دانشگاه شریف با سابقه ۲۰ سال فعالیت در حوزه تسهیلگری کارآفرینی و اشتغالزایی، اکنون ۷ مرکز مختلف دارد که هر کدام از آنها به فعالین زیستبوم کارآفرینی کمک میکنند تا بتوانند کارآفرینی کنند و یا به عنوان یک نیروی کار ماهر و حرفهای وارد بازار شوند. در مصاحبه تکراسا با مجید دهبیدیپور، رئیس پارک علم و فناوری شریف، میتوانید با کلیت این مراکز آشنا شده و از مزایای عضویت در هر کدام از آنها آگاه شوید.
درباره مجید دهبیدیپور
مجید دهبیدیپور، رئیس پارک علم و فناوری شریف
مجید دهبیدیپور متولد سال ۱۳۵۹ از یزد است. او در سال ۱۳۷۷ وارد دانشگاه شریف شد و در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته هوا و فضا تحصیل کرد. او در شروع دوران تحصیل در انجمنها و فعالیتهای دانشجویی شروع به فعالیت میکند و از سال ۱۳۸۰ فعالیت اجرایی در دانشگاه را به صورت جدی دنبال میکند. فعالیت حرفهای مجید دهبیدیپور در مراکز شریف از سال ۱۳۸۶ شروع میشود که تا به امروز نیز ادامه داشته است.
اولین فعالیت حرفهای مجید دهبیدیپور، مدیریت مرکز رشد و مرکز کارآفرینی شریف بود که به مدت ۹ سال ادامه پیدا کرد. او در سال ۱۳۹۷ به عنوان رئیس پارک علم و فناوری شریف انتخاب شد و در کنار آن در شکلگیری ناحیه نوآوری شریف نقش داشته است.
ناحیه نوآوری شریف
ناحیه نوآوری شریف محلی برای خلق ارزش مشترک توسط فعالین زیستبوم کارآفرینی است. ناحیه نوآوری شریف یک زیستبوم کارآفرینی به مساحت تقریبی ۲۵۰ هکتار است که در محدوده خیابان آزادی، اتوبانهای جناح، شیخ فضلالله و یادگار امام واقع شده است. در این زیستبوم مجموعهای از بازیگران با همکاری یکدیگر زمینه شکلگیری و رشد کسبوکارهای نوآور را فراهم میکنند. در حال حاضر بازیگران مختلفی مانند کسبوکارهای نوپا، شرکتهای فناور، سرمایهگذاران خطرپذیر، شتابدهندهها، فضاهای کار اشتراکی و مراکز نوآوری در این ناحیه مشغول به فعالیت هستند. دانشگاه صنعتی شریف نیز در محدوده جغرافیایی ناحیه نوآوری شریف قرار دارد.
نقشه ناحیه نوآوری شریف
ایده راهاندازی این ناحیه بر اساس یک مطالعه در اواخر سال ۱۳۹۶ شکل گرفت. ۲۱ ناحیه نوآوری (Innovation District) در سراسر جهان مانند ناحیه نوآوری Kendall Square در کنار دانشگاه MIT آمریکا، ناحیه نوآوری @22 در بارسلونا اسپانیا و … مورد مطالعه قرار گرفته و با بومیسازی آن، با نام ناحیه نوآوری شریف شروع به کار کرد.
ویژگیهای نواحی نوآوری
- نواحی نوآوری در بافت شهری شکل میگیرند و توجه به کار، زندگی و تفریح ساکنین این مناطق از ویژگیهای کلیدی در برنامههای توسعه نواحی نوآوری است.
- رهبران نوآوری در این نواحی حضور دارند. به این معنی که بازیگران زیستبوم کارآفرینی دفاتر کاری خود را در این نواحی مستقر کرده و به فعالیت میپردازند. دلیل اصلی حضور این بازیگران در ناحیه نوآوری، تکمیل زنجیره ارزشآفرینی خود است.
- نواحی نوآوری به شکلی در داخل شهر ایجاد میشوند که به دلیل ویژگیهای ظاهری خود قابل تمییز و شناسایی است. مانند یک ناحیه جنگلی که فضای منحصربهفرد خود را دارد. ناحیه نوآوری نیز به گونهای است که در هنگام عبور و مرور در شهر میتوان به راحتی تفاوت آن را با دیگر بخشهای شهر حس کرد.
- حمایتها و مشوقهای ملی و حکومتی از نواحی نوآوری نیز از دیگر ویژگیهای آن است.
مخاطبان ناحیه نوآوری شریف
تمامی استارتاپها، شرکتهای فناور و بازیگران زیستبوم کارآفرینی کشور میتوانند در ناحیه نوآوری شریف فعالیت کنند؛ اما عضویت در بعضی از مراکز آن پیششرطهایی دارد. مرکز کارآفرینی و شتابدهنده شریف به دلیل استقرار در داخل دانشگاه محدودیت عبور و مرور دارند و به همین دلیل استفاده از آنها تنها برای دانشجویان شریف مجاز است. اولویت پذیرش در مرکز رشد شریف نیز با فارغالتحصیلان شریف است؛ ولی به این معنی نیست که دیگران امکان عضویت در آن را ندارند. متقاضیان میتوانند برای عضویت در مرکز رشد درخواست خود را ارسال و در صورتی که شرایط لازم را داشته باشند، شروع به فعالیت کنند.
بازیگران ریستبوم ناحیه نوآوری شریف
لازم به ذکر است کسبوکارها و سازمانهای مختلفی که در ناحیه نوآوری شریف فعالیت میکنند، کاملاً مستقل هستند و طبق ضوابط و راهبردهای خود اداره میشوند. همچنین ناحیه نوآوری شریف نقشی در مدیریت سازمانی و تملک دفاتر آنها ندارد. ناحیه نوآوری شریف تنها شرایط حضور بازیگران مختلف زیستبوم کارآفرینی را تسهیل میکند تا با ایجاد همافزایی و مشارکت آنها زمینه رشد و توسعه کسبوکارها را فراهم کند.
به طور کلی پنج نوع کسبوکار و سازمان میتوانند در پارک علم و فناوی شریف عضو شده و از مزایای آن بهرهمند شوند.
کسبوکارهای نوپا (استارتاپها)
استارتاپهایی که قصد پرورش ایدههای خلاقانه را دارند، میتوانند درخواست پذیرش خود را به شتابدهنده شریف ارسال نمایند. پس از پذیرش در شتابدهنده، استارتاپها میتوانند از خدمات و کمک مالی شتابدهنده استفاده کنند.
واحدهای فناور
طبق ضوابط مرکز رشد، کسبوکارهایی با شرایط خاص میتوانند در مرکز رشد شریف عضو شوند. سابقه فعالیت کمتر از ۳ سال، داشتن ایده محوری، کشش بازار مناسب، فعالیت دانشمحور و … از شرایط حضور در این مرکز است.
شرکتهای رشد یافته
شرکتهایی که به پایداری و بلوغ رسیدهاند و عموماً دارای تعداد نیروی انسانی متوسط و درآمدزایی مناسب هستند، میتوانند در پارک علم و فناوری شریف پذیرش شوند. این شرکتها عمدتاً در مجتمعهای فناوری مستقر هستند و میتوانند با پرداخت هزینه، فضای کاری خود را اجاره کنند.
شرکتهای رشد یافته با پرداخت هزینه اجاره واقعی میتوانند فضای کاری مورد نیاز خود را اجاره کنند. همچنین امکان دریافت تسهیلات مالی از صندوق پژوهش و فناوری برای آنها وجود دارد. در حال حاضر ۳۷ شرکت در پارک علم و فناوری شریف عضو هستند.
مراکز ارائهدهنده خدمات
نهادهایی مانند مراکز کار اشتراکی، شتابدهندهها و سرمایهگذاران خطرپذیر که تسهیلگر رشد و توسعه کسبوکارها هستند، میتوانند با عضویت در پارک به سایر کسبوکارها خدمات ارائه دهند. در حال حاضر ۶ سرمایهگذار خطرپذیر، ۳ تأمینکننده خدمات، ۲ فضای کار اشتراکی، ۱۱ شتابدهنده و ۱ مرکز رشد در ناحیه نوآوری شریف مستقر هستند.
دفاتر نوآوری صنایع
دفاتر نوآوری که توسط بازیگران بزرگ در صنایع مختلف ایجاد میشوند، میتوانند با حضور در ناحیه نوآوری از مزایای آن بهرهمند شوند.
مزایای حضور در ناحیه نوآوری شریف
- نزدیکی به دانشگاه شریف: دانشگاه شریف با ۱۲ هزار دانشجو و جوان فعال پتانسیل خلاقیت و نوآوری بالایی دارد. دسترسی به این نیروی انسانی جوان میتواند برای کسبوکارها مفید باشد. حضور اساتید مجرب از دیگر مزایای نزدیکی به دانشگاه شریف است که میتوانند در پروژههای فناوریمحور نقش به سزایی ایفا کنند.
- شبکهسازی: با حضور کسبوکارهای نوپا، شرکتهای رشدیافته، فضاهای کار اشتراکی، سرمایهگذاران خطرپذیر و شتابدهندهها در کنار نیروی انسانی جوان و بااستعداد، تمامی بازیگران مورد نیاز برای ایجاد یک زیستبوم کارآفرینی در کنار هم قرار میگیرند. این نهادها با کمک به یکدیگر زمینه رشد خود و دیگر نهادها را فراهم میکنند. به این شکل با همجواری نهادهای مختلف، همافزایی ایجاد خواهد شد.
- دسترسی آسان از طریق ناوگان حملونقل عمومی: با توجه به محدوده نسبتاً وسیع ناحیه نوآوری شریف و نزدیکی آن به خیابانهای اصلی شهر تهران، امکان دسترسی آسان به وسایل حملونقل عمومی مانند اتوبوس، مترو و … در این ناحیه فراهم شده است.
سابقه ۲۰ ساله دانشگاه شریف در ترویج کارآفرینی و اشتغالزایی
دانشگاه شریف از سال ۱۳۷۹ با پایهگذاری مراکز مختلف تلاش کرده با ترویج کارآفرینی و توانمندسازی دانشجویان نقش خود در اشتغالزایی را ایفا کند. پس از تأسیس مرکز کارآفرینی شریف، متولیان و مسئولان دانشگاه شریف، نیازها و خلأهای موجود را شناسایی و اقدام به پایهگذاری مراکز مختلفی کردند تا پاسخگوی بخشهای مختلف زیستبوم کارآفرینی شوند. در ادامه ۷ مرکز دانشگاه شریف که ناحیه نوآوری شریف را تشکیل میدهند، معرفی شدهاند. همچنین مزایای عضویت در این مراکز و عملکرد آماری آنها به اختصار توضیح داده شده است.
سابقه ۲۰ ساله دانشگاه شریف در ترویج کارآفرینی و اشتغالزایی
مرکز کارآفرینی شریف
هدف مرکز کارآفرینی شریف فرهنگسازی، آموزش و ترویج کارآفرینی است. رسالت اصلی مرکز، افزایش روحیه کارآفرینی در دانشجویان، اساتید و فارغالتحصیلان دانشگاه، افزایش سطح معلومات عمومی و تخصصی کسبوکارها و استفاده بهینه از قابلیتها و توانمندیهای اعضای جامعه دانشگاه صنعتی شریف جهت توسعه کسبوکار دانشبنیان است. مرکز کارآفرینی دانشگاه صنعتی شریف در سال ۱۳۷۹ به عنوان اولین مرکز کارآفرینی در کشور، فعالیت خود را آغاز نمود.
مرکز رشد شریف
پس از ایجاد ذهنیت کارآفرینی در دانشجویان، نیاز به مرکزی که از تیمهای نوپا حمایت کرده و زمینه رشد آنها را فراهم کند، حس میشد. از این رو مرکز رشد شریف در سال ۱۳۸۲ تأسیس شد. این مرکز ضمن در اختیار گذاشتن فضای استقرار در مجاورت دانشگاه صنعتی شریف با ارائه خدمات متنوع آموزشی، مشاورهای، تبلیغاتی، بازاریابی و شبکهسازی به رشد کسبوکارهای نوپا کمک میکند.
شرکتهای نوپا میتوانند با استقرار در مرکز رشد شریف فضای کاری خود را از این مرکز اجاره کنند. مبلغ اجاره مرکز رشد در مقایسه با فضاهای کاری عادی ۳ تا ۴ برابر ارزانتر است. مبلغ اجاره ارزان در سال اول توسط مرکز رشد به شرکت اختصاص داده میشود و بعد از پایان سال اول افزایش خواهد یافت. این مرکز تا سقف ۶۰۰ میلیون ریال به شرکتها از طریق صندوق پژوهش و نوآوری وام قرضالحسنه اعطا میکند.
در طول فعالیت ۱۷ ساله این مرکز، تاکنون بیش از ۳۰۰ شرکت از خدمات مرکز رشد شریف استفاده کردهاند. تلوبیون، پارسا پلیمر شریف و وادا نمونهای از شرکتهای موفق خارج شده از مرکز رشد شریف هستند.
صندوق پژوهش و فناوری شریف
بعد از تأسیس مرکز رشد شریف و شروع فعالیت کسبوکارهای مختلف، نیاز به خدمات مالی و اعتباری احساس شد. زیرا کسبوکارهای شکل گرفته در مرکز رشد دیگر به مرحلهای رسیده بودند که نیاز به منابع مالی داشتند تا بتوانند فعالیت تجاری خود را رشد و توسعه دهند. صندوق پژوهش و فناوری شریف در سال ۱۳۸۸ شروع به فعالیت کرد. این مرکز خدمات مختلفی مانند ضمانتنامه، تسهیلات مالی و سرمایهگذاری خطرپذیر را به اعضای پارک علم و فناوری شریف ارائه میدهد.
مجتمع خدمات فناوری شریف
مجتمع خدمات فناوری شریف محلی برای فعالین ارتباط با صنعت و فناوران دانشگاهی است تا بر روی پروژهها و طرحهای فناورانه خود کار کنند. این مرکز در سال ۱۳۹۲ تأسیس شد. این مجتمع مناسب افرادی است که نیازی به ثبت شخصیت حقوقی نمیبینند و یا به تازگی فعالیت خود را شروع کردهاند. افرادی که در این مرکز بتوانند نتایج خوبی کسب کنند، این امکان را خواهند داشت که وارد مرکز رشد شریف شوند.
یکی از اهداف راهاندازی این مجتمع این بوده که لزومی ندارد همه دانشجویان به سمت تأسیس شرکت و کارآفرینی بروند. اساتید و دانشجویانی که برای پروژههای فناورانه خود علاقهای به ثبت شرکت ندارند، میتوانند از خدمات این مجتمع بهره برده و در قالب شخصیت حقیقی به فعالیت بپردازند.
شتابدهنده شریف
شتابدهنده شریف در سال ۱۳۹۳ با هدف تیمسازی تأسیس شد. مخاطب اصلی این شتابدهنده بیشتر تیمهای دانشجویی شریف است که با عضویت در آن میتوانند از خدمات مختلفی مانند منتورینگ، تسهیل فرآیند جذب سرمایه، فضای کاری و … استفاده کنند. تیمهایی که در پایان دوره ۶ ماهه شتابدهی به موفقیت برسند، به دو صورت میتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. در حالت اول، تیم موفق به جذب سرمایه شده و وارد مرکز رشد شریف میشود تا از خدمات این مرکز استفاده کند. در حالت دوم، تیم به قدری موفق ظاهر میشود که نیازی به مرکز رشد ندارد و از مجموعه خارج میشود تا در فضایی خارج از مراکز حمایتی به فعالیت خود ادامه دهد.
شتابدهنده شریف خدمات خود را به صورت رایگان در اختیار کسبوکارهای نوپا قرار میدهد. علاوه بر این، سرمایه ۲۵۰ میلیون ریالی بلاعوض در اختیار آنها قرار میگیرد. این میزان کمک مالی بر اساس تصمیمگیری قبلی انجام شده که به زودی این عدد ۳ تا ۴ برابر افزایش خواهد یافت. در ازای کمک مالی، شتابدهنده سهامی از کسبوکار دریافت نمیکند. در صورتی که تیمها در پایان دوره ۶ ماهه خود موفق به جذب سرمایه و خروج از شتابدهنده شریف شوند، موظف به پرداخت ۵٪ مبلغ ریالی ارزشگذاری خود به دانشگاه شریف هستند.
تا به امروز ۲۵۰۰ تیم برای ورود به شتابدهنده شریف درخواست دادهاند که از میان آنها ۱۲۰ تیم موفق به عضویت در شتابدهنده شده و از میان تیمهای پذیرش شده، ۳۰ تیم در پایان دوره ۶ ماهه شتابدهی موفق به جذب سرمایه شدهاند. استارتاپهای ترب، کوئرا و دیدئو از نمونه استارتاپهای موفقی هستند که با جذب سرمایه از این شتابدهنده خارج شدهاند.
مدرسه اشتغال
مدرسه اشتغال در سال ۱۳۹۴ تأسیس شد. مأموریت این مرکز هدایت و توانمندسازی شغلی است. میتوان گفت که این مرکز نقطه مقابل دیگر مراکز شریف است. در دیگر مراکز شریف تمرکز بر روی کارآفرینی و ایجاد کسبوکار است؛ اما مدرسه اشتغال شریف بر روی تعداد زیادی از دانشجویان شریف متمرکز است که قصد کارآفرینی و راهاندازی کسبوکار را ندارند.
پارک علم و فناوری شریف
پارک علم و فناوری شریف که در سال ۱۳۹۵ تأسیس شده است، مانند یک چتر حمایتی مراکز مختلف شریف را پوشش میدهد. مراکزی مانند مرکز رشد و شتابدهنده به عنوان زیرمجموعه پارک علم و فناوری شریف هستند. صندوق پژوهش و فناوری شریف نیز همکار استراتژیک پارک است که تعاملی نزدیک و سازنده با آن دارد. همچنین پارک علم و فناوری شریف از مرکز کارآفرینی برای تأثیرگذاری بر مخاطبان خود برای ترویج فرهنگ کارآفرینی استفاده میکند.
شرکتهایی که عضو پارک علم و فناوری شریف هستند، امکان بهرهمندی از معافیت مالیاتی را دارند. شرکتها پس از عضویت در پارک توسط کارگزار مالیاتی بررسی میشوند و با توجه به وضعیت شرکت معافیت مالیاتی دریافت میکنند.
