با توجه به اینکه محصول ما یک برنامه API است، چگونه می‌توان توسعه دهندگان و برنامه‌نویسان در شرکت‌ها و استارتاپ‌های مختلف را برای استفاده از سرویس‌های API بازاریابی کرد؟ آیا اصلا جذب برنامه‌نویسان به برنامه API با بازاریابی امکان‌پذیر است؟ ویژگی‌های یک برنامه API باید چه باشد تا برنامه نویسان نسبت به آن اقبال نشان دهند؟ در آخرین قسمت سلسله مقالات «API به عنوان محصول» به این سوالات پاسخ داده خواهد شد.
طراحی و پیاده سازی API با در ذهن داشتن کاربران آن
درست است که پیاده‌سازی API ممکن است به شکل‌های مختلفی قابل انجام باشد، اما طراحی خوب API یک اصل اساسی دارد:«آن را ساده، منعطف و قابل قبول بسازید». این اصل زمانی برآورده می‌شود که شما طراحی و پیاده سازی API را با در ذهن داشتن توسعه دهندگان به عنوان کاربران آن انجام دهید.
ایجاد تجربه خوب برای توسعه دهندگان در زمان تعامل با پلتفرم API، مستلزم درک نیازمندی‌ها و همراهی با آن‌هاست. این موضوع شامل ایجاد اعتماد، آموزش، ابزارها و پلتفرم است. در واقع گرچه تجربه توسعه دهنده ممکن است فقط درباره طراحی API به نظر برسد، اما فراتر از این بوده و به عرضه API نیز مرتبط است.
شما ممکن است یک طراحی عالی داشته باشید، اما اگر ثبت نام، تست و یا استفاده از APIتان سخت باشد، شما یک تجربه ناخوشایند را برای برنامه نویس بوجود آورده‌اید. John Musser در سخنرانی خود در کنفرانس OSCON 2012 راهکارهای زیر را برای این موضوع ذکر کرده است:
- روشن کنید که APIتان چه کاری انجام می‌دهد.
- امکان ثبت نام سریع برای استفاده از APIتان ایجاد کنید.
- امکان دسترسی رایگان داشته باشید.
- در خصوص قیمت شفاف باشید.
- مستندسازی مناسبی داشته باشید.
یکی از سنجه‌های کلیدی در خصوص سادگی انطباق توسعه دهندگان با برنامه API، زمان رسیدن به اولین Hello World یا TTFHW است. TTFHW بایستی عامل اصلی ساخت DX در محصول API شما باشد. سنجه مهم دیگر، زمان اولین برنامه سودآور یا TTFPA است که البته واژه «سودآور» به API و استراتژی کسب‌وکار شما بستگی دارد.
ویژگی‌های برنامه توسعه دهندگان
به طور خلاصه برنامه توسعه دهندگان شما بایستی شامل اجزاء زیر باشد:
- پرتال توسعه دهنده: کلیدی‌ترین عنصر برنامه بوده و نقطه ورود برنامه نویس جهت استفاده از APIهای شما است.
- ساخت اجتماع: شرکت کردن در رخدادها و کنفرانس‌ها و ارتباط رودررو با توسعه دهندگان و همچنین حضور فعال در شبکه‌های اجتماعی
- مبلغین (Evangelists): سخنگویان و افراد پیشرو که بین شما و توسعه دهندگان هستند و می‌توانند برنامه APIتان را برای آن‌ها توضیح داده و آن‌ها را به هیجان آورند.
- پذیرندگان اولیه (Early Adopters) : اولین کسانی هستند که APIهای شما را استفاده می کنند. ارتباط با آن‌ها دو مزیت عمده دارد:
- گرفتن بازخوردهای مفید و زودهنگام از آن‌ها
- اگر این گروه پیشگام خوب نتیجه بگیرند، می‌توان موفقیت آن‌ها را به عنوان یک مورد موفق برای عموم توسعه دهندگان مثال زد.
فراتر از بازاریابی توسعه دهندگان
بازاریابی در واقع ارائه محصول درست به مشتری درست و از راه درست است. بازاریابی برای API، که گاهی B2D نیز نام دارد، اغلب در دید برنامه نویسان ناخوشایند به نظر می‌رسد. واقعیت آن است که توسعه دهندگان دوست ندارند بازاریابی شوند. پس در خصوص بازاریابی برنامه API چه باید کرد؟
یک چارچوب خوب برای انجام این کار، تقسیم بندی (Segmentation)، هدف گیری (Targeting) و تثبیت موقعیت (Positioning) است:
تقسیم بندی
مشتری‌های یک تامین کننده API افراد یا شرکت‌هایی هستند که نرم افزار توسعه می‌دهند. لذا مخاطبین APIهای شما ممکن است افراد داخل سازمان خودتان، شرکا و تامین کنندگان، و یا شرکت‌ها یا توسعه دهندگان بیرونی باشند.
حدود ۵۰ میلیون برنامه نویس در سرتاسر دنیا وجود دارد و این بازار وسیع نیازمند تقسیم بندی‌های کوچکتری است که هر کدام ويژگی‌های متفاوتی دارند. شما منابع نامحدودی برای پاسخگویی به نیازهای تمام برنامه نویسان دنیا ندارید. در واقع گاهی اوقات تمرکز بیشتر بر روی یک صد مشتری و ایجاد تجربه‌ای دلپذیر برای آن‌ها، بهتر از ایجاد تجربه‌ای متوسط برای ده هزار نفر است.
برای رسیدن به تقسیم‌بندی مناسب برای برنامه APIتان، می‌توانید فیلترهایی بر روی بازار هدف اعمال نمایید تا دسته‌بندی مورد نظر شما مشخص گردد. با هر بار اعمال یک فیلتر، بررسی کنید که آیا بخش‌های حاصل شده به اندازه کافی بزرگ و برای برنامه شما ارزشمند هستند یا نه. قدم بعدی انتخاب مرتبط‌‌‌‌ترین و ارزشمندترین دسته و هدف گیری آن است. سه دسته فیلتر اصلی عبارتند از:
- تکنیکی (بر اساس تکنولوژی‌ای که استفاده می‌کنند): پلتفرم‌ها، سیستم عامل‌ها، زبان‌های برنامه نویسی یا ابزارها.
- فردی: بر اساس مهارت‌ها، تجارب و پرسونای توسعه دهندگان
- کسب‌وکاری: انواع شرکت‌ها و موسسات، جایگاه آن‌ها در بازار و توان مالی
هدف گیری
هدف گیری فرایند ارزیابی جذابیت هر قسمت از بازار و انتخاب یک یا چند بخش برای ورود است. برای انتخاب مهمترین گروه توسعه دهندگان، نکات زیر را مد نظر قرار دهید:
- گروه انتخاب شده در دسترس باشد: برای مثال اگر شما یک زبان برنامه نویسی و یا یک پشته معماری
خاص را پشتیبانی نمی‌کنید و یا گروه انتخاب شده از لحاظ جغرافیایی در دسترس شما نیستند،هدف قرار دادن این گروه از توسعه دهندگان با مشکل همراه خواهد بود. - گروه انتخاب شده بزرگ باشد: بررسی کنید که تعداد زیادی توسعه دهنده در گروه انتخابی شما قرار بگیرند و فعال و در حال رشد باشند.
- گروه انتخاب شده قابل تشخیص و متمایز باشد: در اینصورت می‌توان تاکتیک‌های مشخصی را برای آن‌ها اتخاذ کرد.
تثبیت موقعیت
در این مرحله بایستی تاکتیک‌های لازم برای بازاریابی گروه هدف را مشخص کنید. کتاب‌های بازاریابی تثبیت موقعیت را به این شکل تعریف می‌کنند: «تنظیم امور جهت این که یک محصول جایگاه روشن، متمایز و مطلوبی را بین محصولات رقیب در ذهن مشتری به خود اختصاص دهد.» اکنون شما شناخت خوبی از پروفایل گروه انتخابی برنامه نویسان دارید و بایستی تاکتیک‌های بازاریابی خود را بکار گرفته و محصول را به آن‌ها عرضه کنید. بکوشید تا مشکلات و نیازمندی‌های گروه هدف را شناسایی کرده و تاکتیک‌ها را بر آن اساس تنظیم کنید. برخی از تاکتیک‌های موثر عبارتند از:
- استفاده از مبلغین
- ارائه پرتال توسعه دهندگان کارآمد
- شرکت در رخدادهای برنامه نویسی (هکاتون‌ها) و پشتیبانی از آن‌ها
- ایجاد فرایندهای مناسب برای پشتیبانی
جذب توسعه دهندگان به APIها
امروزه دیگر طراحی و پیاده سازی API بخش دشوار ماجرا نیست. در واقع اکنون بخش سخت کار، بازاریابی است: جذب توسعه دهندگانی که با کمک APIهای شما بتوانند برای مشتریان‌شان برنامه‌های کاربردی مناسبی تولید کنند. نکته اینجاست که توسعه دهندگان از بازاریابی متنفرند! این نکته‌ای کلیدی است که شما در زمان طرح‌ریزی برنامه جذب توسعه دهندگان باید به آن توجه داشته باشید.
توسعه دهندگان از محصولات یا سرویس‌های شما برای تولید برنامه‌های کاربردی برای مشتریان استفاده می‌کنند. ممکن است شما به این شکل به آن‌ها نگاه نکنید، اما آن‌ها در واقع شرکای شما و توزیع کنندگان ارزش API شما هستند.
لذا اگر توسعه دهندگان ابزارهایی در اختیار داشته باشد که بتوانند وارد برنامه API شما شده و هدف شما نیز موفقیت آن‌ها باشد، به چرایی بازاریابی و هزینه پرداختی بابت استفاده از API پی می‌برند و در نتیجه برنامه API شما موفق عمل خواهد کرد. برای رسیدن به این منظور، بایستی سرویسی قابل اطمینان و مقیاس پذیر به آن‌ها عرضه کنید و ابزارهای لازم جهت تست، گزارش‌گیری، مانیتورینگ، مشاهده صورتحساب و پشتیبانی از API را نیز فراهم نمائید.
ایجاد انگیزه برای توسعه دهندگان
توسعه دهندگان در دنیایی ملموس زندگی می‌کنند. آن‌ها می‌خواهند که برنامه‌هایشان توسط کاربر استفاده شود و از سوی دیگر روش‌های بازایابی سنتی روی آن‌ها جواب نمی‌دهد. لذا برای اینکه یک اجتماع از توسعه دهندگان را جذب برنامه API خود کنید، بایستی برایشان انگیزه ایجاد نمائید:
- آن‌ها تکنولوژی‌های بدون آینده و منسوخ شده را نمی‌پذیرند و به تکنولوژی‌ها و APIهایی متمایل هستند که از آخرین استانداردهای فنی پیروی کنند.
- APIهایی مانند توئیتر به این دلیل موفق بوده‌اند که به توسعه دهندگان کمک کرده‌اند تا یک مشکل بزرگ و جدی را حل کنند، کارایی برنامه‌شان را افزایش دهند و یا سریعتر وارد بازار شوند.
- موفقیت iPhone App Store و Google Play نشان دهنده این واقعیت است که توسعه دهندگان به دنبال ایجاد کسب‌وکار و کسب درآمد هستند.
- توسعه دهندگان دوست دارند که حاصل تلاش‌شان مورد استفاده کاربران نهایی قرار گیرد. آن‌ها علاقه دارند که مشتریان زیادی از محصول‌شان استفاده کنند. آن‌ها می‌خواهند یک توسعه دهنده «سوپراستار» باشند و جایگاه حرفه‌ای آن‌ها وابسته به محصولاتی است که می‌سازند.
بنابراین شما بایستی:
راهکارتان را بخش بندی کنید
درست است که توسعه دهندگان ویژگی‌های مشترکی دارند، اما جمعیت همگنی نیستند. لذا آن‌ها را می‌توان به گروه‌های کوچکتری دسته‌بندی کرد: برای مثال بر اساس نوع برنامه‌ها کاربردی که تولید می‌کنند و یا پلتفرم مورد علاقه‌شان. یک روش دسته بندی دیگر، بر اساس سطح حرفه‌ای بودن آن‌ها است.
مسائل، توانایی‌ها، منابع و نیازمندی‌های هر کدام از سطوح فوق با یکدیگر متفاوت است. بنابراین پیشنهاد می‌شود که به جای جذب همه افراد به APIهای‌تان، در شروع کار بر روی یک گروه مشخص متمرکز شوید تا نتایج بهتری بدست آورید.
از اینفلوئسنر مارکتینگ استفاده کنید
سعی کنید تا بر روی برنامه نویسان پرنفوذ که احترام، اعتماد و تحسین همکارانشان را دارند، تاثیر بگذارید. فاصله زیادی بین کیفیت و بهره‌وری این افراد و توسعه دهندگان متوسط وجود دارد، لذا با کمک آن‌ها می‌توانید به بازخوردهای بهتری از محصول تان دست یابید.
بر اساس جامعه توسعه دهندگان هدف، زمانی را در وبلاگ‌ها و انجمن‌های برنامه نویسی صرف شناسایی رهبران آن جامعه نمائید. با آن‌ها تماس بگیرید، به ملاقات آن‌ها بروید و محصول تان را به آن‌ها معرفی کنید. آن‌ها را درگیر کرده و بازخوردشان را بگیرید. این بازخوردها به بهبود محصول شما کمک زیادی خواهد کرد.
همچنین آن‌ها می‌توانند پشتیبان و اسپانسر خوبی برای شما باشند. آن‌ها ممکن است در وبلاگ‌ها، توئیت‌ها یا در پست‌های انجمن‌های گفتگو APIهای شما را معرفی کرده و مبلّغ ارزش شما باشند. استراتژی درست، گوش دادن به مخاطب است، نه تبلیغ API برای او.
اجازه دهید توسعه دهندگان باعث نفوذ محصول شما در بازار شوند. بسیار از شرکت‌های نرم افزاری بزرگ از این استراتژی به خوبی استفاده نموده و با برگزاری رویدادهایی با حضور توسعه دهندگان و برنامه نویسان برجسته و مشارکت با این افراد، به موفقیت چشمگیری دست پیدا کرده‌اند. همین استراتژی را می‌توان در خصوص سایر افراد تاثیرگذار نیز در پیش گرفت.
جمع بندی پایه؛ و اساس کار، عرضه یک محصول عالی است
به APIتان به عنوان یک محصول بنگرید. برنامه API شما اگر یک محصول عالی نداشته باشد، خوب عمل نمی‌کند. مهم‌تر از همه چیز این که بایستی ارزش واقعی را به توسعه دهنده عرضه نمائید. هزاران API وجود دارد و سوال این است که چرا توسعه دهندگان به جای رفتن به سراغ آن‌ها (محصولات رقبا و یا نوشتن API توسط خودشان) بایستی به سراغ سرویس شما بیایند؟ برای یافتن پاسخ مناسب برای این سوال، اصول کلیدی زیر را به ذهن بسپارید:
- طراحی را با نگاه بیرون به درون انجام دهید. همه چیز را از نگاه توسعه دهندگان و برنامه نویسان ببینید. طراحی API شما باید مانند یک کتاب خوانا باشد و توسعه دهندگان بتوانند بدون غرق شدن در مستندات، به راحتی از آن استفاده کنند.
- دسترسی توسعه دهندگان به API شما باید ساده و سریع باشد. آن‌ها باید به راحتی بتوانند فرایند ثبت نام را انجام داده و به مستندات، SDKها و نمونه کدهای شما دسترسی داشته باشند. بخشی از سرویس‌ها را رایگان عرضه کنید و در خصوص سیاست‌های محدودسازی نرخ استفاده (API Rate Limiting) و نحوه قیمت‌گذاری شفاف عمل کنید.
- همیشه در دسترس مشتری باشید. پشتیبانی یک نکته بسیار حیاتی است. هر توسعه دهنده‌ای ممکن است سوالات فنی و کسب‌وکاری داشته باشد و شما بایستی به سرعت به آن‌ها پاسخ دهید. توجه کنید که API یک دارایی دیجیتال است که باید تمام ۳۶۵ روز سال و به صورت ۲۴ ساعته از آن پشتیبانی داشته باشید.
به امید موفقیت برای برنامه API شما
پایان
این سری مقالات برگرفته از کتاب «API به عنوان یک محصول» نوشته حامد شیدائیان است.
«معرفی API «API به عنوان محصول – بخش اول
«به کارگیری API به عنوان محصول» API به عنوان محصول – بخش دوم
