آیا تا به حال وضعیتی را تجربه کردهاید که علیرغم موفقیتهای چشمگیر خود را موفق ندانید؟ یا با وجود داشتن شغلی مناسب در سازمانی معتبر خودتان از خودتان و تواناییهایتان رضایت نداشته باشید؟ اینها نمونههایی بارز از سندروم وانمودگراییاند.
سندروم وانمودگرایی (Impostor Syndrome) الگویی روانشناختی است که بر اثر آن افراد درخصوص موفقیتهای شخصی خود دچار شک و تردید میشوند و به دنبال آن دائما از اینکه دروغگو و یا بدون شایستگی به نظر برسند، ترسی درونی دارند.
سندروم وانمودگرایی ابتدا در سال ۱۹۷۸ به دنبال پژوهشی روی زنان موفق توسط دو پژوهشگر زن Clance و Imes مطرح شد. آنها با مطالعه بر روی ۱۵۰ زن موفق دریافتند که تمامی این زنان با وجود اینکه توسط اطرفیان خود به عنوان افراد موفق و توانایی شناخته شده و موفقیتهای آکادمیک زیادی داشتهاند، خودشان را فاقد این موفقیتها میبینند. این زنان موفقیتهای خود را ساده انگاشته و نتیجه شانس میدانستند.
این دو پژوهشگر با مطالعه بر روی این موارد دریافتند که این پدیده علتهای گوناگونی چون کلیشههای جنسیتی، فرهنگ، شیوههای انتساب، انتظارات خانواده، هویتهای قومی و ایدهآل گرایی را شامل میشود و علائم آن افسردگی، اعتماد به نفس پایین و اضطراب است.
در مطالعاتی که اخیرا انجام شده گفته میشود که سندروم وانمودگرایی اختلال ذهنی نبوده و تنها پدیدهایست که برای فرد رخ میدهد.
مطالعات نشان میدهد که این پدیده برای ۷۰٪ از افراد اتفاق افتاده و به هنگام تجربه محیطهای جدید رخ میدهد. این محیطهای جدید میتواند ورود به فضای آکادمیک جدید، محیط کاری تازه، تعاملات اجتماعی، روابط به طور کل و محیطهای تازه به طور کلی رخ دهد.
در سال ۲۰۱۳ پژوهشگری به نام Queena Hoang مدعی شد که انگیزه ذاتی میتواند حس درونی ناتوانی و دروغگو بودن را کاهش دهد. منظور او از این کار تغییر دادن چارچوب ایدههای فعلی بود. مثالهایی که او مطرح کرد به شرح زیر بود:
- «من میدانم از پس این کار برمیآیم»
- «من میتوانم صدای رنگینپوستانی باشم که فرصتهایی همانند من ندارند»
- « من میخواهم مدرک بگیرم. من تسلیم نشده و غرورم اجازه نخواهد داد پا پس بکشم»
علاوه بر این او مدعی شد که اجرا کردن برنامههای منتورینگ به دانشجویانی که وارد محیط تازه شدهاند نیز کمک خواهد کرد.
روشهای متفاوتی برای درمان سندروم وانمودگرایی وجود دارد. جلسات روانشناسی گروهی معمولترین شیوه درمان این پدیده است.
سوگیریها و سایر مقالات مرتبط: