در تمامی کسبوکارها اهمیت تأثیر اولیه ارتباط با مشتری و در عین حال نحوه شروع ارتباط مؤثر با مشتری یکی از کلیدیترین راههای جذب مشتریان بالقوه و افزایش رضایت مشتریان موجود و ایجاد وفاداری در آنهاست؛ اهمیت این موضوع برای فروشگاههای آنلاین دو چندان میشود؛ چراکه برخلاف کسبوکارهای آفلاین، مشتریان نمیتوانند بهصورت چهرهبهچهره با کسبوکار در ارتباط باشند. به همین دلیل، مشتریان در فضای آنلاین نیاز به بستری دارند تا سؤالهایشان را بپرسند و در لحظه جواب بگیرند.
اگرچه کسبوکارهای آنلاین از راهحلهای متنوعی مثل تلفن، ایمیل و تیکت برای ارتباط با مشتری استفاده میکنند، اما مشتریان علاقهای به منتظر ماندن برای پاسخگویی ندارند و دوست دارند در هنگام حضور در سایت یا اپلیکیشن سریعاً به سؤال آنها پاسخ داده شود.
به همین دلیل، استارتاپ رایچت از طریق افزودن قابلیت چت آنلاین در سایت و اپلیکیشن میخواهد تعامل بین کسبوکارها و مشتریانشان را راحتتر و کارآمدتر کند. اما رایچت از کجا متوجه این نیاز در بازار شد؟ وضعیت بازار چت آنلاین در جهان چگونه است؟ آیا رایچت صرفاً سرویس چت آنلاین است یا اینکه قابلیتهای دیگری هم دارد؟ مشتریان رایچت چه کسانی هستند؟ رایچت در سال ۱۳۹۹ با چه بحرانی روبهرو شد و برای عبور از آن چه کارهایی کرد؟ برنامه توسعه رایچت در سال جدید (۱۴۰۲) چیست؟
در این مقاله به این سؤالات پاسخ خواهیم دهیم. اطلاعات این مقاله از طریق مصاحبه با بنیانگذار رایچت و نیز منابع ثانویه بهدست آمده است.
بازار چت آنلاین (Live Chat Software) در جهان
نرمافزارهای چت آنلاین که به گفته قادر صادقی، یکی از زیرصنعتهای Saas (ارائه نرمافزار بهعنوان سرویس) در نظر گرفته میشوند، امکان تعامل با کاربران را در لحظه و بدون محدودیت زمانی و مکانی برای کسبوکارها فراهم میکنند. علاوه بر این، نرمافزارهای چت آنلاین میتوانند به کسبوکارها در پاسخ به سؤالهای مشتریانشان درباره محصول یا نحوه استفاده از سایت و … کمک کنند.
مزایای قابل توجه چتهای آنلاین در مقایسه با روشهای سنتی پشتیبانی مشتریان (مانند تلفن، ایمیل و…)، نیاز روز افزون به بهبود مدیریت روابط مشتری که لازمه درآمدزایی در هر کسبوکاری است و نیز ترجیح کاربران به استفاده از چتهای آنلاین برای پرسیدن سؤالاتشان در پلتفرمهای آنلاین باعث رشد و توسعه بازار نرمافزارهای چت آنلاین در جهان شده است. به طوری که در سال ۲۰۲۱ اندازه بازار نرمافزار چت آنلاین ۷۹۴ میلیون دلار بود و پیشبینی میشود این عدد در سال ۲۰۳۰ به ۱/۶ میلیارد دلار برسد.
رایچت از کجا آغاز کرد؟

قادر صادقی؛ بنیانگذار و مدیرعامل رایچت
شاید بتوان گفت داستان شروع به کار رایچت به زمانی برمیگردد که قادر صادقی و شریکش اولین فضای کار اشتراکی تبریز را در سال ۱۳۹۶ راهاندازی کردند. اما پیش از راهاندازی فضای کار اشتراکی، تجربه انجام کارهای پروژهای در زمینه طراحی نرمافزار برای شرکتهای مختلف را داشتند. در طول مدت همکاریشان با شرکتهای مختلف متوجه مشکل نحوه ارتباط و تعامل کسبوکارها با کاربرانشان در سایت و اپلیکیشن شده بودند؛ اما در آن زمان نمیدانستند چه راهحلی میتواند به آنها کمک کند.
در اوایل سال ۱۳۹۶، رویدادهای جلسات باز نرمافزاری، همفکر و گپ و دورهمیهای مختلف در شهر تبریز برگزار میشد؛ اما جای خالی یک فضای کار اشتراکی که تیمهای استارتاپی بتوانند در آنجا ایدههایشان را پرورش دهند، وجود نداشت. به همین دلیل، به سراغ راهاندازی فضای کار اشتراکی به اسم «رایکسب» رفتند. اما این ایده شکست خورد.
قادر صادقی درباره دلیل شکست این ایدهشان میگوید: «در آن زمان در شهر تبریز استارتاپی وجود نداشت که نیاز به فضای کار اشتراکی داشته باشد و مفهوم فضای کار اشتراکی هم آنچنان رایج نبود و اگر استارتاپی هم بود به معنا و مفهوم امروزی نبود».
نرمافزار روسی جرقه ایده راهاندازی نرمافزار چت آنلاین
آنها در مدت فعالیتشان در فضای کار اشتراکی رایکسب برای آنکه بتوانند بلافاصله بهصورت آنلاین به سؤالهای کاربران سایت پاسخ بدهند، از یک نرمافزار استفاده کردند. اسم این نرمافزار که به یک شرکت روسی تعلق داشت، جایوچت (Jivochat) بود که در سال ۲۰۲۱ توسط اسبربانک (Sberbank) به مبلغ ۲۰ میلیون دلار خریداری شد.
با کمک این نرمافزار خدمات پشتیبانی مشتریان را بهراحتی و آنلاین انجام میدادند. زمانی که کاربران وارد سایت رایکسب میشدند، میتوانستند سؤالهای خود را بدون نیاز به تماس تلفنی از آنها بپرسند و بلافاصله هم پاسخ سؤالشان را بگیرند. کاربران بهراحتی با واحد پشتیبانی رایکسب در ارتباط بودند و سریعتر هم به نتیجه میرسیدند.
با آموختههایی که از سالهای همکاری با کسبوکارها برای طراحی سایت و نرمافزار بهدست آورده بودند، فهمیدند این همان راهحلی است که کسبوکارها برای تعامل آنلاین با کاربرانشان نیاز دارند. به همین دلیل، تصمیم گرفتند مطالعهای روی بازار ایران داشته باشند. نتیجه تحقیقات آنها نشان داد که چنین نرمافزاری در ایران وجود ندارد. در نتیجه، در اواخر سال ۱۳۹۶ یک تیم تشکیل دادند. نمونههای خارجی مانند اینترکام (Intercom)، لایوچت (LiveChat)، زندسک (Zendesk) و اسموچ (Smooch) را بررسی کردند.
در حال حاضر اینترکام با بیش از ۵۰۰ کارمند توانسته است مبلغ ۲۴۰/۸ میلیون دلار جذب سرمایه کند و استارتاپ اسموچ هم توسط زندسک خریداری شده است.
در نهایت، تمام اقدامهای آنها منجر به طراحی نرمافزار بومی با قابلیت چت آنلاین شد و اسم این نرمافزار را هم رایچت گذاشتند.
رایچت؛ محصولی جذاب برای همه
رایچت در ابتدا یک محصول چت آنلاین با قابلیتهای بسیار محدود بود. اما همین محصول اولیه توانسته بود نظر تیمهای استارتاپی را در اکوسیستم استارتاپی ایران به خودش جلب کند و مشتری رایچت شوند. بهتدریج، تعداد متقاضیان رایچت بیشتر و بیشتر شد و تیم رایچت به این نتیجه رسید که قابلیتهای جدید دیگری به آن اضافه کند. در ادامه درباره هر یک از قابلیتهای اضافه شده به رایچت صحبت خواهیم کرد.
در حال حاضر تعداد اعضای تیم رایچت ۲۵ نفر از شهرهای مختلف ایران است که ۱۰ نفر بهصورت ثابت و ۱۵ نفر بهصورت پارهوقت کار میکنند.
مشکل: کارآمد نبودن روشهای ارتباط با مشتری
مشکل از آنجا شروع میشد که کاربران نمیتوانستند بهصورت آنلاین و سریع با کسبوکار در ارتباط باشند. کاربران وقتی وارد یک سایت یا اپلیکیشن میشدند، جایی نبود تا آنها بتوانند سؤالهایشان را بپرسند و بلافاصله جواب بگیرند. آنها مجبور بودند از طریق تماس تلفنی، ایمیل، تیکت و … سؤالهای خودشان را بپرسند که این روشها به چند دلیل برای کاربران کارآمد نبودند:
- تماس تلفنی برای کاربران هزینهبر بود.
- سؤالهای کاربران در لحظه پاسخ داده نمیشد.
- کاربران مجبور بودند در صف انتظار برای پاسخگویی بمانند.
راهحل: پلتفرم جامع خدمات ارتباط با مشتری
مجموع دلایل بالا باعث میشد تا کسبوکارها بهراحتی کاربران و بازدیدکنندگان را از دست بدهند و نتوانند آنها را به مشتری تبدیل کنند. به همین دلیل، افزودن چت آنلاین در سایت و اپلیکیشن روش کارآمدتری برای کسبوکارها بود.
کسبوکارها از طریق چت آنلاین میتوانستند با هر کاربری که وارد سایت یا اپلیکیشن میشود، بلافاصله تعامل داشته باشند، پاسخگوی سؤالهای او در لحظه باشند و در نتیجه بتوانند او را به مشتری تبدیل کنند. به همین دلیل، رایچت جایگزین راهحلهای موجود ارتباط با مشتری مثل تلفن و ارسال تیکت شد.
هدف این پلتفرم این است که فرایند ارتباط کسبوکارها با کاربران و مشتریان را راحتتر و کارآمدتر کند و نرخ تبدیل کاربران را افزایش دهد. بهگفته مدیرعامل رایچت، قادر صادقی، رایچت توانسته بهطور میانگین ۱۵٪ نرخ تبدیل مشتری کسبوکارها را افزایش دهد. البته این میزان با توجه به حوزه فعالیت کسبوکارها متغیر است. گاهی این عدد برای برخی از کسبوکارها به ۶۰٪ میرسد و سایتهایی هستند که ۸۰٪ فروششان از طریق رایچت انجام میشود. اما رایچت چه خدماتی را به کسبوکارها ارائه میکند؟
محصول: پشتیبانی، چت آنلاین و تحلیل داده
پلتفرم جامع خدمات ارتباط با مشتری رایچت شامل سه نوع خدمت، پشتیبانی، چت آنلاین و تحلیل داده است که هر یک پاسخگوی نیازهای مختلف کسبوکارها در زمینه ارتباط با مشتری است. برای هر یک از بخشهای زیر خدمات متنوعی طراحی شده است.
خدمت پشتییانی
لینک اختصاصی چت
کسبوکارها و ۴۱۵ هزار فروشگاه فعال اینستاگرامی در ایران با کمک این خدمت دیگر نیاز ندارند سایت یا اپلیکیشن داشته باشند. آنها در بیو اینستاگرام یا دیگر شبکههای اجتماعی میتوانند لینک چت رایچت را بگذارند. به محض آنکه کاربر بر روی این لینک کلیک کرد، بهطور خودکار به یکی از اپراتورهای کسبوکار وصل میشود و میتواند در لحظه با او مکالمه کند.
امکان اتصال رایچت به واتساپ
کسبوکارها دیگر لازم نیست همزمان از طریق راههای ارتباطی مختلف با کاربرانشان در ارتباط باشند. آنها با نصب رایچت و اتصال اکانت واتساپ و تلگرام خود به آن، بهراحتی میتوانند تمام پیامهای واتساپ و تلگرامشان را از طریق رایچت پاسخ دهند.
رصد آنلاین بازدیدکنندگان
کسبوکارها در لحظه میتوانند ببینند که کدام کاربران در سایت آنلاین هستند و چه صفحاتی از سایت را مشاهده میکنند. بر اساس این دادهها، کسبوکارها میتوانند شروع به تعامل آنلاین با کاربران کنند.
ارسال پیامهای گروهی و اطلاعرسانی
پیام گروهی رایچت این قابلیت را دارد تا هر زمان کسبوکارها نیاز داشته باشند بتوانند به همه کاربران آنلاین سایتشان در لحظه اطلاعرسانی کنند یا تخفیف ویژه بدهند. کسبوکارها با این قابلیت رایچت میتوانند در لحظه تعامل بیشتری با تعداد زیادی از مشتریانشان داشته باشند.
سرویس جوابگو
این خدمت برای کسبوکارهایی که نیروی انسانی کافی برای پشتیبانی ندارند، طراحی شده است. کسبوکارها با کمک اپراتورهای این سرویس میتوانند در هر لحظه پاسخگوی نیازهای مشتریانشان باشند. در نتیجه، کسبوکارها نیاز به استخدام اپراتورهای تماموقت نداشته و میتوانند نیاز خود را از طریق اپراتورهای رایچت برطرف کنند.
علاوه بر این، این سرویس در حال توسعه بخش هوش مصنوعی خود است که نیاز به نیروی انسانی را در سرویسهای مختلف به حداقل برساند و پاسخگوییها توسط ماشین و هوش مصنوعی با دقت بالایی انجام گیرد.
خدمت چت آنلاین
پیام هوشمند
کسبوکارهایی که تیم فروش ندارند میتوانند از طریق ارسال پیامهای هوشمند سر صحبت را در زمان و مکان مناسب با کاربران فعال در سایت یا اپلیکیشنشان باز کنند. بهعنوان مثال، زمانی که کاربر از صفحه خاصی از سایت مانند قیمتها بازدید میکند، بلافاصله یک پیام هوشمند با محوریت تخفیف محصولات خاص به او نمایش داده میشود.
یا زمانی که مدت زمان حضور یک کاربر در سایت بیشتر از چند ثانیه شود، یک پیام بهطور خودکار برای کاربر ارسال میشود؛ مثلاً چطور میتوانم به شما کمک کنم؟
مکالمه بین اپراتورها و انتقال مکالمه
این سرویس امکان مکالمه بین اپراتورها را فراهم میکند. در این صورت، اپراتورها میتوانند مکالمه مشتریان را به یکدیگر انتقال دهند، درباره مشتری موردنظر مشورت کنند و پاسخگوی نیاز مشتریان باشند.
قابلیت فیلتر کردن چتها
این قابلیت به دلیل وجود چتهای مزاحم طراحی شد. کسبوکارها از طریق این فیلتر میتوانند چتهای مزاحم را فیلتر کنند و دیگر امکان اجازه چت را به آن کاربر ندهند.
افزونه رایچت برای سایتهای وردپرس
کسبوکارهایی که آشنایی با برنامهنویسی و طراحی سایت ندارند و سیستم مدیریت محتوای آنها وردپرس و جوملا یا دروپال (Drupal) است، از این قابلیت میتوانند برای سایتشان استفاده کنند. کافی است این افزونه را به سایت خود اضافه کرده و به قابلیت چت آنلاین تجهیز شوند.
خدمت تحلیل داده
آرشیو مکالمات
کسبوکارها میتوانند آرشیو تمام مکالمات یک کاربر خاص یا همه کاربرانی را که با اپراتورها در طی ماه یا سالهای گذشته انجام دادهاند، ببینند و دوباره با همان کاربر در ارتباط باشند.
مدیریت سرنخها (Leads)
سرنخهای جمعآوری شده در بخش آرشیو مکالمات قابلیت خروجی گرفتن بهصورت فایل اکسل (Excel) و وب هوک (Webhook) را دارند. در نتیجه، کسبوکارها میتوانند سرنخها را در پلتفرمهای دیگرشان مانند ایمیل مارکتینگ و خدمات ارتباط با مشتری (CRM) هم استفاده کنند.
بررسی عملکرد اپراتورها
کسبوکارها با کمک این قابلیت رایچت میتوانند روند عملکرد اپراتورها را بررسی کنند؛ مثل روزانه به چه تعداد مکالمه جواب دادهاند؟ چه تعداد از مکالمهها بدون پاسخ مانده است؟ چه پاسخی به مشتریان دادهاند؟ سرعت پاسخگویی آنها چقدر بوده است؟ در زمان پاسخگویی با چه مشکلاتی مواجه شدهاند؟
بررسی رفتار کاربران
در رایچت این امکان برای کسبوکارها فراهم شده است تا دقیقاً رفتارهای کاربران را رصد کنند؛ مثلاً کاربر از کجا آمده؟ آیا قبلاً این کاربر با آنها در تماس بوده است یا خیر؟
علاوه بر این، از طریق ایپیآی (API) رایچت و یکپارچهسازی با سیستمهای کسبوکارها امکان مشاهده این اطلاعات وجود دارد: آیا قبلاً کاربر از آنها خرید کرده است؟ چه چیزهایی را خرید کرده؟ چه مکالمههایی داشته است؟ و… .
این دادهها به کسبوکارها کمک میکند تا تعامل بهتری با مشتریان داشته باشند.
مشتریان: حدود ۴۰ هزار کسبوکار از رایچت استفاده میکنند
در ابتدای شروع به کار رایچت، اکثر مشتریان آنها کسبوکارهای کوچک و متوسط بودند و در حوزه زیرساخت فناوری و اطلاعات از جمله فروش هاست و سرور فعالیت میکردند. اما با افزوده شدن قابلیتهای جدیدتر به رایچت که پاسخگوی نیازهای شرکتهای بزرگ بود، این کسبوکارها نیز به مشتریان آنها تبدیل شدند.
در حال حاضر نزدیک به ۴۰ هزار کسبوکار در حوزههای دیجیتال، پزشکی و سلامت، آرایشی و بهداشتی، گردشگری، مالی و آموزش از خدمات رایچت بر روی سایت و اپلیکیشن خود استفاده و بهطور میانگین ماهانه ۱۵ میلیون کاربر از طریق رایچت با این کسبوکارها در ارتباط هستند. علاوه بر این، روزانه ۱۲۳ هزار اپراتور از طریق رایچت پاسخگوی سؤالهای مشتریانشان هستند.
از جمله کسبوکارهایی که در حال حاضر با رایچت همکاری میکنند میتوان به آسیاتک، تیمچه، جاب ویژن، دکترنکست، دی جی فای، دانشگاه علوم پزشکی تهران، کارگزاری بانک ملت و… اشاره کرد.
همان طور که در نمودار بالا میبینید، تعداد مشتریان رایچت به طور متوسط ۱۳۰٪ در سال رشد داشته است و توانسته به عددی نزدیک به ۴۰ هزار مشتری در سال ۲۰۲۱ برسد. به گفته قادر صادقی، کاهش نرخ رشد در سالهای اخیر به دلیل اشباع بازار چت آنلاین، سختتر شدن جذب مشتری جدید و نیز هک شدن سرور پایگاه داده (Database Server) رایچت بوده است. البته رایچت پس از این اتفاق تمام تمرکز خود را روی افزایش امنیت زیرساختهایش قرار داد و با امن کردن رایچت و اضافه کردن تغییرات جدید توانست اعتماد مشتریانش را بهدست آورد.
اما رایچت در حوزه امنیت زیرساختهایش چه کارهایی انجام داده است؟
اولویت اول سال ۱۴۰۰: افزایش امنیت پلتفرم و تغییر زیرساختها
بیشترین میزان تمرکز و سرمایهگذاری رایچت در سال ۱۴۰۰ بر روی افزایش امنیت پلتفرم و تغییر زیرساختها بوده است. بازنویسی هسته بکاند (Backend)، بهروزسانی فایروالها بر روی پایگاه داده و تمامی خدمات، انتقال رایچت به سرورهای قدرتمندتر و امنتر، یکپارچهسازی چتها و… از جمله اقدامات رایچت برای افزایش امنیت بوده است.
رقبا: سرویسهای چت خارجی
بهگفته قادر صادقی، اگرچه تعداد چت سیستمها در پلتفرمهای داخلی مانند گفتینو در حال افزایش است، اما رقیب اصلیشان را پلتفرمهای خارجی مانند کریسپ (Crisp) میدانند که در حال حاضر تعداد زیادی از کسبوکارهای ایرانی از این سرویس استفاده میکنند.
البته رقابت فقط محدود به سرویسهای چت آنلاین نمیشود. بهگفته قادر صادقی، تلفن اصلیترین رقیب آنها به حساب میآید که با پیشرفت و توسعه نرمافزارهای چت آنلاین در آینده نزدیک جایگزین تلفن در بخش پشتیبانی خواهد شد.
اندازه بازار ایران: بازار ۵۶۰ هزار کسبوکار آنلاین
به گفته قادر صادقی، محاسبه اندازه بازار چت آنلاین در ایران بر اساس تعداد دامنههای ثبتشده با پسوند ir امکانپذیر نیست؛ چون برخی از سایتها فعال نیستند و هاست برخی از آنها نیز در خارج از کشور قرار دارد. به همین دلیل، نمیتوان عدد دقیقی از تعداد سایتهای فعال در ایران بر اساس تعداد دامنهها ارائه کرد. اما با توجه به اینکه ۱۰۰ هزار سایت در ایران اینماد دارند، میتوان گفت که ۱۰۰ هزار سایت اینترنتی در ایران فعال هستند و بازار بالقوه رایچت را شامل میشوند.
علاوه بر این، به گفته قادر صادقی، در حال حاضر بیش از ۵۶۰ هزار کسبوکار آنلاین در ایران فعال هستند که بر اساس گزارش تیر ماه سال ۱۴۰۱ شاپرک از مجموع تعداد ابزار پذیرش اینترنتی و موبایلی بهدست آمده است. بنابراین میتوان گفت که این کسبوکارها کل بازار هدف رایچت را تشکیل میدهند.
در ادامه قادر صادقی از بازار ۴۱۵ هزار فروشگاه اینستاگرامی صحبت میکند که میتوانند از خدمت جدید رایچت با عنوان «لینک اختصاصی چت» استفاده کنند. با در نظر گرفتن اینکه برخی از فروشگاههای اینستاگرامی سایت و اپلیکیشن دارند، میتوان گفت که این فروشگاهها با ۵۶۰ هزار کسبوکار آنلاین که در بالا اشاره شد، همپوشانی دارند.
مدل درآمدی: فریمیوم (Freemium) و پرداخت در ازای استفاده
تمامی کسبوکارها بهمدت ۱۴ روز میتوانند از تمامی امکانات نسخه آزمایشی رایچت استفاده کنند. پس از ۱۴ روز کسبوکارها میتوانند یکی از پکیجهای رایگان، حرفهای، تجاری یا پریمیوم را متناسب با نیازهایشان استفاده کنند.
پکیج رایگان بیشتر مناسب استارتاپها و کسبوکارهای نوپاست و پکیج پریمیوم برای کسبوکارهای بزرگتر و باسابقهتر است که امکانات ویژه و پشتیبانی اختصاصی به آنها ارائه میشود.
علاوه بر این پکیجها، به کسبوکارهایی که پکیج پریمیوم رایچت را تهیه میکنند و دغدغه حفظ داده در مرکز داده (Data Center) داخلی مجموعه خودشان را دارند و مایل به استفاده از سرویس ابری (Cloud) نیستند، متناسب با نیازهایشان خدمات شخصیسازی شده طراحی و به آنها ارائه میشود.
برنامه توسعه رایچت در سال ۱۴۰۲: ورود به بازارهای خارجی
رایچت قصد دارد در سال ۱۴۰۲ فعالیت خود را به خارج از مرزهای ایران گسترش دهد و نقطه شروعش را بازارهای روسیه، ترکیه و عمان قرار داده است.