در سال ۲۰۰۷، استیو جابز با معرفی اولین نسخه از آیفون، انقلابی در بازار گوشی‌های همراه را ایجاد کرد که این تغییر بزرگ، منجر به شکل‌گیری بازار اپلیکیشن‌ها (App Store) یا همان پلتفرم‌های ارائه‌دهنده برنامههای موبایلی شد. بزرگترین بازارهای اپلیکیشن و بازی در جهان، گوگل‌پلی (Google Play) و اپ‌استور اپل هستند.
با توجه به اینکه در حوالی سال‌های ۱۳۸۹ مشکلات ارائه خدمات اندرویدی توسط گوگل به ایرانیان وجود داشت و بسیاری از برنامههای گوگل‌پلی در دسترس نبود، استارتاپ‌هایی مانند مایکت (Myket) و کافه بازار شکل گرفتند تا این مشکل را حل کرده و فضای بهتری را برای برنامههای ایرانی رقم بزنند.
مایکت دومین بازار اندرویدی بزرگ ایرانی است که بیش از ۱۰ میلیون کاربر فعال ماهانه دارد. در این مقاله به داستان شکل‌گیری مایکت، تصمیم‌های کلیدی مدیران آن و مقایسه آن با کافه بازار می‌پردازیم.
مجموعه حصین؛ مادر مایکت
حوالی سال‌های ۱۳۸۲، عده‌ای از فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف مجموعه حصین را راه‌اندازی کردند. این مجموعه در ابتدا تعدادی پروژه B2B و تعدادی پروژه در سطح ملی مانند تولید کارت‌های هوشمند (کارت‌های بانکی، سیم‌کارت، کارت ملی و…) را انجام می‌داد که هنوز هم این پروژه‌ها در حال انجام هستند.
در سال ۱۳۸۹، جشنواره موبایلی برگزار شد که در آن از کافه‌بازار به عنوان یک محصول استارتاپی رونمایی شد. طبق گفته وحید رحیمیان، هم‌بنیانگذار حصین و مدیر عامل مایکت، از همان موقع مدیران حصین مشاهده کردند که بازار گوشی‌های هوشمند در حال رشد بوده و آینده روشنی خواهد داشت. بنابراین در سال ۱۳۹۰، مایکت را درون حصین راه‌اندازی کردند.
انتقال تجربه از B2B به B2C
مایکت با اینکه تیم فنی با سابقه خوبی داشت؛ اما یکی از مشکلات مهم در ابتدای راه‌اندازی مایکت تغییر نوع مشتریان نهایی آن‌ها از کسب‌وکارها به مصرف‌کنندگان نهایی بود. بنابراین اعضای تیم باید شیوه انجام کارهای خود را از پروژه‌های B2B (حصین) به پروژه‌ای B2C (مایکت) تغییر می‌دادند که با آن آشنا نبودند. به طور مثال در کسب‌وکارهای B2B اگر مشکلی در محصول پیش بیاید، مشتری تماس می‌گیرد و مشکل را اطلاع می‌دهد تا روی آن بحث و مشکل حل شود. اما در کسب‌وکارهای B2C اینگونه نیست و اگر مشتری با مشکل مهمی روبرو شود، دیگر محصول را استفاده نخواهد کرد. این وظیفه بیشتر بر عهده تیم است که مشکلات را شناسایی و رفع کند تا مشتریان در استفاده از محصول تجربه خوشایندی داشته باشند.
البته این مشکلات برای شرکت‌های Spin-Off (شرکت‌هایی که از دل یک شرکت بزرگ‌تر بیرون می‌آیند) به وجود می‌آید؛ زیرا بسیاری از ویژگی‌های شرکت مادر خود را به ارث می‌برند. مدتی بعد مجموعه حصین برای حل مشکلات مربوط به تفاوت نوع کسب‌وکارهای B2B و B2C، شرکت «حصین همراه» را که بخش موبایلی حصین است راه‌اندازی کرد.
تبلیغات تلویزیونی به جای بهبود محصول
مایکت در ابتدا رشد خیلی خوبی را تجربه کرد و پس از تنها سه ماه، تعداد نصب‌های آن به حدود ۱۰۰ هزار عدد رسید. این روند به قدری خوب بود که تیم مایکت در اواخر سال ۱۳۹۲ تصمیم به تبلیغات در تلویزیون گرفت.
البته کمی بعد، رشد مایکت کاهش یافت و آهسته و پیوسته شد. بعد از تبلیغات تلویزیونی آن‌ها متوجه شدند که بهتر است ابتدا به سمت بهبود محصول و خلق ارزش بیشتر بروند تا آنکه تبلیغات گسترده‌ای داشته باشند.
بعد از اینکه قسمت اصلی مایکت یعنی محصول آن تا حد خیلی خوبی رشد کرد، تیم مایکت متوجه شد که آگاهی از برند کمی نسبت به کافه بازار دارد. بنابراین به سمت افزایش آگاهی از برند رفت.
نیاز به بنیانگذاران تمام‌وقت
در سال ۱۳۹۳، مایکت کم‌کم نیروهای فنی بیشتری جذب کرده و تا حدی از مجموعه حصین مستقل شده و شاخه «شرکت حصین همراه» را شکل داد که بزرگترین بخش آن مایکت بود. این تغییر روند تیم از مدل B2B به B2C منجر به ساخت محصولاتی مشتری‌پسندتر در سال‌های بعد شد و حصین همراه توانست برنامه طاقچه و بازی هشتخوان را هم راه‌اندازی کند.
یکی از مهم‌ترین مشکلات و موانع رشد مایکت در ابتدای کار این بود که به آن به شکل یک پروژه مانند بقیه
وحید رحیمیان، هم‌بنیانگذار حصین و مدیر عامل مایکت
پروژه‌های حصین نگاه می‌کردند. یک استارتاپ برای آنکه به طور نمایی رشد کند، نیاز دارد تا بنیانگذارانی داشته باشد که به طور کامل خود را وقف آن می‌کنند. در همین راستا، وحید رحیمیان از سال ۱۳۹۵ به طور کامل انرژی و زمان خود را روی مایکت متمرکز کرد و مدیرعامل آن شد.
او در زمان شروع کار خود به عنوان مدیرعامل مایکت، به جای جذب نیروی بیشتر تعدادی از نیروهای سابق را به این علت که کارایی کافی در تیم نداشتند، کنار گذاشت. او اعتقاد داشت که اگر همین وظایف به تیم کوچک‌تری واگذار و به آن‌ها اعتماد شود، نتیجه بهتر خواهد شد. او در همین رابطه می‌گوید:
« زمانی که یک تیم نسبتاً کوچک چندین نیرو برای یک وظیفه دارد، به خوبی عمل نخواهد کرد و این به مانند داشتن دو دفاع چپ برای یک تیم فوتبال است.»
دومین تغییر مهمی که وحید رحیمیان در سال ۱۳۹۵ در مایکت ایجاد کرد این بود که تمرکز تیم بر قسمت‌هایی از کسب‌وکار مانند تلاش برای جذب سرمایه را کاهش داد. او معتقد بود که اگر مایکت به جایگاهی رسید که آن‌ها حاضر شوند ماشین خود را فروخته و در مایکت سرمایه‌گذاری کنند، آن وقت به راحتی می‌توانند جذب سرمایه داشته باشند.
بعد از این اتفاقات، مایکت رشد مداوم و خوبی را در جریان‌های مالی خود تجربه کرد و در سال ۱۳۹۷ به نقطه سربه‌سر رسید؛ سودآوری آن‌ها ادامه پیدا کرد و در همان سال، از شرکت حصین همراه به طور کامل جدا شد.
نقطه عطف بزرگ دیگر در مایکت، ایجاد سرچ ادز (Search Ads) بود که با کمک مگنت، بازوی تبلیغاتی مجموعه حصین، شکل گرفت. این تغییر باعث شد درآمد مایکت به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کند.
کافه بازار و مایکت
ماهیت اصلی کسبوکارهایی مانند گوگل‌پلی، کافه‌بازار و مایکت یکی هستند و فرق زیادی با هم ندارند؛ اما تفاوت‌های جزئی مایکت و کافه بازار نسبت به هم باعث می‌شود که رقابت این دو در بازار موبایل ایران بیشتر شده و هر دو رشد بهتری را تجربه کنند.
در حال حاضر کافه بازار رتبه اول در بین بازارهای اندرویدی ایران را دارد. مایکت هم با سرعت خوبی در حال تعقیب آن است. اتفاقات زیادی منجر به فاصله گرفتن این دو رقیب از یکدیگر شد که یکی از این آن‌ها، قرارداد کافه بازار با مجموعه سوپرسل (توسعه‌دهنده بازی‌های کلش‌آف‌کلنز و کلش‌رویال) بود. مورد بعدی می‌تواند عدم موفقیت مایکت در ایجاد آگاهی از برند باشد. البته مهم‌ترین دلایل این فاصله را می‌توان رویکرده پروژه‌محور اعضای تیم، عدم آشنایی با فضای کسب‌وکارهای B2C و نداشتن تمرکز کامل روی مایکت در ابتدای کار دانست که با گذشت زمان تیم مایکت متوجه اشتباهات خود شده و در جهت رفع آنان قدم برداشت.
در ادامه تفاوت‌های مایکت در مقایسه با کافه بازار را در دو قسمت توسعه‌دهنده و مصرف‌کننده بررسی می‌کنیم.
توسعه‌دهنده
از آن جا که مدل درآمدی بازارهای اندرویدی، دریافت کمیسیون از فروش است، یک توسعه‌دهنده ترجیح می‌دهد نرم‌افزار یا بازی خود را هم در مایکت و هم در سایر بازارهای اندرویدی قرار دهد تا کانال‌های جذب مخاطب بیشتری داشته باشد. در این حالت، در صورتی که فروشی در اپلیکیشن انجام شود، بخشی از آن به بازار اندرویدی تعلق می‌گیرد. عکس این موضوع در کانال‌های تبلیغاتی وجود دارد. یعنی یک مبلغ ثابت برای تبلیغات گرفته می‌شود و این مبلغ ربطی به میزان موفقیت تبلیغ‌دهنده در آن کانال ندارد. بنابراین مزیت مهم برای بخش توسعه‌دهنده‌ها در استفاده از مایکت، دریافت کمیسیون به ازای هر تراکنش بازارهای اندرویدی است.
از طرفی همکاری مایکت با توسعه‌دهندگان از انعطاف‌پذیری خوبی برخوردار است. به طور مثال اگر تیم توسعه‌دهنده یک برنامه در قسمت پرداخت برنامه‌اش به مشکل مهمی بخورد، تیم فنی مایکت به آن‌ها کمک می‌کند تا مشکل برطرف شود.
یکی از کارهایی که در طی این سال‌ها مایکت انجام داد، سعی و خطا و تست بسیار زیاد محصول بود. این باعث شد جزئیات محصول مدام تغییر کند. وحید رحیمیان در همین باره می‌گوید: «این کار هزینه و وقت زیادی از ما گرفت؛ اما باعث شد تا استفاده از پنل توسعه‌دهنده راحت‌تر شود و یک مزیت مایکت نسبت به کافه‌بازار به حساب بیاید.»
پنل توسعه‌دهندگان مایکت
مصرف‌کننده
همانطور که گفته شد، فرق زیادی بین مایکت و کافه‌بازار وجود ندارد؛ اما مایکت نرم‌افزارهای بیشتری از گوگل‌پلی را نسبت به کافه بازار دارد. همچنین زمان ارائه به‌روزسانی برنامه‌ها در مایکت سریع‌تر از کافه بازار است. در بازی‌های مهم، زمان به‌روزرسانی کمتر از ۵ دقیقه بوده و در برخی برنامه‌ها به علت زیاد بودن آن‌ها، تا چند ساعت به‌روزرسانی طول می‌کشد.
علاوه بر این، اگر کاربر برنامه مورد نظرش را در مایکت پیدا نکند، می‌تواند درخواست خود را ثبت کرده و پس از حدود ۳۰ دقیقه و حداکثر تا یک روز، مایکت آن برنامه را در صورت نداشتن مشکل خاصی ارائه داده و به وی خبر می‌دهد.
مزیت دیگر مایکت، داشتن یک شبکه اجتماعی درون خود است که به هر کاربر امکاناتی مانند پروفایل، تهیه لیست برنامههای منتخب، دنبال کردن فعالیت سایر کاربران و … را ارائه می‌دهد.
بررسی آماری کافه بازار و مایکت
در برخی از آمارهای کلیدی نسبت مایکت به کافه‌بازار، ۱ به ۳ است. مثلاً تعداد جستجوهای روزانه کاربران در مایکت ۲.۳ میلیون و در کافه بازار حدود ۷ میلیون است. اما در برخی دیگر از آمارها این نسبت متفاوت است. به طور مثال، مایکت حدود ۲۲ هزار توسعه‌دهنده فعال دارد؛ در حالی که در سال ۱۳۹۸، کافه‌بازار بیش از ۲۹ هزار توسعه‌دهنده فعال داشت.
مسیر توسعه مایکت
طبق گفته وحید رحیمیان، مسیر اصلی توسعه مایکت خلق ارزش بیشتر برای مشتریان است. مایکت اخیراً روی تقویت محتوا بیشتر تمرکز کرده است؛ به طور مثال برخی از برنامههای خارجی ترجمه شده‌اند. همچنین مورد دیگری که همه بازارهای اندرویدی از جمله مایکت در حال بهبود آن هستند و هنوز جای زیادی برای پیشرفت دارد، شناسایی سلیقه کاربران و اپ‌های پیشنهادی به آن‌ها است.
شاید به نظر برسد که مایکت و یا کافه بازار به ته خط رسیده‌اند؛ اما واقعیت این است که آن‌ها هنوز در ابتدای راه قرار دارند و پلتفرم میزبان برنامههای موبایلی هستند. بنابراین این بازار جای زیادی برای رشد در آینده دارد.
