سال‌هاست که مدل‌هایی مانند شتاب‌دهی، فضای کار اشتراکی، پارک نوآوری و … در اکوسیستم استارتاپی دنیا تثبیت شده‌اند. البته این مدل‌ها با تفاوت‌های جزئی در ایران هم پیاده‌سازی شده‌اند. این پیاده‌سازی‌ها بدون توجه به تفاوت بازار و اقتصاد ایران با سایر نقاط جهان، مشکلاتی را ایجاد کرده که باعث شکست این مدل‌ها در ایران شده است.
این موضوع به طور ویژه در مدل شتاب‌دهنده‌ها دیده می‌شود. دیگر مدل قدیمی شتاب‌دهنده‌ها (مدل شتاب‌دهنده وای‌سی) جوابگوی نیاز جامعه استارتاپی نیست و شتاب‌دهنده‌ها نیاز به تغییر مدل و ساخت ارزش‌های جدیدی برای استارتاپ‌ها دارند. یکی از مجموعه‌هایی که ساختار جدیدی در شتاب‌دهی را پیاده‌سازی و اجرا کرده است، «مجموعه نوآوری جهش» است.
مجموعه نوآوری جهش از پنج زیرمجموعه «شتاب‌دهنده جهش»، «جهش آکادمی»، «استارتاپ استودیوی جهش»، «پارک جهش» و «کافه جهش» تشکیل شده است. این مجموعه دو راه اصلی برای جذب و رشد استارتاپ‌ها دارد:
- شتاب‌دهنده
- استارتاپ استودیو
در مدل شتاب‌دهی جهش، استارتاپ‌ها پس از پذیرش، سرمایه اولیه‌ای را دریافت کرده و می‌توانند از خدمات گوناگونی که توسط استارتاپ استودیوی جهش ارائه می‌شود استفاده کنند. این مدل دمودی (Demo Day) نداشته و در حین دوره شتاب‌دهی، استارتاپ‌ها می‌توانند از بستر سرمایه‌گذاری جهش، سرمایه‌گذاران را جذب خود کنند.
شتاب‌دهنده جهش
مأموریت شتاب‌دهنده جهش، کمک به رشد حداکثری استارتاپ‌ها و تلاش برای جذب سرمایه آن‌هاست. مراحلی که استارتاپ‌ها برای پذیرش در این شتاب‌دهنده طی می‌کنند مشابه سایر شتاب‌دهنده‌هاست؛ اما خدماتی که دریافت می‌کنند متفاوت است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
شرایط پذیرش در دوره شتاب‌دهی
شتاب‌دهنده جهش حوزه خاصی را برای جذب استارتاپ در نظر نگرفته است و تمامی حوزه‌های فناوری می‌توانند برای پذیرش در این شتاب‌دهنده اقدام کنند.
حداقل شرایط برای پذیرش در دوره شتاب‌دهی جهش، داشتن کمینه محصول پذیرفتنی (MVP) و تیم است و داشتن هر یک به تنهایی کافی نیست. استارتاپ‌ها پس از ثبت‌نام در سایت جهش و طی کردن مراحل ارزیابی و ارائه حضوری، یا پذیرفته شده و یا مشروط می‌شوند. یعنی قبولی آن‌ها مشروط به درست کردن مشکلاتی است که در استارتاپ خود دارند. در صورت رفع نکردن این مشکلات، استارتاپ رد خواهد شد.
میزان سرمایه اولیه برای استارتاپ‌ها در دوره شتاب‌دهی جهش، ۵۰۰ میلیون تومان و مدت دوره یک سال خواهد بود. البته این مبلغ بسته به نیاز استارتاپ می‌تواند بین ۳۰۰ تا ۷۵۰ میلیون تومان متغیر باشد. سرمایه اولیه مورد نیاز استارتاپ‌ها در جهش پیش از جذب آن‌ها، توسط شبکه سرمایه‌گذاران جهش تأمین شده و ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها به روش پیشاسرمایه‌گذاری (Pre-Money) انجام می‌گیرد.
خدمات دوره شتاب‌دهی
خدمات شتاب‌دهنده جهش به شرح زیر است:
- مدیر پروژه
- فضای کاری (دفتر اختصاصی، فضای کار اشتراکی)
- برنامه‌های آموزشی
- خدمات دپارتمان‌های استارتاپ استودیوی جهش
- شبکه همکاران
- بستر سرمایه‌گذاری
استفاده از این خدمات اختیاری است. هرچه استارتاپ خواستار استفاده بیشتر از خدمات باشد، به همان میزان از سرمایه اعطایی به آن‌ها کسر خواهد شد. البته تأکید می‌شود که استارتاپ‌ها حتماً از دو خدمت مدیر پروژه و فضای کاری استفاده کنند.
مدیر پروژه
مدیر پروژه رابط بین شتاب‌دهنده و استارتاپ بوده و مثل یک هم‌بنیانگذار در کنار استارتاپ خواهد بود. او نیازهای استارتاپ را تشخیص داده و برای رفع آن‌ها راه‌های مختلف را به تیم استارتاپ پیشنهاد می‌دهد. فرایند استخدام مدیر پروژه‌ها در جهش دو ماه به طول می‌انجامد و این مجموعه وسواس زیادی روی سابقه کاری و مهارت‌های استارتاپی آن‌ها دارد.
فضای کاری
مرکز کار اشتراکی جهش واقع در حوالی میدان فردوسی تهران است؛ البته جهش در حال عقد تفاهم‌نامه‌ای با چهار مرکز کار اشتراکی در مرکز، شرق، غرب و شمال تهران است تا با توجه به شرایط، استارتاپ‌ها بتوانند مرکز کار نزدیک به خود را انتخاب کنند.
برنامه آموزشی و خدمات مشاوره‌ای
استارتاپ‌ها با توجه به نیاز خود می‌توانند از برنامه آموزشی که توسط جهش آکادمی (بازوی آموزشی مجموعه جهش) برگزار می‌شود استفاده کنند. برای استارتاپ‌های حاضر در شتاب‌دهنده جهش، تخفیفات ویژه‌ای در جهش آکادمی در نظر گرفته می‌شود.
همچنین استارتاپ‌ها می‌توانند از خدمات دپارتمان‌های استارتاپ استودیوی جهش (حقوقی، مالی، بازاریابی و …) استفاده کنند. البته دپارتمان فنی به استارتاپ‌ها خدماتی نخواهد داد؛ به این دلیل که یکی از وظایف اصلی استارتاپ‌ها، ساخت محصول فنی است.
شبکه همکاران و بستر سرمایه‌گذاری
جهش آکادمی مجموعه‌ای از متخصصان حوزه‌های مختلف را تشکیل داده است که استارتاپ‌ها می‌توانند در مسائل گوناگون از آن‌ها بهره بگیرند. همچنین بستر (پلتفرم) سرمایه‌گذاری در جهش وجود دارد که به سرمایه‌گذاران در حوزه‌های مختلف استارتاپ‌ها را پیشنهاد می‌دهد و استارتاپ‌ها هم می‌توانند به مجموعه‌ای از سرمایه‌گذاران دسترسی داشته باشند.
این بستر تنها برای سرمایه‌گذاران مرحله بذری استارتاپ‌ها نبوده و بسیاری از سرمایه‌گذاران خطرپذیر هم می‌توانند با توزیع سرمایه خود، بر روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین فرصت‌های برابر سرمایه‌گذاری وجود دارد و هزینه کارهای اجرایی شتاب‌دهنده از سرمایه‌گذاران گرفته نمی‌شود. لازم به ذکر است که تاکنون ۱۰ سرمایه‌گذار مختلف از حوزه‌های گوناگون با استفاده از بستر سرمایه‌گذاری جهش روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
سهام دریافتی از استارتاپ‌ها
شتاب‌دهنده جهش بابت ارائه بستر شتاب‌دهی و سازمان‌دهی کردن خدمات، ۵٪ سهام از استارتاپ‌ها دریافت می‌کند. این درصد با توجه به خدماتی که استارتاپ خواستار استفاده از آن‌هاست، تا ۲۵٪ هم ممکن است افزایش یابد. البته شرایط تشویقی سهام هم وجود دارد؛ به طور مثال اگر استارتاپی بیش از میزان پیش‌بینی شده رشد کند، سهام دریافتی شتاب‌دهنده از آن کمتر خواهد بود.
تفاوت شتاب‌دهنده جهش با سایر شتاب‌دهنده‌ها
بسیاری از تفاوت‌های شتاب‌دهنده جهش با سایر شتاب‌دهنده‌ها در قسمت قبل توضیح داده شد. تفاوت‌های دیگر این شتاب‌دهنده با سایرین به شرح زیر است:
نداشتن پشتوانه دولتی و بانکی
شتاب‌دهنده جهش علی‌رغم بسیاری از شتاب‌دهنده‌ها که پشتوانه دولتی یا بانکی دارند، به صورت کاملاً خصوصی اداره می‌شود و این موضوع می‌تواند نکته مثبتی برای سرمایه‌گذارانی باشد که می‌خواهند در استارتاپ‌های جهش سرمایه‌گذاری کنند. زیرا یکی از سوالاتی که برای سرمایه‌گذاران پیش می‌آید این است که اگر این استارتاپ‌ها مناسب سرمایه‌گذاری هستند، چرا خود پشتوانه شتاب‌دهنده روی آن‌ها سرمایه‌گذاری نمی‌کند؟
امکان حضور استارتاپ‌های شهرستانی
مجموعه جهش امکان جذب استارتاپ‌ها از شهرهایی غیر تهران و حتی کشورهای همسایه را دارد. پس از پذیرش استارتاپ در دوره شتاب‌دهی جهش، امکان اسکان اعضای تیم در پانسیون‌های این مجموعه به مدت یک سال وجود دارد و آن‌ها می‌توانند به طور کامل روی استارتاپ خود تمرکز کنند.
سرمایه اولیه نسبتاً زیاد
سرمایه اولیه‌ای که شتاب‌دهنده جهش به استارتاپ‌ها می‌دهد، عموماً ۵۰۰ میلیون تومان است. این میزان در اکثر شتاب‌دهنده‌های دیگر کمتر است. به گفته کاوه گودرزی، این میزان سرمایه با توجه به شرایط اقتصاد کنونی برای تکان خوردن استارتاپ‌ها ضروری است.
اختیار در استفاده خدمات
همانطور که گفته شد استارتاپ‌ها می‌توانند با توجه به نیازی که دارند از خدمات دوره شتاب‌دهی جهش استفاده کنند. به طور مثال اگر استارتاپی نیاز به فضای کاری ندارد، می‌تواند از این خدمت استفاده نکرده و سرمایه خود را صرف موارد خدماتی دیگر کند.
ساختار سایر زیرمجموعه‌های جهش
مجموعه نوآوری جهش علاوه بر شتاب‌دهنده که در مورد آن توضیح دادیم، دارای چهار زیرمجموعه دیگر است که در ادامه به توضیح آن‌ها پرداخته‌ایم.
استارتاپ استودیوی جهش
ساختار استارتاپ استودیوی جهش با ساختار معمول استارتاپ استودیوها اندکی تفاوت دارد. این استارتاپ استودیو از پنج دپارتمان فنی، مالی، حقوقی، بازاریابی و مشاوره تشکیل شده است. یک استارتاپ برای ساخته شدن در این استارتاپ استودیو، از پنج دپارتمان گفته شده خدمات می‌گیرد و رشد می‌کند و پس از حدود سه ماه، یک تیم مخصوص به طور کامل روی آن گذاشته می‌شود. البته در کنار این موضوع، دپارتمان‌های گفته شده به کسب‌وکارهای خارج از کشور هم خدمات می‌دهند و طبق گفته کاوه گودرزی، هم‌بنیانگذار و مدیرعامل جهش، عمده درآمدزایی مجموعه جهش از همین بخش است.
جهش آکادمی
بازوی برنامه‌های آموزشی جهش است که بسیاری از مهارت‌های نرم، کسب‌وکار، فنی و … را به عموم افراد ارائه می‌دهد. این زیرمجموعه شبکه بزرگی از متخصصان در حوزه‌های مختلف را تشکیل داده است.
جهش آکادمی یک بنگاه کارآفرینی اجتماعی است که تمامی سود حاصل از آن، صرف تجهیز و توسعه آموزش در مناطق محروم می‌شود. جهش آکادمی از افراد بااستعدادی که بضاعت مالی کافی ندارند هم استقبال کرده و برای دوره‌های آموزشی، آن‌ها را بورسیه می‌کند.
پارک جهش
پارک جهش شامل «فضای کار اشتراکی» و «دفتر کاری اختصاصی» است که به استارتاپ‌ها و کسب‌وکارها اجاره داده می‌شود. فضای کار اشتراکی جهش برای تیم‌های ۲ تا ۷ نفره مناسب است. این فضا باعث ایجاد پویایی و هم‌افزایی در کل مجموعه جهش می‌شود. تاکنون حدود ۷۰٪ این مجموعه اجاره داده شده است.
کافه جهش
کافه جهش، بام باغ (Roof garden) ساختمان مجموعه نوآوری جهش است و فضایی روباز و مناسب برای برگزاری دورهمی‌های کاری است. این فضا برای میزبانی رویدادها و جلسات تا ۵۰ نفر مهمان هم مناسب است.
داستان شکل‌گیری و فراز و فرودهای جهش
در سال ۱۳۹۴، کاوه گودرزی و پویا کندری، هم‌بنیانگذاران جهش، به صورت همزمان در دانشگاه شهید بهشتی مشغول انجام فعالیت‌های کارآفرینی بودند. آن‌ها بعد از مدتی متوجه شدند که کارهای مشابهی انجام می‌دهند. بنابراین تصمیم گرفتند یک تیم تشکیل داده و فعالیت‌هایی نظیر جامعه‌سازی استارتاپی، برگزاری رویداد و … را پیش ببرند.
این فعالیت‌ها سرآغاز دوره‌های شتاب‌دهی جهش بود. مجموعه جهش در سال ۱۳۹۵ در دانشگاه شهید بهشتی ثبت شرکت شد. از آنجایی که شتاب‌دهنده‌ها برای کارهای اجرایی نیاز مبرمی به سرمایه دارند، اعضای تیم شتاب‌دهنده جهش تصمیم به جذب سرمایه گرفتند. آن‌ها به سراغ مجموعه رهنما رفتند. مذاکرات و روند جذب سرمایه جهش با رهنما به طول انجامید و سرانجام به نتیجه نرسید.
درآمدزایی با آموزش
پس از عدم موفقیت در جذب سرمایه، هم‌بنیانگذاران جهش دیگر فرصت جذب سرمایه دیگری را نداشتند. آن‌ها دو راه پیش‌روی خود می‌دیدند:
- منحل کردن جهش
- رفتن به سمت برگزاری رویدادهای آموزشی
بازوی آموزشی جهش یعنی «جهش آکادمی» در تابستان ۱۳۹۵ کار خود را شروع کرده بود و از آن استقبال خوبی شده بود. بنابراین هم‌بنیانگذران برای کسب درآمد بیشتر، تمرکز خود را روی آموزش گذاشتند.
به گفته کاوه گودرزی، بعد از این تصمیم، هزینه‌های اجرایی و فضای کار اشتراکی شتاب‌دهنده جهش تا حد خوبی تأمین شد و آن‌ها در سال ۱۳۹۶ اولین چرخه شتاب‌دهی خود را برگزار کردند.
جذب سرمایه در ۱۳ روز
از آنجایی که مدل رویداد آموزشی ناپایداری‌های زیادی در درآمدزایی دارد، در اواخر سال ۱۳۹۶ برخی از نیروهای اجرایی شتاب‌دهنده جهش تعلیق شدند؛ اما در همین زمان کاوه گودرزی و پویا کندری در یک رویداد با تعدادی سرمایه‌گذار از مجموعه سرمایه‌گذاری تندیس آشنا شدند و طی ۱۳ روز توانستند برای مجموعه جهش و استارتاپ‌های چرخه دوم شتاب‌دهی جذب سرمایه داشته باشند.
مجموعه جهش در سال ۱۳۹۷ به عنوان شرکت دانش‌بنیان ثبت شد. در اوایل سال ۱۳۹۷ و همزمان با خروج آمریکا از برجام، قیمت دلار افزایش یافت و دیگر سرمایه‌گذاری در اکوسیستم استارتاپی، برای بسیاری از سرمایه‌گذاران توجیه اقتصادی نداشت. بنابراین مجموعه تندیس دیگر روی جهش سرمایه‌گذاری نکرد.
ساخت بزرگترین برج نوآوری در خاورمیانه
با اینحال چرخه دوم شتاب‌دهی جهش در سال ۱۳۹۷ برگزار شد و در سال ۱۳۹۸، مجموعه جهش تصمیم به ساخت یک برج نوآوری در تهران گرفت. این تصمیم بزرگ با مشارکت معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری و دانشگاه آزاد اسلامی همراه بود. قراردادی بین مجموعه جهش و دانشگاه آزاد منعقد شد و قرار بر این بود که دانشکده مدیریت و حسابداری انقلاب به مدت پنج سال فضایی برای برج نوآوری تهران شود. قرار شد که این برج تبدیل به بزرگترین فضای نوآوری در خاورمیانه شود.
پس از مدتی اما مدیران دانشگاه آزاد از تصمیم خود منصرف شدند و مجموعه جهش ایجاد برج نوآوری تهران را منحل کرد. پس از این اتفاق، پویا کندری از ایران مهاجرت کرد و جای خود را به امیر ابراهیمی پارسا، از بنیانگذاران یکی از استارتاپ‌های چرخه دوم شتاب‌دهی جهش، داد. همچنین حامد ادریسیان، وکیل حقوقی در اکوسیستم استارتاپی، به هیئت مدیره جهش اضافه شد.
شروع دوباره
در زمستان سال ۱۳۹۸ اعضای تیم جهش برای جذب سرمایه، با ۷۶ سرمایه‌گذار مختلف وارد مذاکره شدند و در نهایت با یک سرمایه‌گذار به توافق رسیده و جذب سرمایه کردند. آن‌ها همچنین در سال ۱۳۹۹ از صندوق نوآوری و شکوفایی وام گرفتند و توانستند فضای نوآوری کنونی جهش را در اطراف میدان فردوسی تهران تأسیس کنند.
بعد از این، مجموعه جهش به دو زیرمجموعه سابق خود یعنی «شتاب‌دهنده جهش» و «جهش آکادمی»، سه زیرمجموعه «پارک جهش»، «استارتاپ استودیوی جهش» و «کافه جهش» را اضافه کرد. پس از ایجاد این زیرمجموعه‌ها، درآمد جهش افزایش یافت و به پایداری مناسبی رسید و نقطه ضعف مجموعه جهش که نیاز به سرمایه بود برطرف شد و تبدیل به نقطه قوت آن‌ها شد.
