکنون با ۳۰ سال سن دارای تجارب بسیاری در حوزه صنایع FMCG (کالاهای تندمصرف) و کسب‌وکار است.
پرهام حقیقت، بنیان‌گذار و مدیرعامل بومرنگ
امین نوری، مدیر فنی تیم بومرنگ، فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی در رشته کامپیوتر از دانشگاه شهید بهشتی و مقطع کارشناسی ارشد در رشته IT از دانشگاه امیرکبیر است. او با ۳۲ سال سن تا به حال چندین تجربه موفق و شکست‌خورده داشته است. امین برای مدتی نیز به‌عنوان رهبر فنی در بخش محصول بازار فعالیت می‌کرد. او در حال حاضر به‌عنوان قائم‌مقام در اسنپ‌فود مشغول به کار است و هم‌زمان در تیم بومرنگ نیز فعالیت دارد.
امین نوری، مدیر فنی تیم بومرنگ
بومرنگ چیست؟
بومرنگ، محصول شرکت رایاپردازش نوتریکا در ۲ بخش خدمات پرداختی و کش‌بک توسعه داده شده است. این اپلیکیشن به‌صورت کیف پول موبایلی با هدف فراهم‌سازی زیرساختی جامع و فراگیر برای کاربران جهت انجام پرداخت‌های خرد در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و عرضه مواد مصرفی، غذایی و کلیه کسب‌وکارها و مشاغل متکی به پرداخت حضوری طراحی شده است.
داستان شکل‌گیری بومرنگ
ایده ایجاد کیف پول موبایلی با قابلیت پیاده‌سازی کش‌بک در سال ۱۳۹۳ به ذهن نوید میرزایی رسید. در واقع او از یک استارتاپ خارجی به نام آی بوتا (Ibotta) در زمینه ارائه خدمات کش‌بک الهام گرفت. پرهام حقیقت و نوید میرزایی در آن زمان با یکدیگر دوست بودند. بعد از آنکه پرهام از سفر خارجی خود به ایران بازگشت، نوید این موضوع را با او در جریان گذاشت. آنها تا مدت‌ها روزی ۳ تا ۴ ساعت را به بحث درباره این ایده می‌پرداختند.
در سال ۱۳۹۶، نوید به چین سفر کرد و به‌واسطه تجربه‌ای که از این سفر به‌دست آورده بود، ایده پرداخت از طریق بارکد را با پرهام در میان گذاشت. در آن زمان در ایران تنها اپلیکیشن‌هایی مانند فون‌پی، تومن و ریال این ویژگی را داشتند. در واقع آنها می‌خواستند از طریق لینک موجود در FMCG، دستور پرداخت با بارکد را بر روی کش‌بک فعال کنند. در این حین پرهام به‌کمک یکی از دوستانش با امین نوری آشنا شد. امین از جمله افرادی بود که به‌واسطه کار در جیبیت، در صنعت پرداخت تجربه‌های زیادی داشت. بنابراین، اولین جلسه بین این ۳ نفر در سال ۱۳۹۷ تشکیل شد. سرانجام به‌واسطه ارتباط خیلی خوبی که بین آنها ایجاد شد، تیم سه نفره بومرنگ شکل گرفت.
با توجه به جدید بودن روش پیاده‌سازی کش‌بک بومرنگ، این ایده در اوایل کار چندان مورد استقبال قرار نگرفت. از این رو، حدود ۱ الی ۱/۵ سال طول کشید تا در نهایت این تیم به محصول برسند و ادبیات خود را در این حوزه تکمیل کنند. اما به‌طور کلی، می‌توان گفت که تیم بومرنگ، اکوسیستم و برنامه کسب‌وکاری خود را رسماً از مرداد ۱۳۹۸ آغاز کرد.
مدل ساختاری بومرنگ
محصول بومرنگ در حال حاضر بیشتر بر روی صنعت FMCG یا کالاهای تندمصرف تمرکز دارد؛ اما به‌گفته تیم بومرنگ در آینده در دیگر حوزه‌ها نیز اجرایی خواهد شد. ذی‌نفعان و مخاطبان اصلی بومرنگ به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:
- تولیدکنندگان کالاهای تندمصرف
- کاربران و مصرف‌کنندگان
- فروشگاه‌های زنجیره‌ای
البته تیم بومرنگ قصد دارد که با جذب فروشگاه‌های زنجیره‌ای دسته دیگری از مخاطبان (ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی) را نیز وارد این فرایند کند. به این گونه که برای کارمندان این سازمان‌ها در فروشگاه‌های زنجیره‌ای، خط اعتبار خرید (البته با گواهی کسر از حقوق) فراهم کند.
فرایند کسب‌وکاری تیم بومرنگ به‌گونه‌ای است که مسیر جذب توأمان فروشگاه‌های زنجیره‌ای و تولیدکنندگان را پیش می‌برد تا از این طریق کاربران و مصرف‌کنندگان نهایی خود را نیز جذب کند. در واقع سه ضلع فروشنده، مصرف‌کننده و تولیدکننده را به هم متصل می‌کند که قبلاً در شرایط عادی ارتباطات بین آنها قطع بود. به‌طور کلی، بومرنگ به‌عنوان بازوی اجرایی تبلیغات برند و فروشگاه‌ها محسوب می‌شود که هم به مصرف‌کننده و هم تولیدکننده سرویس می‌دهد.
بومرنگ با ارائه لیست کالا در بستر اپلیکیشن، کاربر را به‌صورت هوشمندانه به سمت خرید حرکت می‌دهد. این محصول، کش‌بک را در فضای آفلاین و در بستر اپلیکیشن اجرا می‌کند که هیچ تراکنشی با کاربر صورت نمی‌گیرد.
فرایند محصول بومرنگ از نقطه نظر کاربر
در اپلیکیشن بومرنگ، ۳ مسیر ارتباط با مشتری وجود دارد. در مسیر اول، پیشنهادهایی بر حسب برند محصول وجود دارد که محصولات و برندهایی را که کشبکدار هستند، معرفی می‌کند. در مسیر دوم، فروشگاه‌های اطراف کاربر که دارای کالاهای کشبکدار هستند، در بخش پیشنهادات ارائه می‌شوند. اما در مسیر آخر، کالاهای کشبکدار بر حسب دسته کالاها پیشنهاد می‌شوند؛ مثلاً در دسته کالای دستمال کاغذی چه برندهایی کشبکدار هستند.
در نهایت، کاربر در صفحه پیشنهادات، محصول کشبکدار خود را انتخاب کرده و به لیست کالاهای مورد علاقه خود اضافه می‌کند. وقتی مشتری از فروشگاه‌هایی که طرف قرارداد بومرنگ هستند، اجناس خود را می‌خرد، می‌تواند کش‌بک خود را دریافت کند. به این حالت که در انتهای فاکتور خرید با اسکن بارکد آن، داده‌های لازم برای بومرنگ ارسال می‌شود. در این حالت، اگر این کالا قبلاً در لیست خرید کاربر ثبت شده باشد، به ازای خرید آن، کش‌بک مربوطه را نیز دریافت می‌کند. حتی اگر از فاکتور خرید عکس گرفته شود، با نویسه‌خوان نوری (OCR) نیز کش‌بک به آن کالا تعلق می‌گیرد.
قابلیت‌ها و ویژگی‌های اپلیکیشن بومرنگ برای جذب کاربر
- ارائه خدمات پرداختی و روزانه مانند شارژ، قبض، اینترنت و … به‌همراه خدمات تشویقی مانند بلیط سینماتیکت یا خرید اشتراک فیلیمو با استفاده از کش‌بک (اگر کاربر به خدمات تشویقی نیاز نداشت، می‌تواند پس از اینکه کش‌بک او به سقف معینی رسید، شماره شبای حساب خود را اعلام کرده و این مبلغ را به حساب خود بریزد؛ یعنی کش‌بک را به‌صورت پول نقد دریافت کند).
- تعریف مأموریت‌ها و جریان‌های تشویقی برای کاربران؛ مثلاً اگر کاربر در ۳۰ روز گذشته ۲۰۰ هزار تومان خرید کرده باشد، در قرعه‌کشی شرکت داده می‌شود و به میزان معینی کش‌بک می‌گیرد.
- ارائه پیشنهادهای لحظه‌ای با ظرفیت محدود
- امکان درآمدزایی برای کاربران از طریق کش‌بک و ایجاد خریدهای هوشمند و به‌صرفه‌تر برای آنها
- افزوده شدن خدمات پرداخت عوارض جاده‌ای و خرید از طریق اسنپ، اسنپ‌فود و دیجی‌کالا تا یک ماه آینده
- در دسترس بودن نسخه اندروید و ورژن PWA (نسخه آی‌او‌اس در حال آماده‌سازی است).
تیم بومرنگ در حال حاضر دارای ۳۰ بازاریاب و ۱۷ نفر کارمند در شرکت است. همچنین برندهایی مانند زر ماکارون، تلاونگ، بیژن، یک دو سه، دومینو، دن اکسیر، گرجی، شارین مارین و بسیاری از تولیدکننده‌های دیگر با بومرنگ قرارداد همکاری برای ارائه کش‌بک به مصرف‌کنندگان امضا کردند. تا به الان ۱۲۰۰ فروشگاه (در مناطق ۲، ۳، ۸ و ۱۱) مجهز به سیستم پرداخت بارکد بومرنگ هستند. فروشگاه‌های یاران دریان و هایپرمی با اتصال فنی و عقد قرارداد به بومرنگ متصل شدند و عملیات کش‌بک از طریق اسکن فاکتور در این فروشگاه‌ها اتفاق می‌افتد. اما فروشگاه‌های شهروند، جانبو، فمیلی مارکت در حال انجام اتصالات فنی هستند. همچنین در برخی شعبه‌های یاران دریان تلاش‌هایی شده است تا به‌صورت حضوری به مردم در این زمینه اطلاع‌رسانی شود و استقبال مردم از شیوه کش‌بک مورد ارزیابی قرار بگیرد.
