با رشد اکوسیستم استارتاپی در دنیا، سرمایه‌گذاران مختلف رو به این فضا آوردند. یکی از این دسته‌ها، سرمایه‌گذاران خطرپذیر یا وی‌سی‌ها (VCs) هستند. بنیانگذاران استارتاپ‌ها از میان دسته‌بندی‌های مختلف سرمایه‌گذاران، بیشتر با این دسته سروکار دارند.
مفهوم و گرایشی که اخیراً در فضای استارتاپی و خصوصاً در میان سرمایه‌گذاران خطرپذیر پیدا شده است، مفهوم «دوستدار کارآفرین» (Entrepreneur-Friendly) است. سوال اینجاست که چرا سرمایه‌گذاران خطرپذیر به این سمت گرایش پیدا کرده‌اند؟ با این که بیشتر استارتاپ‌ها از سرمایه‌گذاران «نه» می‌شنوند و تعداد کمی از آن‌ها موفق می‌شوند که جذب سرمایه داشته باشند. حتی در بعضی موارد این موضوع به بالاترین حد خود رسیده و به بنیانگذاران هشدار داده شده است که مراقب سرمایه‌گذارانی که ادعای دوستدار کارآفرینی دارند باشند.
شاید این مفهوم در ابتدا صرفاً یک شعار باشد؛ اما باید توجه داشت که تغییرات محسوسی در تعامل بین کارآفرینان و سرمایه‌گذاران خطرپذیر ایجاد شده است. امروزه تعداد سرمایه‌گذاران زیاد شده است و همچنین تعداد بنیانگذاران کارآمد و بااستعداد هم زیاد شده است. بنابراین امکان انتخاب سرمایه‌گذار برای کارآفرینان بیشتر از قبل شده و در این زمینه نوعی رقابت ایجاد شده است.
وقتی سرمایه‌گذاری روی استارتاپ صورت می‌پذیرد، بین بنیانگذاران و سرمایه‌گذار نوعی رابطه نزدیک ایجاد می‌شود. در بسیاری از منابع، این رابطه به عنوان رابطه بین دو دوست صمیمی یا رابطه زناشوئی در نظر گرفته می‌شود که نشان از اهمیت بالای مفهوم «دوستدار کارآفرین» دارد.
اما این مفهوم یعنی دوستدار کارآفرین چه معنایی دارد؟ به طور کلی دوستدار کارآفرین به معنای اهمیت دادن به کارآفرینان، ایجاد همدلی با آن‌ها و تلاش برای درک متقابل و نگاه به مسائل از دید آن‌ها است. در ادامه دقیق‌تر به این مفهوم می‌پردازیم.
دوستداران کارآفرین چه ویژگی‌هایی دارند؟
۱) علاقه‌مندی به اکوسیستم استارتاپی
عضوی از اکوسیستم استارتاپی بودن و اهمیت دادن نسبت به آن، نشان از علاقه‌مندی به اکوسیستم دارد. داشتن ارتباط نزدیک با استارتاپ‌ها، مراکز رشد، شتاب‌دهنده‌ها، سرمایه‌گذاران خطرپذیر و رسانه‌های استارتاپی به داشتن این ویژگی کمک بسیاری می‌کند.
رویداد برگزار کنید. به همایش‌ها و کارگاه‌های مختلف بروید و شبکه‌سازی کنید. با این کارها، ارتباط شما با فعالان اکوسیستم بیشتر شده و عملاً عضوی از اکوسیستم خواهید شد.
۲) اهمیت به سخت کار کردن
راهنمایی و نشان دادن راه‌حل خیلی بهتر از صرفاً ذکر مشکلات کار است. برای این کار باید ذهنیت سازنده و خلاق داشت. به جای داشتن رفتاری سرد و پیگیری فقط از طریق ایمیل، با کارآفرینان روراست و مستقیم در ارتباط باشید. همچنین نیاز است تا در تصمیم‌گیری سریع باشید تا وقت کارآفرینان بیهوده هدر نرود.
۳) شفافیت در تفاهم‌نامه سرمایه‌گذاری (Term Sheet)
سرمایه‌گذاران در سال بارها و بارها این نوع تفاهم‌نامه‌ها را نوشته یا امضا می‌کنند. آن‌ها هر بند تفاهم‌نامه را حفظ هستند و برخی مواقع با موضوعاتی مانند استعفای بنیانگذاران، امور مربوط به انحلال شرکت (Liquidation) و … روبهرو می‌شوند. بنابراین کاملاً به چگونگی عملکرد تفاهم‌نامه واقف هستند.
در عوض کارآفرینان اندکی هستند که با تفاهم‌نامه سرمایه‌گذاری آشنایی کاملی داشته باشند. با صرف نشان دادن تفاهم‌نامه به کارآفرین، او متوجه جزئیات ماجرا نمی‌شود. سرمایه‌گذارانی که دوستدار کارآفرینی هستند، باید به طور واضح تفاهم‌نامه و نحوه عملکرد آن را برای بنیانگذاران توضیح دهند و در صورت لزوم، تفاهم‌نامه را به ساده‌ترین شکل ممکن بنویسند.
۴) احترام به تصمیم‌های بنیانگذاران
بنیانگذاران استارتاپ گاهی تصمیماتی می‌گیرند که شاید با خواسته‌های سرمایه‌گذاران تناسب نداشته باشد. به طور مثال، بنیانگذاران در موقعیتی قصد دارند تا شرکت را بفروشند که به عنوان یک سرمایه‌گذار خطرپذیر، سرمایه شما ۲ یا ۳ برابر خواهد شد. در صورتی که می‌دانید عموماً عددی بالاتر از این‌ها مدنظر سرمایه‌گذاران خطرپذیر است.
در بعضی از این مواقع بهتر است بر خلاف میل خود عمل کنید. یعنی بنیانگذاران را مجبور به ادامه دادن کار بر خلاف علاقه‌شان نکنید. بنابراین به تصمیم آن‌ها احترام بگذارید. البته این به معنای موافقت بی چون و چرا با هر تصمیمی نیست.
۵) سهام کافی بنیانگذاران
سرمایه‌گذاران باید مطمئن شوند که بنیانگذاران با توجه به سهامی که دارند، ناامید و دل‌زده نشوند. باید جانب عدالت را رعایت کرد و به بنیانگذاران انگیزه کافی برای ادامه کار داد. این مسئله در مواقعی رخ می‌دهد؛ مانند زمانی که یکی از هم‌بنیانگذاران برخلاف سهام خود، کارایی و عملکرد لازم را ندارد. همچنین زمانی که یکی از مراحل سرمایه‌گذاری، خصوصاً سرمایه‌گذاری فرشته، متناسب مرحله‌ای که استارتاپ در آن قرار دارد نیست. زمانی که استارتاپی از دل استارتاپ استودیو بیرون می‌آید و … .
۶) اختصاص زمان بیشتر
گفته می‌شود که سرمایه‌گذاران خطرپذیر دو منبع اصلی دارند:
- سرمایه
- زمان
زمان بسیار ارزشمند است و باید صرف ساختن شبکه‌ای از افراد شود که بتوانند به استارتاپ‌هایی که در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده‌اید، توصیه، تحلیل و بازخورد بدهند. این یعنی بیشتر از آنچه تصور می‌شود، باید برای رسیدگی به امور استارتاپ‌ها زمان اختصاص دهید. مثلاً به اختصاص زمان برای بررسی بودجه در پایان روز کاری یا مطالعه فایل گزارش بنیانگذاران قبل از جلسه بپردازید. همچنین می‌توان به ایجاد ارتباط بین شبکه ارتباطی خودتان با بنیانگذاران، برقراری ارتباط با کارکنان رده پایین و اختصاص زمان برای هماهنگی هر چه بیشتر با سایر سرمایه‌گذاران اشاره کرد.
دوستدار کارآفرین چه چیزهایی نیست؟
۱) تمام‌وقت مشغول در استارتاپ
اولاً سرمایه‌گذار خطرپذیر یکی از سهام‌داران فرعی استارتاپ است. بنابراین باید به عنوان یک همراه و ابزار مفید استفاده شود. آن‌ها به استارتاپ در استراتژی، اهداف بلندمدت و شبکه‌سازی هدفمند کمک خواهند کرد؛ نه اینکه در جزئیات کار یا مدیریت روزانه استارتاپ دخالت کنند.
۲) «نه» در کارشان نیست
یک سرمایه‌گذار دوستدار کارآفرین، در زمانی که نیاز باشد «نه» می‌گوید. سرمایه‌گذار خطرپذیر با به چالش کشیدن مناسب استارتاپ قصد دارد تا احتمال بالای موفقیت آن را بسنجد و سپس در آن سرمایه‌گذاری کند. بنابراین با سوال کردن بسیار و تحلیل تیم و استارتاپ می‌توان به این مهم دست یافت. بنابراین «نه» گفتن برخلاف دوستدار کارآفرین بودن نیست.
۳) پیگیری بیش از اندازه بنیانگذاران
گرچه بسیار مهم است رابطه نزدیک با بنیانگذاران را حفظ کرده و با آن‌ها جلسه بگذارید؛ اما فراموش نشود که گاهی اوقات استارتاپ بدون دخالت سرمایه‌گذار و سوال پرسیدن او پیش می‌رود. سرمایه‌گذاران خطرپذیر که دوستدار کارآفرین هستند، در مواقعی که به آن‌ها نیاز است حضور پیدا می‌کنند و مدام در کار بنیانگذاران دخالت نمی‌کنند.
۴) سرمایه‌گذاری در تمامی استارتاپ‌های مورد پسند
بسیاری از سرمایه‌گذاران خطرپذیر در سال با تعداد زیادی فرصت مناسب سرمایه‌گذاری روبهرو می‌شوند. نکته مهم این است که نمی‌توان در تمامی این فرصت‌ها یا استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کرد. باید اهداف و استراتژی سرمایه‌گذاری خود را مد نظر قرار داده و از برخی از فرصت‌ها گذشت و بهترین آن‌ها را که با اهداف شما مطابقت دارند، انتخاب کرد.
دو راه برای تشخیص سرمایه‌گذار خطرپذیری که دوستدار کارآفرین است
تیم وسترگرن (Tim Westergren)، بنیانگذار پاندورا (Pandora)، اعتقاد دارد که اگر دوباره به زمان قبل برگردد، دو راه زیر را برای تشخیص دوستدار کارآفرین بودن سرمایه‌گذاران انجام خواهم داد.
سابقه راه‌اندازی استارتاپ
وقتی صحبت همدلی به میان می‌آید، هیچ چیز مانند تجربه مشترک نمی‌تواند موجب همدلی بیشتر شود. برای بسیاری از سرمایه‌گذاران، درک سختی بسیار زیاد راه‌اندازی استارتاپ و کارآفرینی مشکل است. بنابراین داشتن این سابقه باعث می‌شود تا بهتر و با همدلی بیشتر بنیانگذاران را راهنمایی کنند.
اعتماد به نفس ناشی از سابقه موفق
سرمایه‌گذاران باسابقه در مواقعی که اوضاع خوب نیست، به هم نمی‌ریزند و بنیانگذاران را تحت فشار روانی قرار نمی‌دهند. آن‌ها به تصمیم خودشان و به شما اعتماد دارند و بنیانگذاران و سایر افراد نامطمئن و مخرب را از اطراف شما و از هیئت مدیره دور خواهند کرد.
