در دنیای امروز هنگامی که افراد می‌خواهند از یک کسبوکار فوق‌العاده موفق صحبت کنند، بارها و بارها این نام‌ها را عنوان می‌کنند: جف بزوس (ثروتمندترین فرد جهان) و آمازون (دومین برند باارزش جهان).
عوامل متعددی موجب رقم خوردن چنین دستاورد عظیمی شده است. در این مقاله به سراغ یکی از مفاهیمی خواهیم رفت که تأثیر عمده‌ای در موفقیت آمازون داشته و جف بزوس از همان زمان آغازین راه‌اندازی کسب‌و‌کارش تا به امروز بارها و بارها درباره آن سخن گفته و بر حفظ آن تأکید کرده است: نگرش «روز ۱»
روز ۱ به نوعی تفکری است که مردم وقتی قصد شروع کار یا چیزی را دارند، به آن اشاره می‌کنند. در حیطه کسبوکار نیز به معنای خوش‌بین بودن، تمایل به ریسک‌پذیری، نگاه نکردن به عقب، کنجکاوی و تصمیم‌گیری سریع است.
ایده روز ۱ چگونه به ذهن جف بزوس خطور کرد؟
جف با بررسی شرکت‌های بزرگ آمریکایی که شکست خوردند و یا عمده سهم بازار خود را از دست دادند، به این نتیجه رسید که آنها چون نتوانستند خود را با شرایط متغیر بازار سازگار کنند، به مدل‌های منسوخ تجاری تبدیل شدند. لذا از همان ابتدای راه‌اندازی آمازون بر آن شد که اشتباهات این شرکت‌ها را تکرار نکند. بنابراین طرز تفکری را پیش گرفت که آمازون را به ورطه آزمایش مداوم، نوآوری، تکرار و حتی شکست کشاند. از جمله این موارد می‌توان به Fire Phone (تلفن همراه هوشمند آمازون) و Askville (سایت تحقیقاتی کاربرمحور) اشاره کرد.
بزوس این طرز فکر را «روز ۱» نام‌گذاری کرد و آ‌‌‌ن‌قدر این ایده را تبلیغ کرد که اکنون به یکی از شعارهای داخلی شرکت تبدیل شده است. ذهنیت روز ۱ به این معنی است که حتی اگر آمازون ۲۵ ساله و دومین برند ارزشمند جهان باشد، همچنان هر روز مانند روز اول راه‌اندازی خود عمل می‌کند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در مقر مرکزی آمازون، ساختمانی به نام روز ۱ وجود دارد که دفتر بزوس در آن واقع شده است. حتی وقتی دفتر را جابه‌جا کردند، جف این نام را همچنان همراه خود به دفتر جدید برد.
در ادامه قصد داریم به این بپردازیم که چرا روز ۱ برای بزوس تا این حد مهم است؟ چرا او چنین اشتیاق شدیدی را دارد که دائماً به همه یادآوری کند که هنوز روز ۱ است؟
روز ۱ در مقابل روز ۲
در واقع ایده متضادی برای روز ۱ وجود دارد و آن روز ۲ است. روز ۲ به معنای راضی بودن از موقعیت کنونی کسبوکار، ریسک‌گریزی، مبتکر نبودن و همچنین از دست دادن تمرکز بر روی موارد مهم برای کسب‌وکارها و مشتریان است. این ذهنیتی است که می‌تواند یک تجارت بزرگ را از عرش به فرش بکشاند.
در حالت کلی تفاوت روز ۱ با روز ۲ در این است که روز ۱ منجر به رشد و پیشرفت می‌شود؛ حال آن که روز ۲ به معنای درجا زدن است. به طور معمول در آغاز کار، سازمان با سرعت، زیرکی و ذهنیت پذیرش ریسک عمل خواهد کرد؛ اما هرچه کسبوکار توسعه می‌یابد، پیچیدگی بیشتر شده و شرکت‌ها کندتر عمل کرده و به‌جای مشتریان خود بر معیارهای تجاری متمرکز می‌شوند. این‌چنین است که استارتاپ‌های چابک به سمت ذهنیت روز ۲ کشیده شده و در دام «سازمان بزرگ شدن» می‌افتند.
مزیت و کارکرد اصلی روز ۱
وقتی شما طرز فکر روز ۱ دارید، نگران شکست یا محدودیت‌هایتان نیستید و فقط می‌خواهید بهتر و در نهایت موفق شوید. به عبارتی هنگامی که ذهنیت روز ۱ دارید، توهم همه‌چیزدان بودن ندارید و به دنبال یادگیری بیشتر هستید. همچنین یک ذهنیت «چرا که نه؟!» دارید و فقط اقدام می‌کنید. سرانجام شما بزرگ فکر می‌کنید و بینشی نسبت به آنچه می‌تواند بزرگ باشد، پیدا می‌کنید. وقتی هر روز مثل روز ۱ رفتار می‌کنید و به اطلاعاتی که در ابتدا داشته‌اید بسنده نمی‌کنید، به یادگیری و تکامل خود ادامه می‌دهید. در واقع شما آینده را به عنوان یک غار ترسناک نمی‌بینید؛ بلکه یک افق روشن را مجسم و به سوی آن حرکت می‌کنید.
ثابت شده است که مدل جذاب روز ۱ در مقابل روز ۲ راهکاری فوری و مفید است. همین عبارت ساده آرزوی بزوس را درباره رشد و توسعه تهاجمی آمازون هم در مقیاس و هم در دامنه برآورده کرد. فلسفه روز ۱ ضمن حفظ شادابی کارآفرینی یک شرکت تازه‌تأسیس، مزایای بی‌نظیر یک شرکت بزرگ را برای او به ارمغان آورد. بزوس می‌گوید:
ما می‌توانیم دامنه و توانایی‌های یک شرکت بزرگ و روح و قلب یک شرکت کوچک را داشته باشیم. اما داشتن روز ۱ در بیانیه مأموریت کافی نیست؛ بلکه باید یک یادآوری و تعهد مداوم باشد.
به همین دلیل هم ساختمان اصلی اداری که بزوس در آن کار می‌کند، روز ۱ نام‌گذاری شده است.
مقاله مرتبط: مدل انتشار نوآوری (Diffusion of Innovation) چیست؟
نکته‌هایی برای حفظ ذهنیت روز ۱ در کسبوکار
برای حفظ ذهنیت روز ۱ نمی‌توانید -و نباید- از تغییر بترسید. شما باید تشخیص دهید که چگونه می‌توانید آینده بهتری برای شرکت خود خلق کنید. بهترین روش برای این کار به‌کارگیری استعدادهای مناسب در اطراف خود است. ممکن است در ابتدا هزینه بیشتری داشته و یافتن افراد مناسب دشوار باشد. اما وقتی تیمی از متخصصان نوآور می‌سازید، به امکانات بی‌پایانی دسترسی دارید. حتماً به رهبران تیم‌ها و سایر متخصصان خود اجازه دهید که کار خود را به شیوه‌ٔ خلاقانه انجام دهند. بهترین تغییر زمانی اتفاق می‌افتد که به بهترین ذهن‌ها اجازه دهید نیروی بالقوه‌شان را محک بزنند.
موارد زیر برای حفظ ذهنیت روز ۱ به کمکتان می‌آید:
۱) وسواسی بودن در مورد مشتری
بزوس توجه دقیق و بی‌تردید آمازون به نتایج مشتری را برای موفقیت شرکت مهم می‌داند. او معتقد است روش‌های زیادی برای تمرکز یک کسبوکار وجود دارد و بیان می‌کند:
شما می‌توانید روی رقبا متمرکز باشید، می‌توانید روی محصول متمرکز باشید، می‌توانید روی فناوری تمرکز کنید، می‌توانید روی مدل کسبوکار متمرکز باشید و مواردی از این دست. اما از نظر من تمرکز وسواسی بر مشتری تا حد زیادی نشاط روز ۱ را حفظ می‌کند.
بزوس بر این باور است که فقط تهیه کالایی که مشتری به آن نیاز دارد کافی نیست. برای اینکه واقعاً به مصرف‌کننده متصل و مرتبط باشید، باید قبل از اینکه آنها حتی بدانند که آن خدمت یا محصول را می‌خواهند یا نه، تجربه و محصولی را ارائه دهید! شما باید درباره مشتری‌ها تحقیق و مشاهده کرده و درباره آن وسواس به خرج دهید.
لذا آمازون بر این است که همیشه چیزهای بهتری به مشتری ارائه کند؛ حتی اگر به معنای ابداع چیز کاملاً جدیدی مانند آمازون پرایم (برنامه وفاداری مشتریان آمازون) باشد. این شرکت همچنین روندهای خارجی مانند رایانش ابری و هوش مصنوعی را پذیرفته و حتی در آن پیشگام است. اگرچه روندهایی از این دست به راحتی قابل تشخیص است، بزوس اذعان دارد که سازمان‌های روز ۲ در برابر آنها مقاومت می‌کنند.
ماندن در روز ۱ مستلزم آزمایش صبورانه، قبول شکست‌ها، کاشت بذر، محافظت از نهال و دو برابر کردن میزان رضایت مشتری است. به باور بزوس باید مشتریان راضی را تبدیل به مشتریان شیفته کرد و این فرهنگ مشتری شیفته به بهترین وجه شرایطی را ایجاد می‌کند که همه این نتایج خوب -که در ابتدای مقاله به آن اشاره شد- ممکن است رقم بخورد.
۲) سرعت بالا در تصمیم‌گیری
بزوس برای استفاده از فرصت‌های نوظهور و تحولات بازار، بر اهمیت اتخاذ تصمیمات با سرعت بالا تأکید می‌کند. او اعتقاد دارد این موضوع به معنای تصمیم‌گیری با کیفیت پایین نیست؛ بلکه به این معنی است که بیشتر تصمیمات باید با حدود ۷۰٪ اطلاعاتی که آرزو می‌کنید داشته باشید گرفته شود. همچنین برای حفظ انرژی و پویایی روز ۱، باید به نوعی تصمیماتی با کیفیت و سرعت بالا بگیرید. سرعت در تجارت مهم است؛ به علاوه فضای تصمیم‌گیری با سرعت بالا، سرگرم‌کننده‌تر و هیجان‌انگیزتر نیز است. بزوس می‌گوید:
شما باید در تشخیص و تصحیح سریع تصمیمات بد مهارت کافی داشته باشید. اگر در زمینه تصحیح مهارت کافی دارید، اشتباه کردن ممکن است هزینه کمتری از آنچه تصور می‌کنید داشته باشد. پس آن تصمیم را با تیم خود به اشتراک بگذارید و نحوه اثرگذاری و ارتباط آن را با کسبوکار خود بررسی کنید.
۳) تسریع در رفع اختلاف نظر
به این منظور از عبارت «مخالف و متعهد» استفاده کنید. این عبارت باعث صرفه‌جویی زیادی در وقت خواهد شد. اگر حتی اجماع نظر وجود ندارد اما به حرکت در جهت خاصی اعتقاد دارید، مفید است که بگویید: «ببین، من می‌دانم که در این مورد اختلاف نظر داریم، اما آیا با من در این مورد قمار می‌کنی؟ مخالف و متعهد هستی؟». تا وقتی در این مرحله هستید، هیچ‌کس نمی‌تواند جواب را به طور قطعی بداند و احتمالاً به سرعت بله خواهید گرفت.
۴) تشخیص سریع ناهماهنگی‌ها
مسائل مربوط به ناهماهنگی واقعی را زود تشخیص داده و بلافاصله حل‌وفصل کنید. گاهی اوقات تیم‌ها اهداف متنوع و دیدگاه‌های کاملاً متفاوتی دارند و یکپارچه نشده‌اند. اما با انجام کمترین میزان بحث و گفت‌وگو، تعداد بی‌شماری از این عدم‌تطابق‌های عمیق برطرف خواهد شد و از کند شدن فرایند تصمیم‌گیری جلوگیری می‌شود. آیا شما فقط به کیفیت تصمیم‌گیری بسنده کرده‌اید، یا اینکه از سرعت تصمیم‌گیری نیز آگاه هستید؟ آیا با روندهای جهانی همگام هستید؟ و مهم‌تر از همه، آیا مشتریان‌تان را خوشحال می‌کنید؟
۵) روندهای بزرگ را بپذیرید
تشخیص روندهای بزرگ چندان دشوار نیست؛ زیرا درباره آنها زیاد صحبت و نوشته می‌شود. اما پذیرفتن آنها برای سازمان‌های بزرگ بسیار دشوار است. در واقع بسیاری از شرکت‌های بزرگ به جای تمرکز بر آنچه در حال حاضر و آینده می‌خواهند بپذیرند، گرفتار آنچه در گذشته برای آنها کار کرده است می‌شوند. مزیت روز ۱ همین است. هر روز با جست‌وجوی راه‌های ارتباط با مشتری پیشروی می‌کنید.
جف بزوس همچنین توصیه می‌کند که به تیم‌های مدیریتی خود اجازه دهید آزادانه روندها را بپذیرند و حتی بیشتر، آنها را ملزم به پذیرش روندها کنید! در جایی دیگر نیز می‌گوید:
اگر به سرعت روندهای قدرتمند را قبول نکنید یا نتوانید آنها را قبول کنید، دنیای خارج می‌تواند شما را به پذیرش روز ۲ سوق دهد و اگر با آنها بجنگید، احتمالاً با آینده می‌جنگید. پس آن روندها را در آغوش بگیرید و این‌گونه یک بادگیر دارید.
وی خاطرنشان کرد که جهان در حال حاضر درگیر یک روند عمده شامل یادگیری ماشین و هوش مصنوعی است. برای مثال سیستم‌های Alexa (دستیار مجازی آمازون مبتنی بر هوش مصنوعی) دارای سریع‌ترین رشد و بالاترین فروش محصولات آمازون در طول تاریخ است.
آمازون خود نیز این روش را به طرق مختلفی پذیرفته است. از جمله آزمایشاتی مانند هواپیماهای بدون سرنشین برای تحویل محصولات و همین‌طور فروشگاه Amazon Go (فروشگاه بدون صندوق)، که از بینایی ماشینی (Machine Vision) برای از بین بردن صف‌های جلوی صندوق استفاده می‌کند. جف بزوس اظهار دارد:
یادگیری ماشین الگوریتم‌های ما را برای پیش‌بینی تقاضا، رتبه‌بندی جست‌وجوی محصول، توصیه‌های مربوط به محصول و معاملات، چینش کالاهای تجاری، تشخیص تقلب، ترجمه‌ها و موارد دیگر هدایت می‌کند و اگرچه کمتر قابل مشاهده است، اما بیشترین تأثیر یادگیری ماشین از این نوع خواهد بود. بی‌سروصدا با بهبود معنی‌دار عملیات‌های اصلی.
۶) روی نتایج تمرکز کنید و نه فرایند
جف بزوس اعتقاد دارد که هرچه یک شرکت رشد می‌کند، اعتماد به فرایند به‌جای نتیجه کار آسان می‌شود. در این شرایط، فرایند به مورد اصلی تبدیل می‌شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، گاهی اوقات شرکت‌ها از بررسی نتایج منصرف می‌شوند و فقط به این موضوع توجه می‌کنند که آیا روند را به درستی دنبال کرده‌اند؟ و نه به اینکه آیا اساساً نتیجه مطلوب حاصل شده است یا نه؟
در این مقاله درباره چیستی و چگونگی فلسفه روز ۱ گفته شد و با ذکر جمله‌ای تأمل‌برانگیز از جف بزوس آن را به پایان می‌بریم:
هر روز یک روز جدید است، جهان هر روز تغییر می‌کند و ما باید به دنبال تغییر، ایجاد تغییر و سازگار شدن با تغییر باشیم. این یک درس برای هر مدیر و رهبر است. این معنای پشت «روز ۱ برای همیشه» است.
نویسنده: جواد محمدی
منابع:
