تسلا: تعبیر رویای ادیسون

تسلا به عنوان یکی پیشروهای صنعت خودروسازی برقی شناخته می‌شود که توانسته در مدت کم‌تر از ۲۰ سال به یکی از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین بازیگران این صنعت تبدیل شود. اما نکته جالب درباره تسلا این هست که این شرکت اولین خودروهای برقی را تولید نکرده و حتی بزرگ‌ترین تولیدکننده در این صنعت نیز نیست. اما تسلا با روشی متفاوت شروع به تولید خودروهای برقی کرد و باعث شد تا از بزرگ‌ترین رقبای خود هم جلوتر باشد. اما راز بزرگ تسلا چیست و چگونه توانسته خودش را همیشه در مقام اول نگه دارد؟

 قرن ۱۹: زمانی برای رقابت

داستان تولید اولین خودروهای برقی به اواسط قرن ۱۹ بازمی‌گردد. در آن دوره مدل‌های بسیاری طراحی شده اما هیچ کدام از آن‌ها به بهره‌برداری یا تولید نرسیدند. اولین مدلی که قابلیت استفاده و رانندگی را داشت، در سال ۱۸۸۱ ساخته شد که سه چرخ داشت. در حدود ۷ سال بعد، آندریاس فلوکن، مهندس آلمانی، مدلی را طراحی و تولید کرد که شتابش به ۱۰۰ کیلومتر در ساعت می‌رسید. در اواخر قرن نوزدهم، خودروهای الکتریکی مطمئن‌ترین وسایل حمل‌ونقل بودند؛ زیرا راحتی و توانایی‌هایی داشتند که خودروهای سوخت فسیلی نداشتند. برای مثال خودروهای برقی لرزش و صدای کمتری داشتند و بوی نامطبوع خودروهای سوخت فسیلی را هم نمی‌دادند؛ اما محدودیت‌هایی هم وجود داشت که رقابت بین این دو مدل خودرو را حفظ می‌کرد؛ مثلاً خودروهای برقی به خاطر ظرفیت پایین باتری‌ها مسافت کمتری را نسبت به خودروهای سوخت فسیلی طی ‌می‌کردند. 

تحول فورد؛ پایان یک رویا

در آغاز قرن بیستم حدود ۳۰ هزار خودروی الکتریکی وجود داشت. توماس ادیسون نیز از کسانی بود که روی باتری‌های قابل شارژ برای خودرو کار می‌کرد، اما اختراع او از لحاظ زمان ارائه با بداقبالی مواجه شد. تنها یک سال پس از تکمیل باتری ادیسون و ۲ سال قبل از آنکه او آماده تولید انبوه باتری شود، هنری فورد تحول تازه‌ای را در صنعت خودروهای سوخت فسیلی آغاز کرد. فورد با معرفی خودرو بنزینی «مدل تی» که ارزان‌قیمت، باکیفیت و با هزینه پایین تعمیر و نگهداری بود، در سال ۱۹۰۸ مسیر جدیدی را شروع کرد. «مدل تی» توجه عموم آمریکایی‌ها را به خود جلب کرد، آمریکا را به تصرف خود درآورد و از عصر موتور‌های احتراق داخلی رونمایی کرد. پیشرفت موتورهای بنزینی درون‌سوز باعث شد هزینه استفاده از خودروهای بنزینی بسیار پایین بیاید همچنین توانایی، سرعت و مسافت طی‌شده آن‌ها نیز افزایش یابد. این مسئله باعث شد خودروهای الکتریکی دیگر نتوانند در بازار حمل‌ونقل حرفی برای گفتن داشته باشند.

نفت، کربن‌دی‌اکسید و امیدی دوباره

شاید بتوان گفت مشکل آلودگی مهم‌ترین نکته در رستاخیز خودروهای برقی در دهه ۶۰ و ۶۰ میلادی بود. در سال ۱۹۷۰ قانون هوای پاک در ایالات متحده به تصویب رسید که ضرب‌الاجلی برای ایالت‌ها تعیین می‌کرد تا وضعیت هوای مناطق خود را بهبود دهند. همچنین تحریم کشورهای غربی از سوی اوپک در سال ۱۹۷۳ که منجر به انفجار بهای نفت و بنزین شد، دلیل دیگری بر خیزش مجدد توجهات به سمت خودروهای الکتریکی بود. در سال ۱۹۷۶ کنگره آمریکا قانونی را تصویب کرد که به مؤسسات و بنگاه‌ها اجازه حمایت از تحقیق و توسعه در حوزه تولید خودروهای برقی را می داد. شرکت‌های مختلفی مثل بی‌ام‌و(BMW)، سبرینگ ونگارد (Sebring-Vanguard)، ال کار (El Car) روی مدل‌های مختلفی از این خودروها کار کردند؛ اما سرعت پایین، مسافت طی شده کم و البته طراحی بد از جمله دلایل اصلی عدم اقبال عمومی به این خودروها بود که این شرایط تا سال ۱۹۸۰ ادامه داشت. 

تلاش جنرال موتورز: موفق ولی ناتمام

در دهه ۹۰ میلادی بار دیگر خودروسازان با مشوق‌های مختلف دولتی مثل کاهش مالیات و اهدای وام، تشویق به سرمایه‌گذاری روی خودروهای برقی شدند. در این دوره خودروی برقی جنرال موتورز با نام EV 1 تبدیل به یکی از محبوب‌ترین نمونه‌ها شد. جنرال موتورز به صورت محدود ۱۱۱۷ نمونه از این خودرو تولید کرد، اما آن را عرضه عمومی نکرد و فقط در ایالات کالیفرنیا، آریزونا و جورجیا در اختیار علاقه‌مندان آن هم به صورت اجاره قرار گرفت. EV1 تبدیل به مدلی محبوب شد، اما جنرال موتورز با توجه به هزینه‌های بالای تولید و ریسک‌های فراوان این پروژه برنامه بیشتری برای تولید انبوه آن نداشت و این خودرو را بیشتر جهت تست و معرفی طراحی کرد. بنابراین با اتمام دوره اجاره‌نامه همه خودروهای EV 1 را فراخوانی کرد. در نهایت همه آن‌ها نابود شدند، به جز ۴۰ مورد که در اختیار موزه‌ها قرار گرفت.

هیبریدی؛ جانشین مناسب برقی

بزرگ‌ترین مشکل تولید خودروهای برقی گران بودن خط تولید، کم بودن مسافت طی شده و سرعت پایین این مدل‌ها بود. به همین دلیل تا سال ۲۰۰۰ با مدل‌های تولیدی مانند فورد و تویوتا و … تولید انبوه خودروهای برقی غیر قابل انجام به نظر می‌رسید. بیشتر تولیدکنندگان توجیهی برای تولید این نوع از خودروها نمی‌دیدند و با توجه به فرهنگ استفاده از خودروهای سوخت‌ فسیلی اقبال به سمت خودروهای کم‌مصرف و هیبریدی(Hybrid) رفت. این ایده نیز مورد استقبال بزرگان صنایع خودروسازی و شرکت‌های بزرگ نفتی قرار گرفت و تبدیل به مدل جایگزین برای خودروهای برقی شد.

نوآوری ساده: باتری لپ تاپ در ماشین اسپرت

با تصور غیر قابل انجام بودن ایده تولید خودروهای برقی در آن زمان، دو مهندس به نام‌های مارتین ابرهارد (Martin Eberhard) و مارک تارپنینگ (Marc Tarpening) ایده تازه‌ای را برای تولید خودروهای برقی مطرح کردند. مارتین و مارک مهندس کامپیوتر بودند و هیچ تجربه‌ای درصنعت خودروسازی نداشتند، اما توانستند باتری‌ را که ادیسون نتوانست را تولید کنند. چگونه؟ مارتین و مارک تجربه موفقی در تولید کتابخوان الکترونیکی (e-Book Reader) داشتند و این تجربه به آن‌ها کمک کرد تا به فکر استفاده از همان باتری‌ها (لیتیومی) درو خودروهای برقی بیفتند. اتفاقاً در همان سال‌ها تولید این باتری‌ها با هزینه کمتری نسبت به قبل  انجام می‌شد. مارتین و مارک باتری‌هایی که در کتابخوان الکترونیکی استفاده کرده بودند را برای خودروی برقی بازطراحی کردند و به  فناوری تولید باتری جدیدی دست پیدا کردند که امروزه پایه و اساس تولید باتری خودروهای برقی است.

تسلا: خاص، لوکس، راهگشا

مارک و مارتین در سال ۲۰۰۳ شرکت تسلا را راه انداختند و مدتی بعد در سال ۲۰۰۴ ایلان ماسک به عنوان سرمایه‌گذار و ناظر فنی به تیم تسلا اضافه شد. تسلا بر خلاف سایر خودروسازان استراتژی متفاوتی را برای تولید خودروهای برقی پیش گرفت. آن‌ها به جای تولید انبوه به فکر تولید مدلی افتادند که خاص بود و قشر خاصی از جامعه را هدف می‌گرفت. نتیجه تحقیقات آن‌ها تولید یک خودروی لوکس اسپرت به نام رودستر (Roadster) شد. رودستر با یک بار شارژ ۳۵۵ کیلومتر را طی می‌کرد که نسبت به EV1، بهترین خودروی برقی قبل از رودستر، ۱۰۰ کیلومتر بیشتر بود. صفر تا صد خودرو ۳/۷ ثانیه بود که با فراری و مک‌لارن قابل رقابت بود. رودستر در سال ۲۰۰۶ روانه بازار شد و تسلا را به عنوان یک خودروساز موفق در زمینه تولید خودروی تمام‌برقی و اسپرت به دنیا معرفی کرد. این خودرو جایزه گلوبال گرین (Global Green) را در سال ۲۰۰۶ برای طراحی خودرو همسو با محیط زیست به دست آورد. اما محصول اولیه تسلا بیشتر در جهت فرهنگ‌سازی به جهان معرفی شد و مقاصد اقتصادی پشت آن نبود. 

مسیر سینوسی، ولی رو به جلو

با معرفی موفق رودستر شرکت‌های زیادی مثل گوگل (Google) اعلام آمادگی برای سرمایه‌گذاری در تسلا کردند و شرکت در مسیر رشد قرار گرفت. اما رشد شرکت به معنای فروش بیشتر محصولات نبود؛ چراکه چالش‌های مختلفی داشت که بزرگ‌ترین آن‌ها عدم علاقه مردم  به علت سابقه ناموفق استفاده از خودروهای برقی بود. در کنار این مشکلات شرکت با بحران مالی بزرگ آمریکا در سال ۲۰۰۸ مواجه شد که منجر به تغییرات گسترده در شرکت گردید. ایلان ماسک برای تسلا اهداف بزرگی داشت و به آینده شرکت بسیار امیدوار بود. برای همین از سرمایه شخصی خودش در شرکت سرمایه‌گذاری کرد که  مجموع سرمایه‌گذاری او در تسلا را به ب۷۰ میلیون دلار رساند. همچنین تسلا در سال ۲۰۰۹ به همراه فورد (Ford) و نیسان (Nissan) وامی را از دولت وقت قرض گرفت و با شروع سوددهی شرکت تا ۴ سال بعد آن وام را به طور کامل به دولت پس داد. بر خلاف فورد و جنرال موتورز که تا به امروز نتوانستند انجام دهند.

پیشرفت و گسترش: مدل جدید و عرضه اولیه سهام

با شروع تولید مدل رودستر، تسلا چند ماه بعد خبر از مدل جدید خود به نام تسلا اس (Tesla S) می‌دهد و متخصصان جدیدی برای بهبود و ارتقا خودروهای برقی خود استخدام می‌کند. تسلا اس نسبت به مدل پیشین باتری بهتر و شتاب بالاتری داشت و توانست تسلا را در مسیر یک  خودروساز قرار دهد. به نظر کارشناسان آن دوره، تسلا یک تو خودروساز تلقی نمی‌شد و از تسلا به عنوان یک شرکت فناوری‌محور یاد می‌کردند. تقاضا برای خودروهای تسلا همیشه بالا بود، ولی کماکان مشکلات بسیار جدی در زمینه زیرساخت داشت و هزینه رشد شرکت بالا بود. شرکت تسلا در سال ۲۰۱۰ برای رشد بیشتر و بهتر، تصمیم به عرضه اولیه سهام  خود در بازار سرمایه نیویورک می‌گیرد و بعد از ۵۴ سال اولین شرکت خودروساز تماماً آمریکایی بعد از فورد می‌شود که وارد بازار سرمایه شد. 

 تاکتیک رشد تسلا: پمپ برق مجانی

تسلا به عنوان پیشگام این صنعت خیلی زود توانست حمایت‌های دولتی در این زمینه را به دست بیاورد و خود را در تمامی قسمت‌ها گسترش دهد. یکی از علل موفقیت تسلا در زمینه تولید خودروی برقی، دید صحیح شرکت در صنعت خودروسازی برقی بوده است. برای مثال یکی ازبزرگ‌ترین موانع تولید انبوه خودروی برقی نحوه شارژ خودرو و تمام نشدن شارژ باتری در میانه مسیر بود. تسلا برای حل این مشکل جایگاه‌های شارژی به نام سوپرشارژر (SuperChargers) را در سرتاسر آمریکا برای خودروهای خود در نظر گرفت. این ایده تسلا به گفته کارشناسان در آینده حکم پمپ بنزین را برای خودروهای برقی خواهد داشت و اگر خودرو شما تسلا باشد، هزینه سوخت‌تان مجانی است. همچنین این شرکت به کمک جایگاه‌های شارژ خود می‌تواند جریان درآمدی جدیدی را ایجاد کند؛ یعنی شرکت‌های خودروساز دیگر که به تازگی وارد این بازار شده‌اند، از جایگاه‌های شارژ تسلا استفاده کنند. در این صورت تسلا این توانایی را خواهد داشت که قوانین این صنعت را به خصوص در حوزه تولید باتری تدوین کرده و به عنوان پیشرو در این صنعت مطرح شود.

 مشکلات بیشتر، راهکارهای بهتر

مدل اس (Tesla S) تسلا قرار بود با هدف تولید انبوه وارد بازار شود، ولی اولین سری از مدل اس تقریباً شرکت را به ورشکستگی رساند. در سال ۲۰۱۳ ایلان ماسک که به سمت مدیرعاملی نیز رسیده بود، نزدیک بود تسلا را به گوگل (Google) بفروشد. خط تولید و خودروهای تولیدی مشکل داشتند و شرکت هم تنها به اندازه ۲ هفته پول نقد داشت. اما ایلان ماسک بار دیگر با بازبینی و بازنگری مشکلات تیم شرکت را از بحران نابودی کامل نجات دهد. او در آن زمان به کارمندانش گفته بود:

اگر این خودروها را تحویل ندهیم، نابود خواهیم شد. برایم مهم نیست که چه کاری انجام می دهید، کار جدید شما تحویل خودرو است.

مدل جدید فروش و خدمات: بازی برد-برد

تسلا برخلاف خودروسازهای دیگر از نمایندگی‌های فروش برای فروش خودروهای خود استفاده نمی‌کرد و خود به صورت مستقیم محصولات را به فروش می‌رساند. در این حالت قیمت تمام شده خودرو برای مشتریان کمتر خواهد بود و همچنین سود بیشتری نصیب تسلا خواهد شد. البته امکان فروش از طریق اینترنت و شخصی‌سازی خودرو در سایت تسلا نیز از ویژگی‌های جالب تسلا است. تسلا همچنین سیستم تعمیرات از راه دور و تعمیر در منازل را راه اندازی کرد. ایلان معتقد بود ارتباط مستقیم با مشتری و شنیدن نظرات آن‌ها بهترین کمک برای بهبود کار تسلا خواهد بود. تمامی این نکات به تسلا کمک کرد تا مدل‌های بعدی سری اس را بهتر کرده و روانه بازار کند.

چرا خودروهای تسلا

خودروهای تسلا امنیت بالا و هزینه تعمیرات کمتری دارند، چون تجهیزات پیچیده مکانیکی ندارند. این خودروها در هنگام تصادف یکی از امن‌ترین‌ها هستند؛ چراکه با حذف موتور از جلوی خودرو و داشتن یک بدنه قوی، یکی از مقاوم‌ترین خودروها در برابر تصادف هست. در یکی از آزمایش‌های تصادف، دیوار آزمایش هم به همراه خودرو آسیب دید. این خودروها کم‌صدا بوده و یکی از پرشتاب‌ترین خودروها به حساب می‌آیند. به عنوان مثال ۰ تا ۱۰۰ خودروی مدل اس در حدود ۳ ثانیه بوده و با هر بار شارژ (حدود ۲ ساعت) می‌تواند مسیر ۳۰۶ تا ۳۴۴ کیلومتر را طی کنند. 

توسعه عمودی: گیگاکارخانه

از حدود سال ۲۰۱۲ تسلا با شرکت‌های بنز (Mercedes Benz) و تویوتا (Toyota) روی مدل‌های مختلفی از خودروها و موتورهای برقی کار کرد اما نتیجه‌ای برای هیچ‌کدام از شرکت‌ها نداشت و تسلا متوجه شد اگر قرار باشد به تولید انبوه برسد نیاز به تمامی منابع باتری لیتیومی در جهان دارد. به همین دلیل در سال  ۲۰۱۴ با همراهی و سرمایه‌گذاری پاناسونیک (Panasonic) به طرح‌ریزی و ساخت کارخانه‌ای پرداخت که بعدها به نام گیگافکتوری (Gigafactory) معروف شد. هدف اصلی این کارخانه‌ها تولید باتری‌های مخصوص خودروهای برقی تسلا است. ٪۳۰ از این کارخانه تا سال ۲۰۲۰ به بهره‌برداری رسیده که بزرگ‌ترین کارخانه تولید باتری در جهان است. کارخانه گیگافکتوری بزرگ‌ترین کارخانه انرژی پاک در دنیاست، به طوری که تمامی انرژی مورد نیاز کارخانه با انرژی خورشیدی تأمین شده و شرکت هیچگونه گاز مضری مثل کربن‌دی‌اکسید تولید نمی‌کند. این کارخانه شبانه‌روز کار می‌کند و تقریباً در هر ساعت، ۲ باتری ماشین تولید می‌کند. این کارخانه قراراست به صورت تمام‌خودکار اداره شود و تنها مهندسان به عنوان ناظر در آن حضور داشته باشند. به گفته ایلان ماسک ۱۰۰ کارخانه گیگافکتوری می‌تواند انرژی مورد نیاز کل دنیا را تأمین کند. تا به امروز تسلا پنج گیگافکتوری را در سرتاسر دنیا افتتاح کرده است.

توسعه پایدار تسلا

همانطور که گفته شد، تسلا شاید کار خود را با تولید خودرو‌های برقی شروع کرد ولی هیچ‌گاه هدف اصلی تسلا تولید یک محصول نبوده است. این شرکت نگاهی کلان به صنعت خودرو برقی و انرژی پایدار دارد. در همین راستا تسلا روی مدل خودران تسلا (Autopilot) از سال ۲۰۱۳ در ابتدا به عنوان یک ویژگی اضافی برای خودروهای اسپرت و در نگاه بالاتر به عنوان یک راه‌حل برای صنعت حمل‌و‌نقل پرداخت. همچنین تسلا در این صنعت طرح‌هایی برای تولید وانت‌های برقی به نام تسلا سایبرتراک (Tesla Cybertruck)، تریلی‌هایی به نام تسلا سمی (Tesla Semi) و موتور چهارچرخ‌های تسلا به نام تسلا سایبرکواد (Tesla Cyberquad)  در نظر گرفته است. تسلا امروزه به صرفه‌ترین و بهترین باتری‌ها را برای خودروهای برقی تولید می‌کند و تولید باتری خود را فقط به خودرو محدود نکرده و فعالیت‌های خود را به سطوح بالاتری از تأمین انرژی منازل و نیروگاه‌ها برده است.

آیا تسلا سودده است؟

هدف تسلا به عنوان یکی از پیشگامان صنعت خودروی برقی‌ترسیم آینده این صنعت است. ولی به عنوان پیشرو و نوآور هزینه بالایی را برای ترویج فرهنگ استفاده و تولید خودروی برقی  پرداخته و در قسمت‌هایی از صنعت خودروسازی برقی سرمایه‌گذاری می‌کند که هزینه‌های تحقیقاتی بالایی دارد. همچنین ورود به حوزه‌‌های جدیدی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، هزینه تحقیق و توسعه بالایی را می‌طلبد تا فناوری‌‌های جدید و نو به بازار عرضه شود. به همین دلایل سوددهی این شرکت بالا نیست؛ ولی در برابر رقبای مشابه خود ارزش بالاتری دارد و به عقیده اکثر کارشناسان و سهامداران ارزشمندی تسلا به دلیل آینده درخشانش در صنعت خودروسازی برقی و از آن بالاتر انرژی‌های پایدار است

آینده تسلا و صنعت خودرو برقی

همانطور که در زمانی ایده داشتن تلفنی تماما هوشمند، غیرقابل باور به نظر می‌رسید اما آیفون باورها را تغییر داد. تسلا به دنیا نشان داد که خودروهای برقی می‌توانند وجود داشته باشند و حتی با مدل‌های سنتی هم رقابت کنند. امروزه با توجه به اهمیت محیط زیست برای کشورها، استفاده از انرژی پایدار و پاک در حمل‌و‌نقل دوباره به یک هدف مهم تبدیل شده و شرکت‌های بسیاری همچون بنز، بی‌ام‌و، پورشه (Porche)، تویوتا، فولکس واگن (Volks Wagon) به دنبال تولید این مدل خودروها رفته‌اند. حتی غول‌های دیگر بزرگ تکنولوژی نیز مثل اپل و گوگل در حال ورود به این صنعت هستند. بسیاری معتقد هستند که تسلا برای تولید انبوه خودروهای برقی باید با یک شرکت‌ خودروسازی همکاری کند یا یک شرکت خودروسازی را تصاحب کند. در این که آینده برای این مدل خودروها خواهد بود شکی نیست، اما پاسخ به این سوال که تسلا در کدام یک از بخش‌های این صنعت موفق خواهد شد، کمی پیچیده است و باید اندکی برای آن صبر کنیم.

---

از پادرو سپاسگزاریم که مجموعه تکراسا را در تهیه این مقاله همراهی کردند. پادرو سامانه‌ای برای دسترسی به شرکت‌های پستی و پیک موتوری است و به فروشگاه‌های آنلاین و اینستاگرامی کمک می‌کند تا با توجه به زمان و بودجه‌‌ای که دارند، مناسب‌ترین شرکت و روش برای ارسال مرسولات خود را انتخاب کنند و از طریق آن بسته‌های خود را به دست مشتریان برسانند. پادرو در واقع یک دستیار هوشمند برای برای مدیریت ارسال سفارش‌ها است.

---

نویسنده: محمد فراز صالحی و رضا بهلولی

---

منابع: