با گسترش و رشد تجارت الکترونیکی و خرده‌فروشی آنلاین، صنعت لجستیک نیز اهمیت دوچندانی پیدا کرده است؛ چراکه جمع‌آوری، پردازش، توزیع و تحویل کالا یک رکن اساسی در تجارت الکترونیکی است. طبق گزارش سال ۱۴۰۰ دیجیکالا، سهم خرده‌فروشی‌های آنلاین از کل بازار خرده‌فروشی در ایران ۴٪ است که شامل فروشگاه‌های اینترنتی و خرده‌فروشی‌های بر بستر شبکه‌های اجتماعی نیز می‌شود. در کشور ترکیه در سال ۲۰۲۱ سهم خرده‌فروشی‌های آنلاین از کل بازار خرده‌فروشی حدود ۱۴٪ بوده است. این تفاوت نشان‌دهنده پتانسیل بالای رشد صنعت خرده‌فروشی آنلاین ایران در سال‌های آینده است. توسعه خدمات لجستیکی و وجود سرویسهای متنوع و با کیفیت و هزینه مناسب می‌تواند مشکل بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین را حل کند. همچنین تحویل به‌موقع و به‌صرفه کالا رضایت مشتریان را بیشتر می‌کند. در نتیجه لجستیک می‌تواند نقش پررنگی در رشد و توسعه تجارت الکترونیکی داشته باشد.
دیجیاکسپرس، شرکت هوشمند لجستیکی دیجیکالا
دیجیکالا یکی از بازیگران اصلی خرده‌فروشی آنلاین در ایران است که در سال‌های فعالیت خود با توسعه و گسترش مراکز جمع‌آوری، پردازش و توزیع کالا، شبکه لجستیکی خود را ایجاد کرده است. در سال ۱۳۹۹ با ورود دیجیکالا به حوزه تجارت سریع (Quick Commerce) و در نتیجه آن اضافه شدن سرویس تحویل ۴۵ دقیقه‌ای (Hot Delivery) در بخش لجستیک، دیجیاکسپرس به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های دیجیکالا و در نقش شرکت هوشمند لجستیکی در حوزه Q-commerce تأسیس شد.
در اواسط سال ۱۴۰۱ با هدف گسترش فعالیت و جداسازی بخش لجستیک از دیجیکالا، دیجیاکسپرس به یک شرکت تخصصی در حوزه لجستیک تبدیل شد. هدف از ایجاد این شرکت ارائه سرویس به دیجیکالا، زیرمجموعه‌های آن و همچنین تمامی شرکتهای فعال در حوزه تجارت الکترونیکی است. تجربه چندین ساله دیجیکالا در حوزه لجستیک و شبکه لجستیکی گسترده آن در سراسر کشور، بازار رو‌به‌رشد خرید‌و‌فروش آنلاین و کمبود سرویسهای لجستیک متنوع در ایران این فرصت را برای دیجیاکسپرس ایجاد کرده است که بتواند به‌عنوان یک شرکت مجزا، خدمات خود را به شرکتهای زیرمجموعه دیجیکالا و در آینده نزدیک به دیگر کسب‌وکارها ارائه دهد.
آشنایی با مدیرعامل دیجیاکسپرس
علیشاد اعتضادی، مدیرعامل دیجیاکسپرس
علیشاد اعتضادی، مدیرعامل دیجیاکسپرس، دانش‌آموخته مهندسی صنایع در مقطع کارشناسی ارشد است. او کار خود را در شرکت مارگارین به‌عنوان کارشناس انبارها در سال ۱۳۷۸ آغاز کرد و پس از ادغام آن با شرکت صنعتی بهشهر و تبدیل شدن آن به صافولا، مدیریت کل انبارها و برنامه‌ریزی شرکت صافولا را به عهده گرفت. پس از آن اعتضادی به‌عنوان مدیر زنجیره تأمین به شرکت یونیلیور (َUniliver) ایران پیوست. پس از یونیلیور او در شرکت دنون نوتریشیا (Danone Nutricia) در ایران فعالیت خود را آغاز کرد و سپس به دنون نوتریشا اندونزی (بزرگ‌ترین مجموعه این شرکت بین‌المللی در دنیا) انتقال یافت تا مسئولیت کل زنجیره تأمین این شرکت در کشور اندونزی را بر عهده گیرد. همچنین او مأموریت داشت که زنجیره تأمین دو شرکت PT NIS و Sarihusada را با چهار کارخانه تولیدی در کشور اندونزی ادغام کرده و فرایند S&OP را در آنجا به صورت یکپارچه پیاده‌سازی کند که این مأموریت در طول حدود سه سال با موفقیت به پایان رسید.
او پس از بازگشت به ایران شرکت مشاوره خود را تأسیس کرد و علاوه بر این کتابی مرجع را در حوزه مدیریت زنجیره تأمین (CPIM) ترجمه و منتشر کرد. سپس او با هدف پیاده‌سازی ساختار و مدل‌های به‌روز زنجیره تأمین در یک شرکت ایرانی، به شرکت زرین جم مارینا (Sunstar) پیوست تا فرایندهای زنجیره تأمین این شرکت را با استانداردهای بین المللی منطبق نماید.
علیشاد اعتضادی با بیش از ۲۰ سال تجربه در این حوزه، اکنون مدیریت دیجیاکسپرس را به‌عهده دارد. او قصد دارد ساختار دیجیاکسپرس را بهینه‌سازی کند؛ چراکه دیجیاکسپرس اکنون از یک استارتاپ کوچک به یک سازمان ۲۵۰۰ نفره به همراه ۱۰۰ ها راننده فریلنس تبدیل شده است. به همین دلیل برای حفظ ماهیت چابک و تکنولوژی‌محور این سازمان و همچنین مدیریت عملیاتی این تیم بزرگ، نیاز به ساختار و مدل‌هایی کارآمد و بهینه است.
چشم‌انداز: ایجاد شبکه سراسری لجستیکی تکنولوژی‌محور
چشم‌انداز دیجیاکسپرس ایجاد یک شبکه گسترده سراسری مبتنی بر تکنولوژی دیجیتال از طریق اتصال ناوگان‌ها و شرکتهای لجستیکی مختلف در سراسر کشور و حتی در کشورهای دیگر است. در حال حاضر علاوه بر افراد حقیقی که به‌عنوان راننده در دیجیاکسپرس فعالیت می‌کنند، شرکتهای دیگری که در زمینه لجستیک فعالیت دارند نیز با این مجموعه همکاری می‌کنند؛ اما دیجیاکسپرس قصد دارد در آینده تبدیل به یک هاب لجستیکی شود که تمامی شرکتهای لجستیکی و خدمات آن‌ها را به مصرف‌کننده وصل می‌کند.
مشکل: خواسته‌های متنوع، خدمات محدود
بر اساس گزارش بازار فروشگاه‌های اینستاگرامی و صنعت تجارت اجتماعی در ایران، در سال ۱۴۰۰ حدود ۴۱۵ هزار فروشگاه اینستاگرامی در ایران فعالیت داشته‌اند. همین طور در همین سال حدود ۱۰۰ هزار فروشگاه آنلاین نیز اینماد داشته‌اند.
این فروشگاه‌ها و دیگر کسب‌وکارهایی که از خدمات لجستیک استفاده می‌کنند یک نیاز مشابه دارند؛ رساندن محصول خریداری‌شده به دست خریدار. اما با توجه به نوع محصول، اندازه فروشگاه و… هر کدام خواسته متفاوتی از جمله جمع‌آوری مرسولات، انبار و… دارند و در نتیجه سرویسهای متفاوتی هم می‌خواهند. از سوی دیگر خریداران و دریافت‌کنندگان محصول نیز با توجه به سبک زندگی خود یا نوع محصول خریداری‌شده، روش خاصی از تحویل و دریافت محصول را ترجیح می‌دهند.
با این وجود، کمبود سرویسهای متنوع و نبود فضای رقابتی در صنعت لجستیک باعث شده کسب‌وکارهای نیازمند خدمات لجستیکی و نیز خریداران، گزینه و انتخاب چندانی نداشته باشند. همچنین در بسیاری از موارد استفاده از این خدمات برای کسب‌وکارها و خریداران بسیار هزینه‌بر است.
راهکار: پلتفرم تکنولوژی‌محور و شبکه سراسری لجستیکی
دیجیاکسپرس با بهره‌گیری از ابزارها و روش‌های متفاوت مانند ناوگان‌های درون‌شهری، ناوگان‌های بین‌شهری، انبارهای تجمیع کالا، جمع‌آوری کالا و… سعی دارد نیازها و خواسته‌های تمامی کسب‌وکارها و مشتریان را پوشش دهد. این شرکت قصد دارد با به‌کارگیری تکنولوژی و دانش روز دنیا و با استفاده از یک پلتفرم تکنولوژی‌محور، ناوگان‌های لجستیکی موجود در سراسر کشور را با یکدیگر ادغام کند. در نتیجه از طریق ایجاد ارتباط بین این ناوگان‌ها، سرویسهای لجستیکی متنوعی با کیفیت بالا و حداقل هزینه را به مشتریان خود ارائه دهد. دیجیاکسپرس در حال حاضر ۸۰٪ از جمعیت ایران را از طریق شبکه لجستیکی خود تحت پوشش قرار می‌دهد و روزانه حدود ۸۰ هزار سفارش را به دست خریداران می‌رساند.
سرمایه‌های انسانی دیجیاکسپرس
بیش از ۲۵۰۰ راننده استخدامی، پیمانکاری و فریلنس فعال
در حال حاضر بخشی از رانندگان دیجیاکسپرس افراد حقیقی هستند. این رانندگان به سه روش متفاوت با دیجیاکسپرس همکاری می‌کنند. دسته‌ای از این رانندگان افرادی هستند که در شرکت دیجیاکسپرس استخدام هستند. دسته دیگری از رانندگان نیز قرارداد پیمانکاری دارند. مجموع رانندگان استخدام‌شده و پیمانکار در دیجیاکسپرس حدود ۱۵۰۰ نفر است. از سوی دیگر هر راننده‌ای با وسیله نقلیه خود در صورتی که توانایی حمل‌‌ونقل بسته‌های سفارش و تحویل آن‌ها در زمان مقرر را داشته باشد، می‌تواند به‌عنوان راننده فریلنسر با دیجیاکسپرس همکاری کند. در حال حاضر حدود ۱۰۰۰ راننده فعال به‌صورت فریلنس با دیجیاکسپرس همکاری می‌کنند.
سرمایه‌گذاری برای نوآوری
دیجیاکسپرس یک شرکت مبتنی بر تکنولوژی است و همواره از نوآوری‌ها و فناوری‌های جدید استقبال می‌کند. به همین دلیل این شرکت برای بهبود خدمات خود و ارزش‌آفرینی بیشتر بر روی دو شرکت نوآور و تکنولوژی‌محور «گنجه» و «آپتایم» نیز سرمایه‌گذاری کرده است. در ادامه درباره این دو شرکت بیشتر توضیح می‌دهیم.
کمدهای هوشمند گنجه در هر گوشه شهر
گنجه کمدهای هوشمندی هستند که در سطح شهر توزیع شدهاند و این امکان را به خریداران می‌دهند که در ساعات منعطف و با هزینه کمتر بتوانند مرسوله‌های خود را دریافت کنند. گنجه در حال حاضر ۳۳ ایستگاه فعال دارد.
کاربران هنگام خرید از فروشگاه‌های آنلاین متصل به گنجه، می‌توانند نزدیکترین ایستگاه گنجه را برای دریافت کالا خود انتخاب کنند. پس از قرار گرفتن مرسوله در کمد، به کاربران با پیامک اطلاع داده می‌شود و کاربر با مراجعه به ایستگاه گنجه و ورود کد سفارش می‌تواند مرسوله خود را از کمد بردارد. گنجه در واقع یک زیرساخت لجستیکی تکنولوژی‌محور است که به دیجیاکسپرس این امکان را می‌دهد که شبکه لجستیکی خود را گسترده کند.
آپتایم: مدیریت ناوگان لجستیک با هوش مصنوعی
یکی از دغدغه‌های شرکتهای لجستیکی، برنامه‌ریزی ارسال کالا و مدیریت ناوگان پخش است. دیجیاکسپرس برای بهبود کیفیت خدمات خود بر روی آپتایم، پلتفرم آنلاین در حوزه مدیریت لجستیک، سرمایه‌گذاری کرده است. آپتایم با استفاده از هوش مصنوعی و با در نظر گرفتن عواملی ا در نظر گرفتن عواملی مانند مبدأ، مقصد، مسافت، ترافیک و… فرایند مدیریت ناوگان و برنامه‌ریزی پخش و ارسال کالا را بهینه می‌کند. آپتایم همچنین امکان مسیربندی هوشمند را نیز ارائه می‌دهد.
استفاده از این ابزار هزینه‌های مدیریت لجستیک را کاهش می‌دهد و درصد رضایت مشتریان را بالا می‌برد؛ چراکه تأخیرها به حداقل خواهد رسید. همچنین کاهش زمان و مسافت طی‌شده برای تحویل کالا، باعث بهره‌وری بیشتر ناوگان لجستیک می‌شود. همچنین این اتفاق به کاهش آلودگی هوا و حفظ محیط زیست نیز کمک خواهد کرد.
حل مشکلات کسب‌وکارها و خریداران در تجارت الکترونیکی
در حال حاضر دیجیاکسپرس خدمات خود را تنها به شرکتهای زیرمجموعه گروه دیجیکالا ارائه می‌دهد. اما این شرکت در آینده نزدیک و با توسعه پلتفرم خود قصد دارد این سرویس‌ها را در مرحله اول به تمامی کسب‌وکارهای فعال در تجارت الکترونیکی ارائه دهد. این کسب‌وکارها عمدتاً شامل فروشگاه‌های آنلاین و فروشگاه‌های اینستاگرامی می‌شوند.
با توجه به تجربه دیجیاکسپرس در مدیریت لجستیک دیجیکالا و دیگر شرکتهای گروه دیجیکالا مانند دیجی‌جت، این شرکت نیازها و مشکلات کسب‌وکارهای تجارت الکترونیکی را به‌خوبی می‌شناسد. این شناخت به دیجیاکسپرس کمک خواهد کرد تا خدمات متنوعی را برای رفع نیازهای گوناگون کسب‌وکارها و خریداران در صنعت تجارت الکترونیکی ارائه کند. بنابراین مشتریان و مخاطبان اصلی دیجیاکسپرس کسب‌وکارهای فعال در تجارت الکترونیکی هستند.
سرویسهای دیجیاکسپرس برای کسب‌وکارها
۱) تحویل ۴۵ دقیقه‌ای (Hot Delivery)
تحویل ۴۵ دقیقه‌ای یکی از خدمات دیجیاکسپرس است که نمونه‌ای از این سرویس را در دیجیکالا جت می‌توانید ببینید. این سرویس مناسب کسب‌وکارهایی است که نیاز دارند محصولات سوپرمارکتی، نان، شیرینی یا غذا را در زمان کوتاهی به دست خریدار خود برسانند. دیجیاکسپرس از طریق این سرویس، محصول را در کمتر از ۴۵ دقیقه به دست خریدار می‌رساند. دیجیاکسپرس در حال حاضر سرویس تحویل ۴۵ دقیقه‌ای خود را در شهر تهران و کرج ارائه می‌کند.
۲) تحویل زمان‌بندی‌شده (Scheduled Delivery)
در این سرویس محصول در زمان تعیین‌شده توسط خریدار به او تحویل داده می‌شود. اگر مشتری دیجیکالا باشید احتمالاً بارها از این سرویس استفاده کرده‌اید. این سرویس در سراسر ایران ارائه می‌شود و دیجیاکسپرس از طریق ناوگان‌های بین‌شهری خود، مرسولات را در زمان مقرر به خریداران می‌رساند.
یکی از مهم‌ترین نیازهای مشتری نهایی یا همان خریدار در تحویل زمان‌بندی‌شده این است که کالای خود را دقیقاً در بازه زمانی تعیین‌شده تحویل بگیرد. دیجیاکسپرس سعی دارد از طریق گسترش شبکه لجستیکی خود، استفاده از ناوگان‌های مختلف و همچنین بهره‌گیری از نوآوری‌ها و فناوری‌های آپتایم، تأخیرهای موجود در این سرویس را به حداقل برساند.
۳) تحویل حضوری یا اکسپرس پوینت‌ها (Pick Up Drop Off- PUDO)
بسیاری از خریداران به دلیل مشغله یا مشخص نبودن برنامه خود این امکان را ندارند که بازه زمانی مشخصی را برای تحویل کالای خود تعیین کنند. راهکار دیجیاکسپرس برای این دسته افراد سرویس اکسپرس پوینت است. در این روش، خریدار یکی از نزدیکترین مراکز مراجعه حضوری (اکسپرس پوینت) به محل مورد نظر خود را انتخاب می‌کند و تا ۴۸ ساعت فرصت دارد که کالای خود را از آن مرکز تحویل بگیرد.
این مراکز حضوری شامل کمدهای هوشمند گنجه و نیز فروشگاه‌های محلی هستند که برای این کار تجهیز شدهاند. تنوع و افزایش تعداد این مراکز کمک می‌کند تا افراد بتوانند نزدیکترین و در دسترس‌ترین محل را برای مراجعه حضوری انتخاب کنند. در این سرویس، در دسترس بودن، پراکندگی جغرافیایی و تعدد مراکز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در حال حاضر دیجیاکسپرس بیش از ۳۰۰ مرکز مراجعه حضوری در تهران و شهرستان‌های دیگر دارد؛ اما در حال حاضر حدود ۷۰٪ این مراکز در تهران هستند و در آینده ای نزدیک به کل ایران گسترش خواهند یافت.
۴) تحویل فوری (Same Day Delivery)
در روش‌های تحویل حضوری و تحویل زمان‌بندی‌شده، ارسال و تحویل کالا چند روز زمان می‌برد. اما گاهی خریداران علاقه دارند تا کالای خود را سریع‌تر و در بازه زمانی کوتاه‌تری دریافت کنند. سرویس ارسال سریع دیجیاکسپرس این امکان را برای خریداران فراهم می‌کند تا با پرداخت هزینه بیشتر بتوانند کالاهای مدنظر خود را در همان روز دریافت کنند.
در گذشته این سرویس فقط برای تعداد محدودی از مشتریان دیجی‌پلاس امکان‌پذیر بود. اما با گسترش و توسعه شبکه لجستیکی دیجیاکسپرس و ایجاد تغییرات زیرساختی، تمامی کاربران دیجیکالا در تهران امکان استفاده از این سرویس را دارند و در آینده ای نزدیک سرویس جدیدی با عنوان تحویل فردا (Next Day Delivery) برای شهرستان‌ها راه اندازی خواهد شد.
در حال حاضر تقاضای استفاده از سرویس تحویل فوری در تهران به بیش ۲۰۰۰ سفارش در روز رسیده است اما در صورت افزایش این تقاضا، دیجیاکسپرس امکان افزایش سریع این ظرفیت را متناسب با تقاضای بازار خواهد داشت. البته برای استفاده از این سرویس نیاز است که سفارش تا قبل از ساعت مشخصی در روز (۱۵ تا ۱۷ متناسب با منطقه تحویل سفارش) به ثبت برسد.
برنامه آینده دیجیاکسپرس؛ کیفیت بهتر و رضایت بیشتر
دیجیاکسپرس با توسعه پلتفرم خود قصد دارد در آینده نزدیک به‌جز گروه دیجیکالا خدمات خود را به تمامی کسب‌وکارهای تجارت الکترونیکی ارائه دهد. یکی از اصلی‌‌ترین برنامه‌های دیجیاکسپرس بهبود کیفیت سرویس‌ها و افزایش رضایت مشتریان است. در حال حاضر حدود ۹۵٪ سفارش‌ها در زمان مقرر به مشتری تحویل داده می‌شوند، اما این سطح سرویس ایده‌آل شرکت دیجیاکسپرس نیست و این شرکت برنامه‌های مدونی را برای بهبود آن در میان‌مدت و بلند مدت در نظر گرفته است.
علاوه بر این، دیجیاکسپرس قصد دارد مراکز مراجعه حضوری خود را در سراسر کشور، هم از طریق ایستگاه‌های گنجه و هم دیگر مراکز افزایش دهد تا بتواند سرویس تحویل حضوری خود را گسترش دهد. همچنین توسعه سرویسهای تحویل فوری و تحویل ۴۵ دقیقه‌ای نیز از دیگر برنامه‌های توسعه دیجیاکسپرس در آینده نزدیک است.
