در سال‌های گذشته، محبوبیت رمزارزها در جهان برخلاف سال‌های اولیه فعالیت ارزهای دیجیتالی بیشتر شده است. در داخل کشور ما نیز نگاه بسیاری از سرمایه‌گذاران ایرانی به بازار رمزارزها بیش از گذشته جلب شده است. اما کاربران ایرانی اغلب در سایت‌ها و صرافیهای رمزارز بین‌المللی محدودیت‌هایی داشتند؛ به همین دلیل فعالیت آن‌ها در بازار رمزارزها تقریباً امکان‌پذیر نبود و با مشکل روبه‌رو می‌شدند. در نتیجه جمعی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف به این فکر افتادند که معاملات رمزارز را در ایران تسهیل کرده و کاربران ایرانی را از جهات مختلف به صرافیهای خارجی بی‌نیاز کنند.
سرانجام در سال ۱۳۹۶ بر اثر تحقیقات و پژوهش‌های متعدد در زمینه بلاکچین، نطفه اولیه صرافی ارز دیجیتال رمزینکس شکل گرفت. رمزینکس به‌عنوان یک پلتفرم معاملاتی همتا به همتا (Peer-to-Peer – P2P) راه‌اندازی شد تا کاربران بتوانند در یک بستر با یکدیگر وارد معامله خرید یا فروش ارز دیجیتال شوند. در حال حاضر حدود ۱۲۴ پرسنل در مجموعه رمزینکس فعالیت دارند.
درباره بنیان‌گذار رمزینکس، علیرضا رادمنش
سید علیرضا رادمنش، بنیان‌گذار رمزینکس، متولد سال ۱۳۶۹ است. او در سال ۱۳۸۸ با شرکت در کنکور سراسری در رشته مهندسی صنایع دانشگاه شریف قبول شد و دوران کارشناسی را در آنجا تحصیل کرد. علیرضا تا سال ۱۳۹۲ در مجموعه‌های مختلف دانشگاه و فعالیت‌های دانشجویی حضور داشت. تا اینکه در انتهای همین سال، در مجموعه‌های سیاست‌گذاری و اندیشکده به‌عنوان کارآموز شروع به فعالیت کرد. همچنین علیرضا برای مدتی در زمان پروژه کارشناسی خود با گروه بهداشتی فیروز کار می‌کرد که اولین جرقه‌های حضور در فضای کارآفرینی برای او رقم خورد.
از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ علیرضا در همان رشته خود، مهندسی صنایع در دانشگاه شریف، به‌طور مستقیم وارد مقطع کارشناسی ارشد شد. او برای پروژه ارشدش روی مباحث سیستم‌های توزیع حمل‌ونقل با شرکت پخش پگاه به‌عنوان یک پروژه دانشگاهی کار کرد. او در کنار تحصیل و فعالیت دانشگاهی، به‌تدریج وارد پژوهشکده دانشکده شریف شد و در سِمَت معاون طرح و برنامه و معاون منابع انسانی فعالیت کرد.
علیرضا در سال ۱۳۹۴ وارد مقطع دکترا شد و مجدداً در رشته صنایع دانشگاه شریف تحصیلات خود را گذراند. اما از این زمان به بعد او فعالیت‌های دانشجویی را کمتر کرد و فضای کاری برایش جدی‌تر شد. در نتیجه با همکاری دوستانش تصمیم گرفت که استارتاپ استودیویی تحت عنوان «پیشران کسب‌وکار آراد» راه‌اندازی کند. سرمایه‌گذاران استارتاپ استودیو آراد، اشخاص حقیقی و مدیران پژوهشکده‌های دانشگاه شریف بودند. تا اینکه در سال ۱۳۹۶، علیرضا با کار بر روی پروپوزال دکترای خود با مباحث مربوط به بلاکچین آشنا شد. حتی در جلسه دفاع از پروپوزال دکترا متوجه شد که این مبحث بین اساتید بسیار مطرح است و این شد که در اواسط ۱۳۹۶، دغدغه کار در فضای بلاکچین برای او بسیار پررنگ شد. از این زمان به بعد بود که هسته اولیه رمزینکس شکل گرفت.
علیرضا رادمنش، بنیان‌گذار رمزینکس
داستان «آراد» و راه‌اندازی رمزینکس
در مجموعه آراد بر روی ایده‌های استارتاپی مختلفی کار شد که در ادامه به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌شود:
- آی‌کواد: اولین استارتاپ راه‌اندازی شده در مجموعه آراد – فروشگاه مجازی تجهیزات سرگرمی حرفه‌ای و کوادکوپترها یا اجزای تصویربرداری هوایی
- عالیجاب: استارتاپ بومی‌سازی شده کاریابی آنلاین – پیشنهاد شغل متناسب با شخصیت افراد با استفاده از ابزارهای بازی‌سازی
- Formaloo.ir: ربات‌ساز تلگرامی
- همچنین مجموعه آراد برای مدتی به یک تیم بیرونی در زمینه پلتفرم آنلاین پارکینگ مشاوره می‌داد و تجربه منتورینگ را نیز دارد.
اما وقتی در سال ۱۳۹۶، علیرضا رادمنش با فضای کسب‌وکاری بلاکچین آشنا شد، تصمیم گرفت که در این حوزه فعالیت کند. در نتیجه اولین کاری که در استارتاپ استودیوی آراد انجام شد، تیم‌سازی برای بررسی عرضه‌های اولیه سکه‌ها (ICO-Initial Coin Offering) و شناسایی سکه‌های مناسب سرمایه‌گذاری بود. اما در ادامه تیم آراد متوجه فرصت پرپتانسیلی در معاملات رمزارزها شد. از آنجا که صرافی رمزارز با پشتیبانی و خدمات خوبی در ایران فعال نبود، تصمیم گرفته شد تا استارتاپ استودیوی آراد وارد فضای تبادل رمزارزها شود و یک صرافی آنلاین را راه‌اندازی کند. در نتیجه در اسفند ۱۳۹۶ از محصول اولیه‌ای به نام «رمزینکس» رونمایی شد. با به روی کارآمدن رمزینکس، بخش عمده‌ای از تمرکز استارتاپ استودیو آراد به بازار رمزارزها و رمزینکس اختصاص داده شد.
نسخه اولیه رمزینکس به‌صورت OTC (Over the Counter) بود که مانند صرافیهای معمولی، افراد با رمزینکس در تعامل بودند و بر اساس تابلوی اعلام قیمت آن خریدوفروش می‌کردند. اما در تابستان ۱۳۹۷، تمرکز رمزینکس کاملاً به سمت پلتفرم همتا به همتا رفت و از این زمان به بعد بود که افراد می‌توانستند مستقیماً با یکدیگر معامله کنند و دیگر لازم نبود که رمزینکس واسطه خریدوفروش باشد. پلتفرم‌های P2P از جمله محصولات پیشرو در جهان هستند که در پاسخ به بسیاری از مشکلات صرافیهای رمزارز در ایران راه‌اندازی شد.
راه‌حل و ارزش پیشنهادی رمزینکس برای مشکلات بازار رمزارز
هدف اصلی رمزینکس این است که مشتریان ایرانی را از جهات مختلف از صرافیهای رمزارز خارجی بی‌نیاز کند. در نتیجه لازم است تا محصول و خدمت‌دهی خوبی داشته باشد تا مشتری بتواند به هسته‌های معاملاتی مناسبی دسترسی داشته باشد.
بلوکه شدن پول‌های ایرانی اصلی‌ترین و مهم‌ترین مشکل کاربران ایرانی بود. به‌طوری که اصل سرمایه آن‌ها از دست می‌رفت و صرافیهای خارجی، پول‌های ایرانی را بلوکه می‌کردند. در نتیجه کاربران ایرانی در فضای مالی بین‌المللی نمی‌توانستند فعالیت کنند. از جمله مشکلات دیگری که در صرافیهای رمزارز خارجی یا کسب‌وکارهای تبادل رمزارز داخلی برای کاربران ایرانی وجود داشت، می‌توان به این موارد اشاره کرد:
محدودیت برداشت و عدم دسترسی به کوین‌های متفاوت
بسیاری از صرافیهای خارجی برای کاربران ایرانی سقف برداشت کمی در نظر گرفته بودند و این موضوع، خریدوفروش رمزارز توسط ایرانی‌ها را با مشکل روبه‌رو می‌کرد. همچنین در داخل کشور مجموعه‌هایی که اقدام به تبادل رمزارز می‌کردند، تنوع بسیار کمی از رمزارزها را داشتند که نیازهای کاربران ایرانی را برطرف نمی‌کرد. اما رمزینکس تلاش کرد تا رمزارزهای متنوعی را پوشش دهد.
عدم احراز هویت کاربران ایرانی در سایت‌های خارجی
یکی از دلایل از دست رفتن سرمایه کاربران ایرانی، عدم احراز هویت آن‌ها در صرافیهای خارجی بود. در حقیقت، صرافیهای خارجی اقدام به احراز هویت کاربران ایرانی نمی‌کردند و در نتیجه کاربران نمی‌توانستند به‌صورت کامل از امکانات صرافی استفاده کنند و همواره خطرهای معاملاتی داشتند. بنابراین، به بهبود‌های جزئی نیاز بود تا پلتفرم‌هایی متناسب با ذائقه ایرانی‌ها طراحی شود که تعامل آن‌ها را راحت‌تر کند و تأیید احراز هویت صورت بگیرد.
بازار نابالغ اکوسیستم رمزارزی
در ابتدا بسیاری از بازارهای مالی به‌صورت OTC فعالیت می‌کردند که محدودیت زمانی داشتند و غالباً با قیمت‌های غیرمنصفانه‌ای اعلام می‌شدند. به‌عبارت دیگر، در OTCها قیمت‌ها را خود صرافی تعیین می‌کرد و گاهی اختلاف قیمت زیادی بین خرید رمزارز از صرافی و فروش رمزارز به صرافی مشاهده می‌شد. در نتیجه بازار برای خریدوفروش و تجارت مناسب نبود و قسمت عمده‌ای از مشتریان حذف می‌شدند. البته امروزه بازارهای OTC به نسبت قبل بالغ‌تر شده و قیمت‌های منصفانه‌تری را اعلام می‌کنند.
رمزینکس در پاسخ به تمام این مشکلات راه‌اندازی شد تا پلتفرمی بومی و متناسب با نیاز کاربران ایرانی طراحی کند. همچنین به سمتی پیش رفت که گستره بیشتری از مشتریان را در بر بگیرد و تا حدودی نسبت به قبل در بازار بالغ فعالیت داشته باشد.
محصول رمزینکس
اولین محصول رمزینکس، وب‌سایت تعاملی OTC بود که پیچیدگی فنی خاصی نداشت و در ساعات فعالیتش، رمزارزها را قیمت‌گذاری می‌کرد تا فرایند خریدوفروش در آن انجام شود. همچنین در ابتدا امکان معامله حدود ۱۰ تا ۱۲ رمزارز وجود داشت. اما بعدها به سمت پلتفرم P2P روی آورد تا مشتری‌های فعال OTC بتوانند در این محیط بی‌واسطه فعالیت کنند و رمزینکس تنها فرایند مدیریت سفارش‌ها را برعهده بگیرد.
علاوه بر این، تا اواخر سال ۱۳۹۷، اپلیکیشن اندروید P2P به راه افتاد و به موازات آن (اوایل سال ۱۳۹۸)، اپلیکیشن P2P برای نسخه آی‌اواس نیز راه‌اندازی شد. همچنین رمزینکس به سمت عرضه نسخه وب‌اپلیکیشن نیز روی آورد. تمام این اقدامات در تلاش برای فراهم کردن کانال‌های ارتباطی بیشتر است که به گفته علیرضا رادمنش، رمزینکس از این جهت کامل‌ترین صرافی در بین رقبا به حساب می‌آید.
توسعه بازارهای معاملاتی
بعد از تنوع کانال‌های ارتباطی و بهبود محصول، در سال ۱۳۹۹ رمزینکس به سمت توسعه بازارهای معاملاتی نیز حرکت کرد. به این معنی که بر اساس تقاضا و نیاز مشتریان، تعداد ارزهای مختلف قابل‌معامله و بازارها را افزایش داد. به طوری که تا سال ۱۳۹۹، حدود ۱۰۰ ارز و ۱۳۵ بازار به بستر معاملاتی رمزینکس افزوده شد.
تنوع ارزی و شبکه‌های واریز و برداشت
رمزینکس علاوه بر افزایش تعداد رمزارزها و بازارها، در سال ۱۳۹۹ روی شبکه‌های مختلف واریز و برداشت رمزارز نیز کار کرد تا محصول را کامل کند. امروزه تنوع شبکه‌های مختلف ارزی باعث شده تا هزینه انتقال کمتر و زمان تراکنش‌ها سریع‌تر شود. از طرف دیگر، رمزینکس در پلتفرم P2P خود تنوع بالایی از رمزارزها را پوشش می‌دهد و هر روز به تعداد آن‌ها اضافه می‌شود. خریدوفروش ارزهای دیجیتال در این مجموعه هم با ریال و هم تتر امکان‌پذیر است.
توسعه ابزارهای معاملاتی
یکی دیگر از مزیت‌های رمزینکس، استفاده از ابزارهای معاملاتی است که به کاربر در تسهیل امور کمک می‌کند. به‌طوری که دیگر نیازی نیست که کاربران نگران ریزش یا صعود شدید قیمت باشند. بلکه رمزینکس به‌کمک ابزارهای معاملاتی مانند تعیین حد ضرر (Stop Loss)، حد سود (Take profit) و معاملات شرطی (OCO) امکان انجام معاملات را به‌صورت خودکار همگام با صرافیهای بین‌المللی ارائه می‌دهد. به‌عبارت دیگر، لازم نیست که معامله‌گران به‌صورت پیوسته و مستمر بازار را رصد کنند و به‌طور خودکار معاملات باز و بسته می‌شوند.
سبد شاخصی رمزباکس
سبد شاخصی رمزباکس به‌عنوان محصولی جدید از رمزینکس به بازار معرفی شده است تا دسترسی تمام علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در رمزارزها را به شیوه‌ای اصولی همراه با مدیریت ریسک فراهم کند. تشکیل سبد سرمایه‌گذاری، اقدامی رایج و توصیه شده توسط اکثر نهادهای مالی و خبرگان این حوزه است. خرید سبد رمزباکس این امکان را می‌دهد تا کاربران با مبالغ بسیار کم نیز برای خود پورتفو ایجاد کنند؛ در حالی که اقدام برای تشکیل سبد با خرید تک‌تک ارزها به‌علت مسائلی مانند حداقل خرید، کارمزدهای انتقال و… معمولاً نیاز به سرمایه بیشتری است. همچنین ایجاد سبدی به نسبت‌های وزنی مختلف معمولاً نسبت به سبدی هم‌وزن بازدهی بیشتری فراهم می‌کند. ویژگی‌های سبد رمزباکس عبارت‌اند از:
- ترکیب دارایی‌ها
این سبد، پورتفویی از ۱۰ رمزارز برتر است که به نسبت وزنی متناسب با ارزش بازار خود در این سبد قرار گرفته‌اند. در تصویر زیر، ۱۰ رمزارز بیت‌کوین، اتریوم، تتر، بایننس کوین، ریپل، کاردانو، سولانا، دوج کوین، پولکادات و ترون نمایش داده شده‌اند که به نسبت ارزش بازارشان در این سبد قرار گرفته‌اند (با رعایت اینکه حداقل وزن هر رمزارز سبد ۳٪ باشد).
- باز تنظیم دارایی‌ها (Rebalance)
با توجه به تغییرات لحظه‌ای ارزش بازار ارزها و تغییر در نسبت‌های وزنی سبد، برای اینکه همواره ترکیب وزنی رمزارزهای سبد طبق تغییرات بازار تنظیم شود، به‌صورت روزانه ترکیب‌های وزنی رمزارزها بازتنظیم می‌شوند تا عملکرد سبد با شاخص وزنی این ۱۰ رمزارز مطابقت داشته باشد.
- بازارگردانی
رمزینکس در راستای ایجاد نقدشوندگی و سهولت خریدوفروش به‌صورت ۲۴ ساعته فرآیند بازارگردانی را انجام می‌دهد تا کاربران در هر لحظه از شبانه‌روز امکان خریدوفروش را داشته باشند.
- معامله همتا به همتا (P2P)
بازار معاملاتی سبد رمزباکس به‌صورت همتا به همتا طراحی شده است تا کاربران بتوانند طبق حجم و قیمت‌های مورد نظر خودشان سفارشات را ثبت کنند. این اقدام منجر به افزایش نقدشوندگی بازار و منصفانه‌تر شدن قیمت‌های معامله می‌شود.
- NAV
خالص ارزش دارایی‌های سبد در هر لحظه محاسبه شده و در صفحه بازار سبد قابل مشاهده است. کاربران با توجه به NAV سبد می‌توانند از ارزش واقعی سبد در هر لحظه آگاه شوند.
پشتیبانی ۲۴ ساعته
بازار معاملاتی رمزینکس یک بازار ۲۴ساعته و فعال است که همه‌روزه و در هر ساعتی از شبانه‌روز دسترسی به آن از طریق وب‌سایت، اپلیکیشن یا به‌صورت تلفنی، پیام و … امکان‌پذیر است.
مشتریان رمزینکس
در یک تقسیم‌بندی کلی، مشتریان رمزینکس را می‌توان به سه دسته کلان تقسیم کرد:
- سرمایه‌گذاران: افرادی که به بازار رمزارزها علاقه دارند و می‌خواهند که با خرید و سرمایه‌گذاری بلندمدت در رمزارزها رشد سرمایه و ثروت را تجربه کنند.
- معامله‌گران (Speculators): یک دسته از افراد معمولاً می‌خواهند در کوتاه‌مدت از بازار سود ببرند. در نتیجه ربات‌های معاملاتی را می‌نویسند؛ اما خودشان دستی معامله نمی‌کنند. گروه دیگری از این افراد که به آربیتراژها (Arbitages) معروف هستند، از اختلاف قیمت بین صرافی‌ها و بازارهای مختلف استفاده می‌کنند و سعی دارند که از این اختلاف قیمت سود ببرند.
- افرادی که نیاز واقعی به رمزارز دارند و باید پول جابه‌جا کنند. معمولاً این افراد شامل تاجران بسیار خرد، دانشجویان، فریلنسرها و کسانی هستند که پروژه‌های خارج از کشور دارند و می‌خواهند انتقال وجه داشته باشند.
مدل درآمدی
به گفته بنیان‌گذار رمزینکس، اغلب پلتفرم‌های P2P (نمونه‌های داخلی و بین‌المللی) بر اساس حجم معاملات افراد، درصدی از ارزش معامله را به‌عنوان کارمزد از معامله‌گران دریافت می‌کنند. البته میزان این کارمزد بعضاً برای افرادی که سفارش می‌گذارند با کسانی که سفارش می‌گیرند، متفاوت است و هر چه کاربری معاملاتش بیشتر باشد، کارمزدش کمتر است.
از این رو، مدل درآمدی رمزینکس بر پایه دریافت کارمزد از هر معامله است که طبق صحبت‌های علیرضا رادمنش هم‌اکنون مقدار این کارمزد حدود ۰/۱۲٪ تا ۰/۳۲٪ است. با توجه به حجم معاملات یک ماه گذشته کاربران، کارمزدها مطابق جدول زیر تعیین می‌شود.
اندازه بازار، فعالیت بیش از ۸ میلیون کاربر ایرانی در بازار رمزارزها
به گفته تیم رمزینکس، اطلاعات و داده‌ای رسمی در خصوص بازار تبادل رمزارزها در ایران وجود ندارد. اما طبق تخمین‌ها، بازارهای معاملاتی P2P در ایران از لحاظ تعداد کاربران و حجم تراکنش سهم بیشتری نسبت به بازارهای OTC دارند. در حال حاضر بیش از ۱۰۰ بازار OTC در داخل کشور وجود دارد و در مقابل، حدود ۱۰ تا ۱۲ بازار صرافی اصلی مشاهده می‌شود (بر اساس قاعده ۸۰-۲۰ که ۸۰٪ از بازار در اختیار ۲۰٪ از صرافی‌هاست).
تعداد کاربران این صرافی‌ها به لحاظ تقریبی احتمالاً حدود ۸ تا ۱۰ میلیون کاربر فعال هستند. همچنین لازم به ذکر است که حجم معاملات رمزارز در کشور به‌طور کلی به نوسانات قیمتی وابسته است و این قاعده در تمام جهان وجود دارد.
چالش‌ها و مسیر پیش‌روی رمزینکس
در حال حاضر یکی از اصلی‌ترین چالش‌های رمزینکس، بحث قانون‌گذاری (Regulatory) در بازارهای رمزارز است. به‌طوری که فضا و چارچوب مشخصی در این زمینه وجود ندارد. به گفته علیرضا رادمنش، وجود چارچوب قانونی مشخص می‌تواند باعث از بین رفتن بازیگرانی شود که فعالیت نامناسبی در این بازار دارند و این موضوع برای سلامت اکوسیستم مفید است.
اما آنچه که رمزینکس به‌عنوان چشم‌انداز خود در نظر دارد، در ۴ موضوع اصلی خلاصه می‌شود:
طبق صحبت‌های تیم رمزینکس، در حال حاضر حدود یک میلیون کاربر در این صرافی آنلاین حضور دارند. اما از آنجایی که مشتریان بالقوه بازار رمزارزها معامله‌گران سایر بازارهای مالی هم هستند، می‌توان به‌عنوان یک تخمین سرانگشتی فعالان حقیقی بازار سرمایه را مشتریان آتی پلتفرم‌های مبادله رمزارز دانست. با توجه به گزارش‌های رسمی مبنی بر فعالیت ۳۵ میلیون نفر در بازار سرمایه، می‌توان در افق ۳ ساله، نیمی از این افراد را مشتریان رمزینکس دانست. در نتیجه برنامه رمزینکس، جذب تعداد بیشتری از کاربران و ارتقای پلتفرم به‌نحوی است که با خدمات و کیفیت عالی پاسخگوی کاربران باشد.
یکی دیگر از برنامه‌های توسعه تیم رمزینکس، بحث ارائه ابزارهای معاملاتی بیشتر تا حد ممکن است؛ به‌‌گونه‌ای که نیاز کاربران ایرانی را به خدمات بین‌المللی کمتر کند. از طرف دیگر، فارغ از ابزارها بحث ارائه خدمات مالی به کاربران مطرح است تا از این طریق، نیازمندی‌های تحلیلی افراد تأمین شود. اما آخرین برنامه و هدف مورد نظر این صرافی ارز دیجیتال، بحث ورود به بازار منطقه است که به گفته بنیان‌گذار رمزینکس، این برنامه طولانی‌مدت‌تر است و به فعالیت‌ها و تلاش‌های بیشتری نیاز دارد.
