فلسفه رواقی‌گری فلسفه‌ای است که سعی دارد راه شاد زیستن را نشان ما دهد و بر عمل‌گرا بودن متمرکز است. از نظر رواقی‌ها برای قدم برداشتن در مسیر شاد زیستن سه اصل کلی وجود دارد:
۱. بتوانیم خودمان، جهان اطراف و انسان‌ها را به‌گونه‌ای بی‌طرف و بدون قضاوت ببینیم و آن‌ها را همان گونه که هستند، بپذیریم.
۲. اجازه ندهیم عواملی مثل میل به لذت یا ترس از درد و رنج ما را تحت کنترل خود دربیاورند.
۳. میان آنچه تحت کنترل ماست و آنچه نیست تمایز قائل شویم. با استفاده از این اطلاعات می‌توانیم برای آنچه از عهده‌مان برمی‌آید، کاری انجام بدهیم و از آنچه از اختیارات ما خارج است، عبور کنیم.
ریشه رواقی‌گری (Stoicism) به کشورهای قدرتمند یونانی و روم باستان برمی‌گردد. با این حال، رواقی‌ها به عقیده خودشان کاملاً معمولی هستند. آن‌ها ممکن است دانش‌آموزی در مدرسه، پدر یا مادری در خانه، کارمندی در محل کار، ورزشکاری در میدان مسابقات یا مدیر اجرایی دفتر هیئت‌مدیره باشند. به‌عبارت دیگر، هر کسی تنها با داشتن طرز تفکر رواقی‌گری می‌تواند یک رواقی باشد.
فلسفه رواقی‌گری در هر شغلی می‌تواند خود را نشان دهد. جوهره وجودی فلسفه، مطالعه زندگی است. مسائلی مثل اینکه برای دستیابی به موفقیت، روزانه چطور باید رفتار کنیم، چطور می‌توانیم دانش به‌دست بیاوریم یا اینکه چگونه چارچوب ذهنی یک «انسان خوب» را داشته باشیم. تمام این موارد در زیرمجموعه فلسفه قرار می‌گیرند.
رواقی‌گری فلسفه‌ای است که برای عمل کردن طراحی شده است. این فلسفه نسبت به انواع دیگر فلسفه‌ها جنبه تئوری و نظری کمتری دارد و تمرکزش بر چگونگی استفاده عملی از دیدگاه رواقی برای زندگی بهتر است. تقریباً تمام نقل‌قول‌های رواقی که می‌شنوید برگرفته از مثالی در دنیای واقعی است؛ چیزی که قابل اجرا و انجام شدن است. به‌همین دلیل است که طرفداران زیادی دارد: از مارکوس آئورلیوس – امپراطور رم (Marcus Aurelius) تا تئودور روزولت – رئیس‌جمهور سابق آمریکا (Theodore Roosevelt)، جیمز استوکدیل – دریاسالار نیروی دریایی آمریکا (James Stockdale) و مایکل لومباردی – مدیر اجرایی لیگ ملی فوتبال (Michael Lombardi).
چگونه می‌توان جای پای این افرادی قدم گذاشت که توانسته‌اند در حرفه خود به هدفشان برسند؟ پاسخ این سؤال، استفاده از رواقی‌گری در محیط کار است. آموزه‌های اصلی این فلسفه را یاد بگیرید و سپس آن‌ها را به‌گونه‌ای شکل دهید که با محیط کاری مدرن منطبق شوند و قابل اجرا باشند. در ادامه چهار استراتژی برای انجام این کار را شرح می‌دهیم.
احساسات خود را دم در بگذارید!
حواستان باشد اینکه مورد توهین یا آزار قرار بگیرید، کافی نیست؛ بلکه لازم است شما باور کنید که مورد آزار قرار گرفته‌اید. اگر کسی در تحریک شما موفق شود، بدانید که ذهن شما در این تحریک شدن همدست است. به‌همین دلیل است که نباید فوراً و از روی احساسات به رفتار دیگران واکنش نشان دهید. چند لحظه قبل از واکنش نشان دادن، صبر کنید و می‌بینید که بسیار راحت‌تر می‌توانید کنترل خود را حفظ کنید.
-اپیکتت (Epictetus)، فیلسوف رواقی یونانی
عملکرد درست در محل کار، تا حد زیادی به توانایی کنترل احساسات شما بستگی دارد. شما ممکن است استعداد و توانایی فنی بالایی داشته باشید؛ اما تا وقتی نتوانید احساسات خود را کنترل کنید، این استعدادها خیلی شما را رو به جلو پیش نمی‌برند.
کسب‌وکار، کسب‌وکار است. اتفاقاتی ممکن است بیفتد که دلخواه شما نیست: پروژه‌ای شکست بخورد، همکارتان کاری را که شما انجام داده‌اید به نام خودش بزند، رئیستان با شما بدرفتاری کند و… . این‌ها همه بخشی از بازی هستند. بسیاری از افراد اگر در هر کدام از این شرایط قرار بگیرند، زیر بار احساسات‌شان فرومی‌ریزند و می‌گویند: «انصاف نیست»، «بدشانسی آوردم» یا «تقصیر من نیست»!
استفاده از رواقی‌گری به معنای کنترل دوباره احساسات خود است. اینکه در زندگی و مخصوصاً جای غیردوستانه‌ای مثل محیط کار امروزی و مدرن، اوضاع وقف مراد شما نباشد، غیرقابل اجتناب است. بازیگران و نیروهای دیگری بر اوضاع نقش دارند که از کنترل شما خارج هستند. بهترین روش برای کنار آمدن با کنترل نداشتن، کنار گذاشتن احساسات است. هیچ وقت چیزی را به خود نگیرید و شخصی نکنید.
اگر پروژه‌ای شکست می‌خورد، ممکن است دلایل بسیار زیادی داشته باشد. فقط ببینید که برای عملکرد بهتر چه کاری می‌توانید انجام دهید و بگذرید. شما تمام کاری را که در آن لحظه می‌توانستید، انجام داده‌اید.
اگر یکی از همکارانتان زیرآب شما را زده است، بدانید که انتظار این اتفاق می‌رود. اینجا محیط کسب‌وکار است و آن‌ها تنها کاری را انجام می‌دهند که به نفع خودشان باشد. به جای عصبانی شدن، بدانید کاری است که شده و بعد برنامه‌ای بریزید تا از اشتباهات خود درس بگیرید. از هنر رزم استفاده کنید تا جایگاهتان برای دفعه بعدی قابل‌دفاع‌تر شود.
اگر رئیستان با شما بدرفتاری می‌کند، تنها به این خاطر است که سعی دارد قدرت خود را اثبات کند. این کار را افرادی که از لحاظ احساسی ضعیف هستند انجام می‌دهند. او را فراموش کنید، قوی باشید و کارتان را انجام دهید. اگر کارتان را به پایان برسانید و قوی بمانید، در نهایت به جایگاه او یا حتی بالاتر دست پیدا می‌کنید.
همین موضوع، ما را به راهکار دوم می‌رساند.
کارتان را هر روز انجام دهید
اهمال‌کاری، بد‌ترین کاری است که با آن می‌توانید زندگی خود را تلف کنید. هر روزی را که از راه می‌رسد از ما می‌گیرد و زمان حال را با وعده آینده از ما دریغ می‌کند. بزرگ‌ترین مانع برای زندگی کردن، توقع داشتن است؛ به امید فردا ماندن و از دست دادن امروز. برای آنچه در دست سرنوشت است، برنامه‌ریزی می‌کنی و آنچه را که در درون توست رها می‌کنی. به چه چیز می‌نگری؟ خودت را به سمت چه هدفی می‌کشانی؟ به آینده اعتباری نیست؛ در حال زندگی کن.
-سنکای جوان (Seneca)، فیلسوف رواقی اهل رم
تا به حال شده به نقطه‌ای برسی که با خودت فکر کنی: «این هفته به اندازه کافی سخت کار کرده‌ام. امروز را استراحت می‌کنم». این کار با اینکه به‌نظر خوشایند و دل‌پذیر می‌آید، خیلی سودآور نیست.
رواقی‌ها به کوتاه بودن عمر اعتقاد زیادی دارند و آنچه به‌عنوان «زمان از دست رفته» شناخته می‌شود را حذف می‌کنند. زمان از دست رفته، هر زمانی است که شما بدون هیچ هدفی زندگی می‌کنید. زمانی که جایی می‌نشینید و صرفاً محض اینکه کاری انجام ندهید، هیچ کاری نمی‌کنید.
مشکل این زمان‌ها، بی‌فایده بودن آن‌هاست. کارهای بسیار زیادی وجود دارد که می‌توانید با زمان خود انجام دهید. شاید در کارتان که شما را کسل می‌کند گیر افتاده‌اید و برای همین زمان از دست رفته دارید. اما اگر چنین حسی دارید، از دست دادن زمان به شما کمکی نمی‌کند. چیزی که به شما کمک می‌کند، افزایش و بهبود مهارت‌هایتان و یادگیری چیزهای جدید است تا به شما در ارتقای شغلی کمک کند. همیشه کار مفیدی برای انجام دادن وجود دارد.
اگر حس می‌کنید به استراحت نیاز دارید، سر کار نروید و کل روز را استراحت کنید. در این صورت می‌توانید بهتر استراحت کنید و افکارتان را سروسامان دهید. اگر نه، سر کار بروید و به ادامه زندگی خود برسید. بدانید که تک تک لحظه‌های زندگی شما روی زمین باارزش و فرصتی برای یادگیری، رشد و زندگی کردن است.
صحبت از رشد ما را به استراتژی بعدی می‌رساند.
همیشه به دنبال بهتر شدن باشید
شانس زمانی پیش می‌آید که آمادگی و فرصت تلاقی پیدا می‌کنند.
سختی‌ها ذهن را قوی می‌سازند؛ همان‌طور که کار سخت، بدن را.
-سنکای جوان (Seneca)، فیلسوف رواقی رمی
در زندگی، راکد ماندن بسیار آسان است. به نقطه خوبی در کارمان می‌رسیم، پول به اندازه کافی به‌دست می‌آوریم و ساعت کاری هم معقول است. اما بعد ناگهان می‌ایستیم. نه به این دلیل که نمی‌خواهیم ادامه بدهیم؛ بلکه این واکنش طبیعی ذهن ما است.
ذهن انسان به سمت انجام کار کمتر تمایل دارد؛ نه کار بیشتر. ذهنتان نمی‌خواهد بیشتر تلاش کند؛ چون در آن صورت شما مجبور می‌شوید انرژی بیشتری صرف کنید. او می‌خواهد راحت‌ترین راه را برای انجام کار پیدا کند. اما می‌دانیم که این شیوه تفکر ما را به جایی نمی‌رساند. برای حرکت به جلو، نیاز است که فعالانه کار کنید و خودتان را هشیارانه از منطقه امن بیرون بکشید. این طرز تفکر و رفتار باید به‌طور مداوم طی زندگی حرفه‌ای شما ادامه پیدا کند.
برای آنکه بتوانید در اوج فعالیت خود باقی بمانید، باید خودتان را از منطقه امن خود بیرون بکشید؛ چیزی که رواقی‌ها به آن ناراحتی داوطلبانه (Voluntary Discomfort) می‌گویند. ناراحتی داوطلبانه در اثر انجام کارهایی ایجاد می‌شود که برای شما ناراحت‌‌کننده یا سخت است. این مفهوم در محل کار به معنای پذیرفتن چالش‌های جدید است. برای مثال:
- از رئیستان بخواهید به شما مسئولیت بیشتری بدهد؛ مخصوصاً در هدایت پروژه‌ها
- کارهای خود را چند روز پیش از ددلاین تمام کنید
- از طریق دوره‌های آنلاین مهارت‌های جدید یاد بگیرید
- وظایفی را که خارج از محدوده مسئولیت‌های شماست، بر عهده بگیرید تا بتوانید توانایی‌های جدیدی را یاد بگیرید.
- پروژه جدیدی را به مدیر بالادستی خود پیشنهاد دهید
منظور این است که راه‌های بسیاری برای حرکت به سمت جلو و بیرون آمدن از منطقه امن وجود دارد. شما باید به‌طور مداوم این کار را انجام دهید تا همیشه پیشرفت کنید و رو به جلو بروید. شما می‌توانید در صورت علاقه، پیشرفت خود را به‌طور منظم ثبت کنید تا خودتان را برای پیشرفت کردن و جلو رفتن مسئول کنید. یادتان نرود که اگر رشد نکنید، در حال مردن هستید.
مسائل را خیلی جدی نگیرید. لذت ببرید!
در زیبایی زندگی تأمل کنید. ستاره‌ها را تماشا کنید و خودتان را در حال دویدن با آن‌ها ببینید
-مارکوس آئورلیوس (Marcus Aurelius)، امپراطور رم
زمانی که سرمان را پایین انداخته‌ایم و خودمان را غرق در کار کرده‌ایم، اغلب فراموش می‌کنیم که آرام‌تر برویم و به وقایع اطرافمان نیز توجه کنیم. آنقدر روی پول و موقعیت و رسیدن به مقام بالاتر متمرکز می‌شویم که یادمان می‌رود بخش‌های دیگری هم از زندگی وجود دارند که از کار جدا هستند.
شما این مسیر شغلی را به یک دلیلی انتخاب کرده‌اید. بخشی از آن ممکن است حقوق بالای آن باشد؛ اما مطمئناً بخش دیگر، این بوده است که شما از آن کار لذت هم می‌برید. احتمالاً این کار جالب بوده و تنوع بالایی داشته که از نظر شما به خود جذب کرده است. شما باید تک تک روزهایی که کار می‌کنید، این را به خاطر داشته باشید. هر چند وقت یک بار، یک قدم به عقب بروید و پیشرفت کارتان را تحسین کنید. به تمام کارهای فوق‌العاده‌ای که انجام می‌دهید و کمکی که به دیگران می‌کنید، لبخند بزنید.
چند اقدام وجود دارد که در این زمینه می‌توانید انجام دهید (یادتان باشد که رواقی‌گری به اقدام و عمل اعتقاد دارد):
- شما آن کسی باشید که رویدادی را با همکاران برنامه‌ریزی می‌کند. آخر هفته بعد از کار، آن‌ها را به کافه یا مکانی جذاب دعوت کنید.
- زمانی که به موفقیت بزرگی در کار دست پیدا می‌کنید، جشن بگیرید. خودتان را به شام دعوت کنید یا برای خودتان هدیه بخرید.
- تا جایی که می‌توانید دوست پیدا کنید. کار کردن و زندگی کردن در این شرایط بسیار جالب‌تر از زمانی است که به تنهایی در کار و زندگی غرق شوید.
- کارتان را در زمان معقولی تمام کنید. حداقل هرازگاهی این کار را انجام دهید تا بتوانید با دوستان و خانواده وقت بگذرانید یا تفریح کنید.
- همیشه در حال یادگیری مهارت‌های جدید باشید تا همه چیز جالب‌تر و سرگرم‌کننده‌تر شود. تنوع، چاشنی زندگی است.
البته که باید سخت کار کنید و به سمت اهداف خود پیش بروید؛ اما حین انجام این کارها، خوش بگذرانید. از مسیر زندگی لذت ببرید.
سخن پایانی:
محیط کار، میدان رقابت است که قوانین و بازیکنان آن همیشه در حال تغییر هستند. رواقی‌گری، دیدگاه معقولی بر پایه منطق است تا به افراد در گذر از چالش‌های زندگی کمک کند. شما می‌توانید با این استراتژی‌ها از این فلسفه در محیط کارتان استفاده کنید:
احساسات خود را دم در بگذارید!
وقتی بتوانید احساسات خود را به‌خوبی کنترل کنید، در آن صورت تصمیمات منطقی، آگاهانه و بهتری در محیط کار خواهید گرفت.
کارتان را هرروز انجام دهید
تمرکز بر روی کار خودتان بهترین راه برای پیشرویِ همواره به سمت اهدافتان است.
همیشه به دنبال بهتر شدن باشید
هیچگاه راکد ننشینید و همیشه به سمت جلو در حرکت باشید. اگر در حال رشد نباشید، در حال مردن هستید.
تفریح هم داشته باشید!
زندگی، تنها کار کردن نیست. به آنچه هر روز انجام می‌دهید، لبخند بزنید و وقت خوبی داشته باشید.
منبع:
Apply Stoicism to the Workplace With These Strategies, By Mighty Knowledge, 2020
