گوگل با سهم ۸۰٪ میزان جست‌وجوی اینترنتی در دنیا، بزرگ‌ترین موتور جست‌وجوی جهان است. در ایران هم روزانه بیش از ۱۳۶ میلیون بار جست‌وجو در گوگل انجام می‌گیرد. این اعداد نشان می‌دهد که موتور جست‌وجوی گوگل یکی از مهم‌ترین بسترها برای جذب ترافیک و مشتری است. بنابراین، بسیاری از کسب‌وکارها در تلاش‌اند تا سایت خود را به جایگاه خوبی در جست‌وجوهای گوگل برسانند تا بازدید بیشتری کسب کنند. این تلاش به اصطلاح سئو (SEO) نامیده می‌شود که به معنای بهینه‌سازی سایت برای موتورهای جست‌وجو است.
گوگل برای سنجش سایت‌ها و رتبه‌بندی آن‌ها از الگوریتم‌های زیادی استفاده می‌کند. جزئیات نحوه کار کردن الگوریتم گوگل کاملاً مخفی است. با این حال، ما می‌توانیم اطلاعات زیادی درباره معیارهای سنجش و قضاوت گوگل درباره کیفیت سایت‌ها به دست آوریم. گوگل تعداد زیادی ابزار رایگان به ما پیشنهاد می‌کند که برای کمک به ما در سئو طراحی شده‌اند. یکی از این ابزارها گوگل لایت‌هاوس (Google Lighthouse) است.
در این مقاله قصد داریم تا با استفاده از گزارش مجموعه سئولب در سال ۱۴۰۰ از ارزیابی عمکلرد ۱۰۰۰ سایت برتر ایرانی، دو معیار سرعت بالا آمدن و تجربه کاربری آن‌ها را بر اساس شاخص‌های گوگل لایت‌هاوس بررسی کرده و با سایت‌های مشابه خارجی مقایسه کنیم.
مجموعه سئولب به عنوان یک کانون آموزش سئو برای متخصصان و طرفداران سئو در فروردین ماه ۱۳۹۸ شکل گرفت. سئولب در واقع یک آزمایشگاه سئو است که علاوه بر آموزش به علاقه‌مندان حوزه دیجیتال مارکتینگ، سعی دارد تا به پرورش نیروهای متخصص در سطوح مختلف بپردازد.
گوگل لایت‌هاوس چیست؟
گوگل لایت‌هاوس ابزاری رایگان است که امکان ارزیابی عملکرد هر سایتی را به شما می‌دهد. این ارزیابی شامل شاخص‌هایی است که نشان‌دهنده عملکرد فنی سایت مانند سرعت بالا آمدن و تجربه کاربر در آن است. در لایت‌هاوس فقط با چند کلیک می‌توانید اطلاعات دقیق سایت را به دست آورید تا بهتر بتوانید درباره بهبود عملکرد وب‌سایت خود برنامه‌ریزی کنید.
در ادامه هر کدام از شاخص‌هایی که گوگل لایت‌هاوس با آن یک سایت را ارزیابی می‌کند، معرفی می‌کنیم. تمامی این شاخص‌ها در تجربه کاربری و سرعت بالا آمدن سایت مهم هستند.
زمان تعامل (TTI)
زمان تعامل یا Time To Interactive که به اختصار TTI نوشته می‌شود، نشان‌دهنده میزان زمانی است که طول می‌کشد تا سایت برای کاربر کاملاً قابل تعامل شود. به طور مثال ظاهر سایت برای کاربر کاملاً قابل نمایش شده، اما او اگر روی یک گزینه در سایت کلیک کند، تعامل به درستی انجام نمی‌گیرد و کاربر را به هدف مدنظرش نمی‌رساند. این ویژگی از این جهت مهم است که برخی به خاطر بهبود ظاهر سایت، تعامل کاربر با سایت را ضعیف می‌کنند.
نمایش اولین محتوای بصری (FCP)
نمایش اولین محتوای بصری (First Contentful Paint)، مدت زمان نمایش اولین محتوا مانند عکس، فیلم، متن و … به کاربر در سایت را اندازه می‌گیرد. هنگام بالا آمدن یک سایت، اولین چیزی که معمولاً نمایش داده می‌شود، بک‌گراند صفحه است که ممکن است سفید یا هر رنگ دیگری باشد. به این مرحله به اصطلاح First Paint گفته می‌شود. پس از آن سایر محتواها نیز نمایش داده می‌شوند و در مرحله نهایی تمامی صفحه لود می‌شود.
شاخص سرعت (SI)
شاخص سرعت یا Speed Index که به اختصار به آن SI گفته می‌شود، بیانگر مدت زمان تکمیل شدن صفحه ابتدایی سایت است. اگر بخواهیم بیشتر به این موضوع بپردازیم، باید ابتدا Above the fold را تعریف کنیم. Above the fold به اولین صفحه نمایش داده شده در مرورگر کاربر بدون آنکه صفحه را اسکرول کند، گفته می‌شود. SI، سرعت تکمیل شدن این قسمت از سایت را اندازه‌گیری می‌کند.
کل زمان انسداد (TBT)
کل زمان انسداد یا Total Blocking Time که به اختصار TBT نامیده می‌شود. از زمان نمایش اولین محتوای بصری به کاربر تا زمانی که سایت به صورت کامل بالا بیاید و برای کاربر قابل تعامل باشد، سایت وظایفی را انجام می‌دهد. منظور از وظیفه، تمامی کارهایی است که پشت پرده سایت مانند تجزیه فایل‌های HTML، اجرای فایل‌های جاوا اسکریپت و … انجام می‌شوند. اگر زمان انجام هر کدام از این وظایف بیش از ۵۰ میلی‌ثانیه طول بکشد، به اصطلاح آن وظیفه بلاک شده است. اگر مدت زمانی که تمامی این وظایف بلاک شده به درستی انجام شوند را با هم جمع کنیم، کل زمان انسداد به دست می‌آید.
نمایش بزرگ‌ترین عنصر محتوای صفحه (LCP)
نمایش بزرگ‌ترین عنصر محتوای صفحه یا Largest Contentful Paint که به اختصار LCP نوشته می‌شود، مدت زمان نمایش کامل بزرگ‌ترین عکس یا متن در صفحه سایت را اندازه می‌گیرد.
زمان تثبیت محتوای صفحه (CLS)
Cumulative Layout Shift یا به اختصار CLS، نشان می‌دهد که چه قدر زمان می‌برد تا محتوای درون صفحه سایت ثابت شود و میزان پایدار بودن محتوای بصری چقدر است.
بررسی شاخص‌های کلیدی گوگل لایت‌هاوس در سایت‌های ایرانی
در جدول زیر، مقدار زمان مناسب برای شاخص‌های کلیدی گوگل لایت‌هاوس را که در بخش قبل بررسی کردیم و نتایج بررسی مجموعه سئولب از ۱۰۰۰ سایت برتر ایرانی را آورده‌ایم.
همان طور که در جدول می‌بینید، سایت‌های برتر ایرانی عملکرد خوبی در شاخص‌های لایت‌هاوس و در نتیجه در ارائه سرعت و تجربه خوب به کاربر سایت ندارند. ضعیف‌ترین شاخص‌ها به ترتیب مربوط به SI ،TTI و LCP می‌شوند. به طور مثال، کاربر در این سایت‌ها باید به طور متوسط ۱۱/۹ ثانیه صبر کند تا سایت کاملاً قابل تعامل شود و این موضوع تأثیر بسیار بدی در تجربه کاربر دارد.
دلایل این نتایج نامناسب سایت‌های ایرانی می‌تواند عدم اهمیت آن‌ها به تجربه کاربر از سرعت سایت، اضافه کردن افزونه‌های بیش از حد و بارگذاری منابع سنگین مانند تصاویر بسیار زیاد یا ویدیوهایی با کیفیت بالا باشد. بهبود شاخص‌های گوگل لایت‌هاوس علاوه بر بهتر کردن سرعت بارگذاری سایت و تجربه کاربری، سئوی سایت شما را بهتر خواهد کرد و موجب بیشتر دیده شدن برند و سایت شما خواهد شد.
بررسی ۱۰ سایت پرمخاطب ایرانی
در گزارش سال ۱۴۰۰ مجموعه سئولب، ۱۰ سایت پرمخاطب ایرانی را مورد بررسی قرار داده است. در این نمودار شاخصی با نام TTFB آمده که مخفف Time To First Byte است که زمان رسیدن به اولین بایت گفته می‌شود. TTFB معیاری است که مدت زمان پاسخگویی یک وب سرور (Web server) یا دیگر منابع شبکه را اندازه‌گیری می‌کند. همان طور که مشاهده می‌شود این شاخص در سایت‌های بررسی شده اختلاف چندانی با یکدیگر ندارند و این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده استفاده این سایت‌ها از وب سرور‌های مشابه باشد. بنابراین شاید بتوان نتیجه گرفت که علی‌رغم زیرساخت‌های پایه‌ای مشابه این سایت‌ها، مشکلات برنامه‌نویسی و فنی داخلی سایت‌ها سبب شده است که شاخص‌های دیگر آن‌ها با یکدیگر متفاوت باشد.
در این بررسی، نوبیتکس که رتبه الکسای ۲۵ در ایران را در اختیار دارد، بهترین عملکرد را داشته است. نوبیتکس اولین بازار خریدوفروش ارزهای دیجیتال در ایران است. بدترین عملکرد این سایت‌ها مربوط به سایت خرید اینترنتی باسلام است که از لحاظ شاخص‌های TTI، LCP و FCP در جایگاه نامناسبی قرار دارد. تنها در شاخص TTFB نزدیک به سایر سایت‌ها است.
فیلیمو و آپارات هر دو مربوط به مجموعه صبا ایده هستند و همان طور که مشاهده می‌شود، چندان تفاوتی با هم ندارند. اما شاخص LCP در آن‌ها بدترین وضعیت را دارد که می‌تواند ناشی از بارگذاری تعداد زیادی عکس و فیلم باکیفیت در آن‌ها باشد.
دو سایت علی‌بابا و دیجی‌کالا که برترین سایت‌های رزرو بلیط و خرید اینترنتی هستند، از لحاظ شاخص‌های TTI و LCP وضعیت خوبی ندارند. بنابراین برخلاف نگاه مثبتی که ممکن است افراد غیرمتخصص به این سایت‌ها داشته باشند، این دو سایت اصلاً تجربه کاربری خوبی را ارائه نمی‌دهند.
یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث شده دو سایت خرید اینترنتی باسلام و دیجی‌کالا از لحاظ شاخص‌های لایت‌هاوس در وضعیت خوبی نباشند، مربوط به استفاده گسترده آن‌ها از ابزار تبلیغات و پرداخت و عدم توجه به زیرساخت‌های فنی سایت است.
مقایسه تجربه کاربری و سرعت سایت در ۱۳ حوزه آنلاین ایران
در گزارش سال ۱۴۰۰ مجموعه سئولب، سایت‌های ایرانی به ۱۳ گروه مختلف دسته‌بندی شده‌اند. در نمودار زیر محور افقی بیانگر سرعت بالا آمدن یا لود (Load) سایت و محور عمودی بیانگر شاخص TTI است که نقشی اساسی در تجربه کاربری سایت دارد.
در بین حوزه‌های مختلف، بهترین سایت‌ها مربوط به استخدام و بدترین آن‌ها خدمات حقوقی است. احتمالاً یکی از دلایل بهتر بودن سایت‌های استخدام ترافیک بالای آن‌ها از سمت جست‌وجوی گوگل است. بنابراین آن‌ها روی مشکلات فنی سایت خود کار کرده و تجربه کاربری و سرعت لود بهتری دارند؛ گرچه حوزه «طراحی و مدیریت سایت» از آن‌ها سرعت لود مناسب‌تری دارد.
علت بدتر بودن حوزه خدمات حقوقی می‌تواند به عدم تمایل استفاده فعالین این حوزه از خدمات دادن به صورت آنلاین مربوط باشد. در کنار حوزه خدمات حقوقی، رزرو محل اقامت و فروشگاه اینترنتی در بدترین جایگاه قرار دارند که با نتایج به دست آمده از بررسی دو سایت علی‌بابا و دیجی‌کالا در قسمت قبل تطابق دارد.
حوزه تماشای آنلاین با اینکه تجربه کاربری مناسبی دارد، اما سرعت لود آن بالاست که علت آن وجود محتواهای تصویری سنگین در این وب‌سایت‌هاست. این موضوع می‌تواند سبب بدتر شدن تجربه کاربری شود؛ زیرا عموماً کاربران در این نوع سایت‌ها نیاز دارند که سریعاً محتوا به صورت باکیفیت بالا بیاید.
مقایسه با سایت‌های خارجی
در بررسی مشابه دیگری توسط مجموعه تکراسا و به کمک مجموعه سئولب، تعدادی از برترین کسب‌وکارهای ایرانی انتخاب شده و با نمونه‌های موفق خارجی آن‌ها مقایسه کردیم. این کسب‌وکارها را در حوزه‌های زیر دسته‌بندی کرده‌ایم:
- استخدام
- آگهی‌های اینترنتی
- تماشای آنلاین
- گردشگری
- خرده‌فروشی آنلاین
در کنار اهمیت بیشتر این حوزه‌ها نسبت به سایرین، یکی از دلایل دیگر انتخاب‌شان، رایج بودن مدل B2C در آن‌هاست که در سئو اهمیت می‌یابد. در ادامه به بررسی دقیق‌تر هر حوزه می‌پردازیم.
استخدام
آگهی‌های اینترنتی
تماشای آنلاین
گردشگری
خرده‌فروشی آنلاین
همان طور که از نمودارهای فوق مشاهده می‌شود، جز در صنعت گردشگری، در باقی حوزه‌ها سایت‌های خارجی عملکرد بهتری از سایت‌های ایرانی نشان داده‌اند. در حوزه استخدام علی‌رغم آنکه سایت‌های بررسی شده در گزارش سئولب، عملکرد بهتری در تجربه کاربری و سرعت داشتند، اما در بررسی ما این برتری چندان مشهود نبود. همچنین این حوزه در کنار حوزه خرده‌فروشی آنلاین بدترین وضعیت را نسبت به رقبای خارجی داشتند.
سایت‌های خارجی در حوزه تماشای آنلاین و استخدام بهترین عملکرد را داشته‌اند. سایت‌های ایرانی بررسی شده در خرده‌فروشی آنلاین عملکرد بسیار بدی در مقایسه با سایت‌های خارجی داشتند و این موضوع خصوصاً در شاخص LCP به شدت دیده می‌شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید گزارش سئولب از وضعیت سایت‌های ایرانی در سال ۱۴۰۰ را از لینک زیر دانلود کنید:
گزارش سئولب از وضعیت عملکرد فنی سایت‌های ایرانی در گوگل لایت‌هاوس
