بحث کاهش کارمزد برای توسعهدهندگان اولین بار در جهت حمایت از برنامه‌نویسان و بازی‌سازان توسط شرکت اپل (Apple) مطرح شد و مدتی بعد گوگل (Google) نیز اقدامی مشابه را انجام داد. کافه بازار به‌عنوان فروشگاه برنامه‌های اندرویدی در ایران که سهم بالایی از این بازار را دارد، نیز دست به اقدام مشابهی زد.
کافه بازار تصمیم گرفته است که در سال ۱۴۰۰، کارمزد ۱ میلیارد تومان فروش اول را برای همه برنامه‌نویسان از ۳۰٪ به ۱۵٪ کاهش دهد. این اقدام در نگاه اول گام مهمی است که کافه بازار در جهت ارتقا و حمایت از برنامهنویسی و بازی‌سازی در بستر اندروید برداشته است و با پذیرش کاهش احتمالی درآمد، کمک بزرگی به جامعه برنامهنویسی ایران خواهد کرد. اما تصمیم کافه بازار باعث شده است تا سؤالات دیگری هم مطرح شود که در این مقاله می‌خواهیم به آن‌ها پاسخ دهیم و توضیحات تکمیلی پیرامون این اقدام کافه بازار ارائه دهیم.
- این اقدام تا چه میزان باعث افزایش درآمد توسعهدهندگان خواهد شد؟
- ممکن است کافه بازار برای کنار زدن رقبا و ایجاد انحصار دست به این کار زده باشد؟
- تأثیر این اقدام بر اندازه بازار برنامه‌های اندرویدی در ایران چه خواهد بود؟
چرا کاهش کارمزد؟
کاهش کارمزد برای اولین بار زمانی مطرح شد که اپل برای توسعه‌دهندگانی که سال قبل زیر ۱ میلیون دلار فروش داشتند، کارمزد خود را از ۳۰٪ به ۱۵٪ برای ۱ میلیون دلار اول توسعهدهندگان کاهش داد. به این ترتیب توسعهدهندگان برای ۱ میلیون دلار اول ۱۵٪ و برای مابقی درآمد خود ۳۰٪ کارمزد پرداخت خواهند کرد.
اپل در گذشته از بابت فروش برنامه‌ها و پرداخت‌های درون‌برنامه‌ای در اَپ استور ۳۰٪ کارمزد دریافت می‌کرد که باعث نارضایتی بسیاری از توسعهدهندگان شده بود. برای مثال، فیس‌بوک و اپیک گیمز به دلیل این قانون و سیاست‌های انحصارطلبانه درگیر پرونده حقوقی با اپل شدند. حال به نظر می‌رسد اپل با این اقدام در پی آرام کردن اوضاع است. همچنین شرکت گوگل نیز در اقدامی مشابه قرار است کارمزد خود را برای درآمد ۱ میلیون دلار اول توسعهدهندگان از سال ۲۰۲۱ کاهش دهد.
بر اساس وب‌سایت بینش بازار، تعداد برنامه فروشنده فعال کافه بازار در اسفند‌ماه ۱۳۹۹، بیش از ۱۴ هزار برنامه بوده است. با کاهش کارمزد توسط کافه بازار، می‌توان انتظار داشت تعداد برنامه‌ها و توسعهدهندگان افزایش یابد. به گفته کافه بازار، ۹۹٪ از توسعهدهندگان فروشنده شامل این قانون جدید خواهند شد. همچنین به گفته کافه بازار، این اقدام دائمی بوده و شرکت برای افزایش کارمزدها در آینده برنامه‌ای ندارد. این اظهار نظر، ابهام «افزایش مجدد پس از کاهش موقتی کارمزد» که از سؤالات فعالین بازار بود را پاسخ می‌دهد.
علی وحدانی، مدیر ارشد محصول بازار، در کلاب‌هاوس دراین‌باره توضیح داده است:
این کاهش کارمزد مربوط به بازی‌ها یا پلتفرم‌هایی است که تازه شروع به فعالیت کرده‌اند و میزان درآمد آن‌ها در یک سال به کمتر از ۱ میلیارد تومان می‌رسد. همچنین در حال حاضر ۱۴ هزار برنامه در بازار از پرداخت درون‌برنامه‌ای استفاده می‌کنند. از این رو یکی از مسائلی که در بازار به آن بسیار اهمیت می‌دهیم، انجام اقداماتی است که در راستای آن‌ها سهم توسعه‌دهنده‌های کوچک و متوسط افزایش یابد؛ زیرا که اعتقاد داریم هر چه کیک صنعت بزرگ‌تر شود، سهم توسعه‌دهنده‌ها بیشتر شده و در نتیجه بازار هم سهم بیشتری خواهد داشت. به گفته او، ۹۹٪ توسعه‌دهندهگان فعال در بازار درآمدی کمتر از ۱ میلیارد تومان در سال دارند.
مقاله پیشنهادی: اینفوگرافیک: آمار مالی بازی ها و برنامه های کافه بازار در سال ۱۳۹۸
این اقدام چه تأثیری بر درآمدزایی توسعهدهندگان خواهد داشت؟
کافه بازار کارمزد خود را از ۳۰٪ به ۱۵٪ کاهش داده است؛ اما نحوه اثرگذاری آن بر درآمد توسعهدهندگان چگونه است؟
برای ۱ میلیارد تومان اول در هر سال، ۱۵٪ کارمزد محاسبه شده و برای مابقی درآمد (بیش از ۱ میلیارد تومان) ۳۰٪ خواهد بود؛ یعنی اگر درآمد شما ۱ میلیارد تومان یا کمتر باشد، باید ۱۵٪ کارمزد پرداخت کنید و اگر درآمد شما به بالای ۱ میلیارد تومان رسید، برای ۱ میلیارد اول همان ۱۵٪ و برای مابقی درآمد ۳۰٪ کارمزد در نظر گرفته خواهد شد. برای درک بهتر این موضوع، در جدول زیر میزان تغییر درآمد توسعهدهندگان قبل و بعد از این تصمیم کافه بازار (با احتساب ۹٪ مالیات بر ارزش افزوده) آورده شده است.
نحوه محاسبه مالیات برای درآمد‌ها در کافه بازار به این گونه است که درآمد به دو قسمت ۷۰٪ (توسعه‌دهنده) و ۳۰٪ (کافه بازار) تقسیم شده و از هر کدام ۹٪ به‌عنوان مالیات کسر می‌شود. در مدل محاسباتی جدید کافه بازار برای ۱ میلیارد تومان فروش اول، این تقسیم‌بندی به‌صورت ۸۵٪ (توسعه‌دهنده) و ۱۵٪ (کافه بازار) است که مبلغ مالیات به‌صورت جداگانه از هر یک کسر خواهد شد.
با این اقدام کافه بازار می‌توان به این نتیجه رسید توسعه‌دهندگانی که درآمدشان زیر ۱ میلیارد تومان است تا ۲۱٪ می‌توانند افزایش درآمد داشته باشند. اما این اقدام برای توسعهدهندگان با درآمد بالای ۱ میلیارد تومان چنین اثری نخواهد داشت و افزایش درآمد روند نزولی دارد. با توجه به اینکه بیشتر توسعهدهندگان درآمدی زیر ۱ میلیارد تومان دارند، این اقدام می‌تواند به افزایش فعالیت توسعهدهندگان و افزایش تعداد برنامه‌ها منجر شود. این اقدام کافه بازار می‌تواند به توسعهدهندگان کمک کند تا با افزایش درآمد، توانایی مالی بیشتر به دست آورند و منابع مالی مازاد را صرف گسترش کار (احتمالاً تولید برنامه‌های جدیدتر) و یا افزایش بودجه تبلیغاتی خود کنند.
میلاد نوری، مدیرعامل توکان تک دراین‌باره می‌گوید:
این طرح افزایش درآمد و میزان سود دریافتی توسعهدهندگان را به همراه خواهد داشت و باعث می‌شود که آن‌ها این هزینه را در بخش‌های دیگر مانند تبلیغات و توسعه استفاده کنند. در آن زمان یک برنامه به نام پیام‌رسان را در بازار گذاشتم که بعد از ۶ ماه به دومین اَپ پر دانلود بازار تبدیل شد. درآمد من از آن، عددی معادل ۱۰۰ میلیون تومان شده بود که پس از کاهش ۳۰٪، من توانستم با مابقی پول یک دفتر برای فعالیت و بیزینس خودم تهیه کنم. در حالی که اگر این کاهش به جای ۱۵٪، ۳۰٪بود، من می‌توانستم در مدت کمتری و با درآمد بیشتری فعالیت خود را توسعه بدهم.
این اقدام چه تأثیری بر بازار اپلیکیشن‌های اندرویدی دارد؟
این اقدام کافه بازار با افزایش درآمدزایی برای توسعهدهندگان نوپا باعث می‌شود تا تعداد بیشتری توسعه‌دهنده مشتاق ورود به کافه بازار باشند و نه تنها باعث بزرگ شدن کافه بازار شده؛ بلکه باعث می‌شود تا کیک صنعت برنامهنویسی اندرویدی نیز بزرگ‌تر شود. اما سؤال دیگری که در این خصوص به وجود می‌آید این است که آیا نتیجه این اقدام کافه بازار ایجاد یک نوع از انحصار برای کنار زدن رقباست و پس از آن همه چیز به روال قبل باز خواهد گشت؟ این موضوع یکی از علل اعتقاد عده‌ای است که اذعان دارند کافه بازار در مسیر انحصارگرایی قدم برداشته است و احتمال افزایش قیمت‌ها پس از انحصار کامل وجود دارد. به گفته کافه بازار این تصمیم تنها با انگیزه کمک به توسعه‌دهنده انجام شده است. علیرضا اشکان دراین‌باره می‌گوید:
هدف ما مطابق شدن با قوانین به‌روز شده و حمایت از توسعهدهندگان است. این طرح موجب کاهش درآمد بازار می‌شود و هزینه زیادی در بر دارد. در نتیجه برای رقابت فعالیت‌های کم‌هزینه‌تری وجود دارد که در حال حاضر ما از آن استفاده می‌کنیم. هدف ما کنار زدن رقبا نبوده و تنها حمایت از توسعه‌دهنده‌های کوچک و متوسط است.
بحث دیگری که حول این اقدام به وجود می‌آید این است که آیا کافه بازار از این اقدام خود دچار کاهش درآمدی خواهد شد؟ در وهله اول شاید به نظر برسد که این کاهش کارمزد موجب کاهش درآمد کافه بازار شود؛ ولی برای پاسخ دقیق باید مدتی صبر کرد و دید تا با این اقدام چه تعداد توسعه‌دهنده به کافه بازار اضافه می‌شود و در نهایت نتیجه این اقدام چه خواهد بود؟ پیش‌بینی می‌شود با این تصمیم کافه بازار، هم تعداد توسعهدهندگان و هم تعداد اپلیکیشن‌ها افزایش یابد. با در نظر گرفتن این نکته، کاهش درآمد کافه بازار تا حدی جبران خواهد شد.
نکته‌ی دیگر هم در بحث پرداخت کارمزد کافه بازار مطرح است. آن هم اینکه کافه بازار علاوه بر سهم از فروش، ۹٪ مالیات بر ارزش‌افزوده نیز از توسعهدهندگان دریافت می‌کند. بر اساس وبلاگ کافه بازار، طبق قانون مالیات بر ارزش‌افزوده، مودیان مکلفند به میزان تفاوت ارزش کالاها یا خدمات عرضه‌شده و ارزش کالاها و خدمات تحصیل‌شده در یک دوره معین مالیات پرداخت کنند.
طبق همین قانون، کافه بازار در فروش اپلیکیشن‌ها و محصولات درون‌برنامه‌ای، مالیات بر ارزش‌افزوده از کاربران اخذ می‌کند و در خرید این اقلام از توسعهدهندگان (در صورتی که ثبت‌نام ارزش‌افزوده کرده باشند و فاکتور رسمی ارائه کنند) به آن‌ها مالیات بر ارزش‌افزوده پرداخت می‌کند.
به زبان ساده، کافه بازار محتوا را از توسعه‌دهنده می‌خرد و به کاربر می‌فروشد. بنابراین هر کدام مالیات بر درآمد خود را به‌صورت جداگانه پرداخت می‌کنند. توسعهدهندگان بر این نظر هستند که بهتر است کافه بازار به جای محاسبه یکباره کارمزد و مالیات، آن دو را از یکدیگر تفکیک کند تا با این اقدام، ابهام درآمد جدای کافه بازار از مالیات هم رفع گردد.
سخن پایانی
اقدام کاهش کارمزد از سوی کافه بازار در نگاه اول با اقبال جامعه توسعهدهندگان مواجه شد. اقدامی که به گفته اکثر متخصصین گامی رو به جلو برای گسترش این جامعه به حساب خواهد آمد. کافه بازار با قبول ریسک‌های متعدد همانند بزرگان دنیا (گوگل و اپل) این اقدام را در سال ۱۴۰۰ عملیاتی خواهد کرد. به کمک این تصمیم، درآمد توسعهدهندگان نوپا حداکثر تا ۲۵٪ افزایش یافته و باعث گسترش و ورود چهره‌های بیشتری به کافه بازار خواهیم بود. اگر بخواهیم درباره کاهش درآمد کافه بازار صحبت کنیم شاید بهتر باشد تا کمی صبر کرده و گزارش‌های آتی شرکت را مطالعه کنیم. همچنین درباره بحث انحصار و با توجه به اقدام اخیر بازارهای اندرویدی دیگر در ایران، می‌توان گفت این اقدام نمی‌تواند گامی در جهت انحصار باشد و این کار کمک شایانی به فعالین حوزه اندروید در جهت توسعه برنامه‌های خود بر بستری امن خواهد بود.
