سوشال لیسنینگ و پایش اخبار یکی از ابزارهای کلیدی برای درک رفتار مخاطبان، بهینهسازی استراتژیهای بازاریابی و ارزیابی اثربخشی کمپینها است. این صنعت در ایران، با وجود چالشهایی مانند فیلترینگ و رکود اقتصادی، همچنان پتانسیل رشد قابلتوجهی دارد. در این مقاله، به بررسی بازیگران اصلی، محصولات، فرصتها، چالشها و چشمانداز آینده این بازار پرداختهایم.
رصد، پایش و تحلیل رسانهها و شبکههای اجتماعی
دانلود گزارش تکنولوژیهای بازاریابی ایران ۱۴۰۳
مفهوم و لنداسکیپ بازیگران ایرانی
«رصد، پایش و تحلیل رسانهها و شبکههای اجتماعی» به فرآیند گردآوری، پردازش و تحلیل دادههای رسانههای آنلاین و آفلاین مانند شبکههای اجتماعی، روزنامهها و وبسایتها گفته میشود. این ابزارها، که توسط شرکتهای مختلف ارائه میشوند، به برندها و کسبوکارها کمک میکنند تا رفتار مخاطبان را درک کرده و اثربخشی فعالیتهای بازاریابی خود را ارزیابی کنند.
بازیگران ایرانی و تمرکز آنها
در ایران، ۱۴ شرکت فعال در این حوزه شناسایی شدهاند که از هوش مصنوعی و کلانداده برای رصد، پردازش و تحلیل سریع اخبار، اطلاعات و محتوای منتشرشده در بسترهای مختلف استفاده میکنند.
به طور کلی، بازیگران این حوزه به سه دسته تقسیم میشوند: برخی از بازیگران (مانند نیوزهاب) متمرکز بر جمعآوری و تحلیل اخبار هستند. برخی دیگر، ارائهکننده ابزار سوشال لیسنینگ (مانند نیوزباکس) هستند و برخی دیگر هر دو ابزار را بهصورت یکپارچه ارائه میکنند.
این شرکتها بر اساس بازار هدف خود نیز تفاوت دارند. برخی، مانند زلکا، بر تیمهای بازاریابی تمرکز کردهاند، درحالیکه دیگران، مانند دیتاک، لایفوب و هشتگ، عمدتاً به تیمهای روابط عمومی سازمانهای بزرگ و دولتی خدمات ارائه میدهند.
از آگاهی تا وفاداری
ابزارهای رصد، پایش و تحلیل رسانهها و شبکههای اجتماعی نقشی کلیدی در بهبود عملکرد قیف بازاریابی ایفا میکنند. این ابزارها به برندها کمک میکنند تا با رصد نظرات مشتریان، تحلیل رفتار مخاطبان، شناسایی اینفلوئنسرها و اندازهگیری اثربخشی کمپینهای تبلیغاتی، در مراحل مختلف قیف بازاریابی تصمیمات بهتری بگیرند و تجربه مشتری را بهینه کنند.
محصولات و قابلیتهای بازیگران
محصولات ارائهشده توسط بازیگران این حوزه به دو دسته اصلی و مکمل تقسیم میشوند. محصولات اصلی، شامل ابزار رصد، پایش و تحلیل، توسط تمامی بازیگران ارائه میشوند. در مقابل، محصولات مکمل، مانند ابزار مدیریت شبکههای اجتماعی، تنها توسط برخی از بازیگران ارائه شده و با ایجاد ارزش افزوده، عملکرد محصولات اصلی را تکمیل میکنند.
مقایسه بازیگران و معیارهای انتخاب
کسبوکارها هنگام انتخاب ابزارهای رصد و پایش، معیارهایی مانند تعداد کانالهای تحتپوشش، حجم و عمق دادهها، تنوع خدمات و محصولات و سهولت استفاده را مد نظر قرار میدهند.
در تصویر زیر، بازیگران کلیدی رصد، پایش و تحلیل رسانهها و شبکههای اجتماعی بر اساس کانالهای تحتپوشش مقایسه شدهاند.
دیتاک، زلکا، هشتگ و لایفوب، در مقایسه با سایر بازیگران، از تنوع خدمات و محصولات بیشتری برخوردارند.
بازار ۷۰ تا ۸۰ میلیارد تومانی
بازار رصد، پایش و تحلیل رسانهها و شبکههای اجتماعی در ایران در سال ۱۴۰۲ حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیارد تومان ارزشگذاری شده است، در حالی که این عدد در سطح جهانی به ۴.۶ میلیارد دلار رسیده است. نرخ بالفعل شدن بازار در ایران به دلیل محدودیتهایی مانند فیلترینگ و رکود اقتصادی پایین است، اما با افزایش آگاهی کسبوکارها از ظرفیتهای این ابزارها، پتانسیل رشد قابلتوجهی در آینده وجود دارد.
متمرکز بودن ساختار بازار
ساختار این بازار بسیار متمرکز و رقابت در آن بالاست. چهار بازیگر اصلی شامل دیتاک، زلکا، هشتگ و لایفوب بیش از ۸۰٪ سهم بازار را در اختیار دارند. سایر بازیگران تنها سهم محدودی از بازار را به خود اختصاص دادهاند.
بازار هدف
این ابزارها عمدتاً توسط برندهای بزرگ B2C، سازمانهای دولتی و کسبوکارهای فعال در حوزههای نفت، فولاد و پتروشیمی مورد استفاده قرار میگیرند. علاوه بر این، آژانسهای تبلیغاتی و دانشگاهها و پژوهشگاهها نیز از کاربران کلیدی این ابزارها برای تحقیق و تحلیل بازار هستند.
سینا مسیحپور، همبنیانگذار و مدیرعامل زلکا
معمولاً شرکتهای متوسط و کوچک از ابزارهای رصد، پایش و تحلیل رسانهها و شبکههای اجتماعی استفاده نمیکنند. شرکتهای بزرگ (B2C) از این ابزار برای تحقیق بازار استفاده میکنند.
محرکها و محدودیتهای رشد بازار
فیلترینگ شبکههای اجتماعی و رکود اقتصادی از بزرگترین موانعی هستند که تأثیر منفی قابلتوجهی بر استفاده از این ابزارها داشته و جذابیت سرمایهگذاری در این حوزه را کاهش دادهاند.
در مقابل، هوش مصنوعی بهعنوان یک عامل کلیدی، نقش مهمی در رشد این بازار ایفا کرده است. علاوه بر این، افزایش آگاهی کسبوکارها نسبت به اهمیت این ابزارها و نفوذ روزافزون شبکههای اجتماعی از دیگر عوامل محرک توسعه این صنعت به شمار میروند.
حامد حمزهپور، همبنیانگذار و مدیر توسعه کسبوکار دیتاک
بازیگران ابزارهای رصد، پایش و تحلیل رسانه و شبکه اجتماعی با کمک هوش مصنوعی قادر هستند تا تحلیلهای سادهتر و عمیقتر در اختیار مشتریانشان قرار بدهند؛ فرایندی که تا قبل از هوش مصنوعی بسیار پیچیده بود و کسبوکارها نمیتوانستند بهراحتی از دادهها، آمارها و نمودارهای این ابزارها در تصمیمگیریها و تحلیلهایشان استفاده کنند.
چشمانداز آینده: شخصیسازی بیشتر و سهولت استفاده
چشمانداز این صنعت نشان میدهد که ابزارهای رصد، پایش و تحلیل رسانهها و شبکههای اجتماعی با تکیه بر هوش مصنوعی و یادگیری ماشین به سمت شخصیسازی بیشتر و کاربرد آسانتر حرکت خواهند کرد. استفاده از ابزارهای پیشرفته تحلیلی و پیشبینی نیز به یکی از ویژگیهای کلیدی این ابزارها تبدیل خواهد شد.
به گفته میثم شریفی، مدیر بازاریابی گروه اسنپ، ارائه گزارشهای شخصیسازیشده از نیازهای اساسی کسبوکارها برای استفاده از ابزارهای سوشال لیسنینگ است و پیشبینی میشود این قابلیت در آینده جایگاه ویژهای پیدا کند.
قدردانی از همراهان گزارش
از همکاری و همراهی ارزشمند دوستمان در «دیتاک» که بهعنوان پارتنر دادهای در تهیه فصل «رصد، پایش و تحلیل رسانهها و شبکههای اجتماعی» ما را یاری کردند، سپاسگزاریم.
همچنین از دوستانمان در «اسمارتک» و «کاوهنگار» که با پشتیبانی و حضور مؤثر خود در تهیه گزارش جامع «تکنولوژیهای بازاریابی ایران ۱۴۰۳» همراه ما بودند، قدردانی میکنیم.
درباره تکراسا اینسایت
تکراسا اینسایت بهعنوان یک کسبوکار اجتماعی، با هدف رفع کمبود داده و اینسایت قابل دسترس در اقتصاد دیجیتال ایران، گزارشهای جامعی را منتشر میکند. گزارش «۱۴۰۳ تکنولوژیهای بازاریابی ایران»، که توسط تکراسا اینسایت در آذر ۱۴۰۳ رونمایی شد، تلاش دارد تا تصویری جامع از وضعیت تکنولوژیهای بازاریابی در ایران ارائه دهد. میتوانید تکراسا اینسایت را از طریق شبکههای اجتماعی زیر دنبال کنید: