در کافه گیمز ۴ چه آمار و ارقامی منتشر شد؟

در روز ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸، وبینار کافه گیمز ۴ با همکاری دو مجموعه کافه بازار و آواگیمز در بستر وبینار سایت ایوند برگزار شد. برخلاف سه رویداد قبلی، دورهمی فعالین صنعت بازی ایران این بار با شیوع ویروس کرونا به صورت وبینار برگزار شد. در این وبینار مهدی ناصری آمار و ارقام جالبی از چرخه عمر، طول عمر، رشد و روند بازی‌های ایرانی منتشر شده در کافه بازار ارائه کرد.

مهدی ناصری، تحلیل‌گر داده‌های کسب‌وکار کافه بازار، در وبینار کافه گیمز ۴ وعده داد که در دو هفته آتی گزارشی از روند، رشد و الگوهای مهم (Benchmark) بازی‌‌ها در ایران توسط کافه بازار منتشر خواهد شد. هدف از ارائه این گزارش کمک به بازی‌سازان برای بهینه‌سازی فرآیند توسعه بازی‌ها و تصمیم‌گیری بر اساس آمار و ارقام است. مطالبی که در ادامه این مقاله آمده است، به گفته وی بخشی از این گزارش است که در کافه گیمز ۴ ارائه شد.

صنعت بازی ایران در یک نگاه

طبق آمار منتشر شده در گزارش سالانه ۱۳۹۸ کافه بازار، ۶۹ میلیارد تومان درآمد خالص بازی‌سازان از طریق کافه بازار بوده است. شاید بازی‌‌های خارجی سهم بیشتری از این درآمد را در تصاحب خود داشته باشند؛ ‌اما نکته مهم این است که این حجم از پول توسط کاربران پرداخت شده است که نشان از تمایل کاربران ایرانی به بازی‌ها و پرداخت هزینه برای آن است. در صورتی که بازی‌سازان ایرانی بتوانند بازی‌های خوبی را توسعه دهند، می‌توان انتظار حجم بزرگی از بازار را با تقاضای بالا داشت.

با وجود اینکه بازی‌های فعال ۱۴٪ از کل برنامه‌های کافه بازار (۱۸ هزار بازی) را تشکیل می‌دهند؛ اما ۳۶٪ از دانلود و به روزرسانی‌ها (۶۰۷ میلیون) سهم بازی‌ها بوده است. علاوه بر این، ۱ میلیون کاربر اقدام به خرید در بازی‌ها کرده‌اند که این تعداد نسبت به سال قبل ۲۶٪ رشد داشته است. این آمار همان تقاضای بالایی است که می‌توان به آن امیدوار بود.

چرخه عمر چیست؟

با توجه به دو معیار زمان و میزان فروش، هر محصول یک چرخه عمر شامل چهار مرحله معرفی، رشد، بلوغ و افول دارد. با توجه به ذات سرگرم‌کننده بازی‌ها، نمودار چرخه عمر بازی‌ها خمیدگی بیشتر دارد و در مدت زمان سریع‌تری به مرحله افول می‌رسد. این مورد به دلیل رفتار کاربران است که تازگی و هیجان بازی بعد از مدتی از بین می‌رود و به جستجوی بازی جدید می‌پردازند.

آشنایی با چرخه عمر و شناسایی مرحله‌ فعلی به بازی‌سازان کمک می‌کند تا با کمک تکنیک‌ها و استراتژی‌های مختلف روند نزولی خود را بهبود دهند و روند صعودی جدید را جایگزین کنند. انتشار نسخه جدید، افزودن قابلیت‌های جدید، جستجوی بازارهای جدید و در نهایت ساخت یک بازی جدید و انتقال کاربران فعلی به بازی جدید می‌توانند از استراتژی‌های مناسب برای این کار باشند. چرخه عمر به بازی‌سازان این امکان را می‌دهد تا دوره افول خود را شناسایی کنند و در زمان مناسب تصمیم‌های درستی بگیرند.

چرخه عمر بازی‌های ایرانی

نمودار زیر نشان می‌دهد که بازی‌های ایرانی به طور میانگین چه میزان از کل درآمد چرخه عمرشان را در سال‌های بعد از انتشار به دست آورده‌اند. برای اعتبارسنجی داده‌های موجود، زمانی آمار یک بازی وارد مجموعه داده‌ها می‌شود که حداقل سه سال از زمان انتشار آن در کافه بازار گذشته و در این مدت حداقل ۱۰۰ هزار تومان درآمد کسب کرده باشد. یک معیار مناسب برای تعیین به بلوغ رسیدن یک بازی، توجه به زمانی است که بازی ۸۰٪ درآمد مورد انتظار در طول عمر خود را به دست آورده و درآمد کمی در ادامه راه کسب خواهد کرد.

طبق آمار، ۲۴٪ از کل درآمد بازی‌های ایرانی تنها در ماه اول شروع فعالیت‌شان کسب می‌شود. به طور میانگین ۵۰٪ و ۸۰٪ درآمد بازی‌ها در شش ماه و دو سال بعد از شروع فعالیت به دست می‌آید. با کنار هم قرار دادن این اعداد می‌توان متوجه طول عمر کوتاه بیشتر بازی‌های ایرانی شد که با در نظر گرفتن رفتار ذاتی کاربران این صنعت، امری غیرعادی نیست.

چرخه عمر بازی‌های ایرانی به تفکیک سطح درآمد

میانگین آمار تمامی‌ بازی‌ها معیار مناسبی برای تخمین طول عمر آن‌ها نیست. نوع دیگری از تقسیم‌بندی بر اساس میزان درآمد در کل طول عمر می‌تواند نتایج بهتری را نشان دهد.

در این نوع دسته‌بندی، تفاوت بازی‌هایی که در شروع کار خود درآمد بیشتری کسب کرده‌اند در مقایسه با بازی‌های کم‌درآمد کاملاً مشهود است. در حالی که بازی‌های پردرآمد ۱۰٪ از کل درآمد را در شش ماهه اول فعالیت خود کسب می‌کنند، بازی‌های کم‌درآمد بیش از ۵۰٪ درآمد خود را در همین مدت به دست می‌آورند. نزدیک بودن میانگین چرخه عمر بازی‌ها به دسته بازی‌های با درآمد کمتر از ۱۰ میلیون نشان می‌دهد که بیشتر بازی‌های ایرانی درآمدی کمتر از ۱۰ میلیون دارند و آنچنان برای توسعه‌دهندگان سودآور نبوده‌اند.

اما دسته‌بندی بازی‌ها با توجه به رقم درآمد می‌تواند گمراه‌کننده باشد؛ زیرا که تعدادی از بازی‌ها با درآمد بسیار بالا الگوی نامناسبی از چرخه عمر بازی‌ها را نشان می‌دهند. دسته‌بندی بر اساس چارک درآمدی می‌تواند الگوی مناسبی برای مقایسه چرخه عمر بازی‌ها با توجه به درآمد باشد.

با توجه به نمودار زیر، بازی‌های ایرانی ۸۰٪ درآمد خود را در بازه زمانی ۱۸ تا ۲۴ ماهه کسب کرده‌اند و بعد از این مدت درآمدی که خواهند داشت تنها ۲۰٪ از کل درآمد چرخه عمرشان خواهد بود. اگر کسب ۸۰٪ از کل درآمد چرخه عمر یک بازی را مبنای به بلوغ رسیدن در نظر بگیریم، بر اساس این معیار می‌توان گفت که بازی‌سازان باید استراتژی‌های توسعه جدید خود را در بازه زمانی ۱۸ تا ۲۴ ماهه در پیش بگیرند تا از ورود بازی به مرحله افول در چرخه عمر جلوگیری کنند.

چرخه عمر بازی‌های ایرانی به تفکیک دسته

طبق آمار موجود در بازی‌های کافه بازار، دو دسته معمایی و امتیازی سریع‌ترین چرخه عمر را در میان بازی‌ها داشته‌اند و در ۱۶ ماه ۸۰٪ از کل درآمد چرخه عمر خود را کسب کرده‌اند. می‌توان گفت دو دسته خانوادگی و اکشن نیز چرخه عمر طولا‌نی‌تری نسبت به دیگر بازی‌ها با کسب ۸۰٪ کل درآمد چرخه عمر در ۲۳ ماه داشته‌اند.

طول عمر بازی‌های ایرانی

معیار این گزارش برای اندازه‌گیری میانگین طول عمر یک بازی، کسب درآمد حداقل ۱۰۰ هزار تومانی بوده است. یعنی پس از حداقل درآمدزایی ۱۰۰ هزار تومانی، عمر یک بازی شروع شده و تا زمان ثبت آخرین تراکنش مالی ادامه خواهد داشت. تراکنش‌هایی که به صورت خرید بازی، خرید درون‌برنامه یا خرید اشتراک بوده‌اند در این آمار محاسبه شده و درآمد حاصل از تبلیغات درون‌برنامه‌ای در این آمار لحاظ نشده‌اند.

به طور میانگین ۵۳٪ از بازی‌های ایرانی بعد از دو سال از شروع فعالیت خود همچنان تراکنش مالی داشته و به کار خود ادامه داده‌اند. پنج سال بعد از ثبت حداقل ۱۰۰ هزار تومان تراکنش مالی، تنها ۸٪ بازی‌های ایرانی زنده مانده‌اند. بنابراین، می‌توان گفت که از هر ۱۰۰ بازی ایرانی تنها ۸ بازی موفق شده‌اند که جریان درآمدی مستمر داشته باشند و به فعالیت خود در کافه بازار ادامه دهند.

طول عمر بازی‌های ایرانی به تفکیک چارک درآمدی

با تقسیم‌بندی بازی‌ها به چهار دسته درآمدی، می‌توان متوجه شد که در بازه ۱۵ تا ۴۳ ماهه، ۵۰٪ بازی‌های ایرانی دیگر درآمدی کسب نمی‌کنند. در مقایسه با میانگین چرخه عمر ۱۸ تا ۲۴ ماهه که در بالا اشاره شد، میانگین عمر بازی‌‌های چارک کم‌درآمد، ۱۵ الی ۱۸ ماه و بازی‌های چارک پردرآمد ۲۴ تا ۴۳ ماه تخمین زده می‌شود.

با توجه به شباهت نمودار میانگین طول عمر تمام بازی‌ها و بازی‌های چارک درآمد خوب، مشخص است که بیشتر بازی‌های ایرانی در چارک درآمد خوب قرار دارند.

طول عمر بازی‌های ایرانی به تفکیک دسته

با توجه به نمودار خط‌‌‌‌چین که نشان‌گر میانگین طول عمر تمامی دسته‌هاست، می‌توان گفت دسته‌های کلمات و دانستنی‌ها، معمایی، آموزشی و شبیه‌سازی همواره طول عمر بیشتری نسبت به میانگین داشته‌اند. دسته ورزشی نیز کمترین طول عمر را در مقایسه با میانگین کل بازی‌ها داشته است.

نرخ رشد ماه‌به‌ماه مرکب درآمد بازی‌های ایرانی

یکی از معیارهای مهم برای اندازه‌گیری میزان رشد هر کسب‌وکاری توجه به رشد درآمد ماهیانه است. در این نمودار نرخ رشد مرکب ماه‌به‌ماه بازی‌های ایرانی آورده شده است. به عنوان مثال، در صورتی که یک بازی در پایان ماه اول ۱۰۰ هزار تومان درآمد کسب کرده باشد، نرخ رشد ماه‌به‌ماه مرکب در شش ماه اول ۷٪ بوده است. یعنی در ماه ششم، درآمد ماهانه بازی به ۱۵۰ هزار تومان رسیده است.

این نرخ رشد به دلیل گذر از مراحل مختلف چرخه عمر به مرور کاهش می‌یابد و در پایان سال اول به ۰٪ می‌رسد. یعنی در پایان سال اول، اکثر بازی‌های ایرانی به اندازه ماه اول درآمدزایی کرده‌اند.

نرخ رشد ماه‌به‌ماه مرکب درآمد بازی‌های ایرانی به تفکیک سطح درآمد

میانگین نرخ رشد مرکب‌ بازی‌های ایرانی نشان‌دهنده این است که بیشتر بازی‌‌‌های ایرانی در سطح درآمدی کمتر از ۱ میلیون قرار می‌گیرند. در پایان سال اول، نرخ رشد مرکب بازی‌ها با سطح درآمد کمتر از ۱۰ میلیون به ۰٪ می‌رسد. این در حالی‌ست که بازی‌های با سطح درآمد بیشتر از ۱۰ میلیون حداقل رشد مرکب ماه‌به‌ماه ۲۴٪ را در سال اول کسب کرده‌اند.

به عنوان مثال فرض کنید یک بازی در ماه اول ۱۰۰ هزار تومان درآمد کسب کند. در صورتی که در پایان سال اول میزان درآمد ماهانه آن برابر یا کمتر از ۱۰۰ هزار تومان باشد، می‌توان گفت که احتمال رشد درآمد در این بازی وجود ندارد. اما در صورتی که میزان درآمد آن در پایان سال اول بیش از ۳/۱ میلیون تومان باشد، می‌توان گفت این بازی موفق بوده و در سطح درآمدی بالایی قرار دارد.

نرخ رشد ماه‌به‌ماه مرکب نصب فعال بازی‌های ایرانی

معیار دیگر برای بررسی پیشرفت کسب‌وکارهای دیجیتال می‌تواند نرخ رشد ماهانه نصب فعال برنامه باشد. در میان بازی‌های ایرانی، میانگین نرخ رشد ماه‌به‌ماه مرکب ۱۱٪ بوده است. یعنی یک بازی که در پایان ماه اول ۱۰۰۰ نصب فعال داشته، به طور میانگین تعداد نصب فعال جدید در ماه ششم بیش از ۱۸۳۰ خواهد بود. در صورتی که تعداد نصب فعال ماهانه جدید یک بازی در ماه ششم بیشتر از ۱۸۳۰ باشد، می‌توان گفت در بین بازی‌های موفق در بازه کوتاه‌مدت قرار گرفته است.

این نرخ در بازه بلندمدت یک و دو ساله به ترتیب ۱٪ و ۴٪ است. فرض بالا را دوباره در نظر می‌گیریم. در صورتی که یک بازی در ماه ۱۲ام و ۲۴ام فعالیت خود بتواند بیش از ۱۶۰۰ و ۱۱۲۵ نصب فعال ماهانه کسب کند، در بلندمدت نیز آمار خوبی به جا خواهد گذاشت.

میانگین تعداد خرید روزانه در بازی‌های ایرانی به تفکیک دسته

یکی از سؤال‌های مهم برای توسعه‌دهندگان بازی شناخت روند‌های بازار است؛ شناخت این که چه نوع بازی‌هایی در مرحله رشد هستند و چه نوع بازی‌هایی در مرحله افول. یک معیار مناسب برای شناسایی روند‌های روز و برتر، بررسی تعداد خرید روزانه در دسته‌های مختلف بازی است.

دو الگو در تمامی نمودارها قابل مشاهده است. الگوی اول مربوط به رشد ناگهانی تراکنش‌های مالی آذر ماه در نتیجه قطع اینترنت بین‌الملل و روی آوردن کاربران به استفاده از اینترنت داخلی است که موجب افزایش تعداد خرید روزانه در کافه بازار شد. الگوی دوم مربوط به بخش انتهایی نمودار و شیوع ویروس کرونا است که منجر به افزایش میانگین تعداد خرید در بازه کوتاه‌مدت شده است.

در نمودار زیر می‌توانید میانگین تعداد خرید در ۳۰ و ۱۸۰ روز گذشته را در دسته‌های مختلف بازی مشاهده کنید. نمودار میانگین ۳۰ و ۱۸۰ روزه به ترتیب یک دید کوتاه‌مدت و بلندمدت از روند خرید در دسته‌های بازی را نشان می‌دهد. به عنوان یک قانون کلی، در صورتی که میانگین خرید کوتاه‌مدت (۳۰ روزه) بیشتر از میانگین خرید بلندمدت (۱۸۰ روزه) باشد، می‌توان گفت که دسته مورد نظر روند بهتری دارد و می‌توان به رونق و رشد آن امیدوار بود.

با توجه به قانونی که در بالا ذکر شد، سه نوع دسته را می‌توان مشاهده کرد.

• دسته‌های کم‌رونق: در این نوع، میانگین تعداد خرید ۳۰ روزه در بیشتر اوقات کمتر از میانگین تعداد خرید ۱۸۰ روزه بوده و آنچنان مورد اقبال کاربران قرار نگرفته‌ است. دسته‌های کلمات و دانستنی‌ها، ورزشی، ماجرایی و آموزشی از این نوع هستند.
• دسته‌های پر‌رونق: در این نوع، دسته‌های اکشن، تفننی، خانوادگی و استراتژی مورد اقبال خریداران بوده‌اند و میانگین تعداد خرید کوتاه‌مدت آن‌ها نسبت به گذشته در بیشتر اوقات افزایش یافته است.
• دسته‌های خنثی: نوع سوم نیز مربوط به دسته‌های رانندگی، معمایی، شبیه‌سازی و امتیازی است که روند مشخصی ندارند و میانگین تعداد خرید روانه آن‌ها در نوسان است.

مقایسه درآمد بازی‌های جدید با بازی‌های قدیمی

یک معیار مناسب برای تعیین دسته‌های پررقابت با پتانسیل مناسب برای ورود رقبای جدید، توجه به قدرت بازی‌های جدید در افزایش سهم خود از درآمد کل بازار است. در صورتی که در یک دسته، بازی‌های جدید بتوانند پس از ورود به بازار سهم مناسبی از درآمد کل را به تصاحب خود در آورند، می‌توان گفت که در این دسته پتانسیل و کشش بازار خوبی برای ورود و سرمایه‌گذاری وجود دارد.

مقایسه روند تغییر سهم بازی‌های جدید با بازی‌های قدیم از درآمد کل در دسته‌های ماجرایی، معمایی، شبیه‌سازی و استراتژی نشان می‌دهد که بازی‌های جدید توانسته‌اند پس از ورود به بازار، درآمدی برابر و حتی بیشتر نسبت به بازی‌های قدیمی کسب کنند. این اتفاق می‌تواند به دلیل نوآوری و قابلیت‌های جذاب بازی‌های جدید باشد یا به این دلیل باشد که بازی‌های قدیمی در مرحله بلوغ و افول خود بود‌ه‌اند و نتوانسته‌اند با استراتژی‌های مناسب روند صعودی جدیدی را در چرخه عمر خود بازسازی کنند.

فایل ارائه شده در وبینار کافه گیمز ۴ را می‌توانید از لینک زیر دانلود کنید.

چرخه عمر، طول عمر، رشد و روند بازی‌های ایرانی منتشر شده در کافه بازار